جلال آل احمد و گذر از سنت به تجدد

معرفی کتاب اکولوژی مارکس پیشرفت مستلزم تسخیر طبیعت است. یا این کار را می کند؟ این روایت جدید شگفت‌انگیز، تفاسیر مرسوم مارکس را زیر و رو می‌کند و در این فرآیند رویکرد منطقی‌تری نسبت به بحران زیست‌محیطی کنونی ترسیم می‌کند.کارل هاینریش مارکس فیلسوف، اقتصاددان، تاریخ‌نگار، جامعه‌شناس، نظریه‌پرداز سیاسی، روزنامه‌نگار و سوسیالیست انقلابی آلمانی بود. نظریات انتقادی مارکس دربارهٔ جامعه، اقتصاد و سیاست — که مجموع آن‌ها را مارکسیسم خطاب می‌کنند — بر این پایه استوار است که جوامع انسانی از طریق مبارزه‌های طبقاتی پیش می‌روند. در سرمایه‌داری، این موضوع خود را به شکل مبارزه میان طبقات حاکمه (معروف به بورژوازی) که ابزارهای تولید را در اختیار دارند و طبقات کارگر (معروف به پرولتاریا) که با عرضه نیروی کارشان در ازای پرداخت حقوق ابزارهای تولید را به کار می‌اندازند، نشان می‌دهد. مارکس در رویکردی انتقادی معروف به ماده‌باوری تاریخی، پیش‌بینی کرد سرمایه‌داری، مثل نظام‌های اقتصادی-اجتماعی گذشته، تنش‌های درونی ایجاد کرده‌است که منجر به نابودی آن و جایگزینی‌اش با نظامی جدیدی، معروف به مناسبات تولید سوسیالیستی، می‌شود.اغلب تصور می شود که مارکس فقط به رشد صنعتی و توسعه ی نیروهای اقتصادی اهمیت می دهد. جان بلامی فاستر نوشته های نادیده گرفته شده ی مارکس در مورد کشاورزی سرمایه داری و بوم شناسی خاک، طبیعت گرایی فلسفی و نظریه ی تکاملی را در این کتاب شگفت انگیزبررسی می کند. او نشان می‌دهد که مارکس، که به عنوان منتقد قدرتمند جامعه ی سرمایه‌داری شناخته می‌شود، عمیقا نگران تغییر رابطه ی انسان با طبیعت بود.کتاب اکولوژی مارکس بسیاری از متفکران دیگر از جمله اپیکور، چارلز داروین، توماس مالتوس، لودویگ فویرباخ، پی جی پرودون و ویلیام پیلی را پوشش می دهد.اکولوژی مارکس: ماتریالیسم و طبیعت با بازسازی یک برداشت ماتریالیستی از طبیعت و جامعه، معنویت گرایی رایج در جنبش سبز مدرن را به چالش می کشد و به روشی اشاره می کند که راه حل های پایدارتر و مناسب تری برای بحران اکولوژیکی ارائه می دهد. کتاب اکولوژی مارکس: ماتریالیسم و طبیعت توسط علی اکبر معصوم بیگی ترجمه شده است. این کتاب را انتشارات نگاه منتشر کرده است.

معرفی کتاب به قدرت رسیدن محمد بن سلمان. “محمد بن سلمان”، “قدرت سیاسی ولیعهد و رویای پادشاهی عربستان سعودی” داستانی ناگفته از شاهزاده ی جوان و مرموزی است که از خانواده ی سلطنتی عربستان صعودی برخاست و تغییراتی اساسی در اقتصاد و جامعه ی ثروتمندترین کشور خاورمیانه ایجاد کرد و هر چقدر که می توانست، قدرت به دست آورد. از زمان بر تخت نشستن پدرش، ملک سلمان در سال ۲۰۱۵، “محمد بن سلمان” از نفوذ خود برای بازسازی اقتصاد پادشاهی، سست کردن اصول سختگیرانه ی اسلام در جامعه ی عربستان و مقابله با دشمنان منطقه، علی الخصوص ایران، بهره برد. این عملکرد برای او طرفدارانی در سرزمینش، در وال استریت، هالیوود و حتی در کاخ سفید به دست آورد، به طوری که دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا، وی را مهره ای کلیدی در برنامه های خود برای خاورمیانه خواند. اما با گذشت زمان عملکرد اصلاح طلب جوان لکه دار شد و بسیاری را به فکر فرو برد که آیا او در حقیقت یک دیکتاتور در حال ظهور است که بی تجربگی و تصمیمات شتاب زده اش سبب بی ثباتی بیشتر در ناپایدارترین منطقه ی جهان شده است. ”بن هوبارد” بر اساس تجربه ی سال ها گزارش نویسی و صدها مصاحبه، حقایقی تکان دهنده را در کتاب “محمد بن سلمان” مورد بررسی قرار می دهد که از جمله ی آن ها می توان به فریب کاری و دخالت فاجعه بار نظامی عربستان در یمن، بازداشت های عجیب و غریب شاهزادگان و تجار در ریاض، تغییر روابط عربستان و اسرائیل و ایالات متحده ی آمریکا و نهایتا بزرگترین رسوایی مربوط به ظهور خودکامه ی جوان که مرگ وحشیانه ی روزنامه نگار مشهور، جمال خاشقچی بود را مورد بررسی قرار می دهد. مورد آخر، جنایتی بود که روابط ایالات متحده و عربستان را متزلزل کرد و جهان را با این سوال که آیا “محمد بن سلمان” می تواند از زیر بار این قتل شانه خالی کند، تنها گذاشت. “محمد بن سلمان” اثر “بن هوبارد” کتابی است میخکوب کننده و آگاهی بخش که نشان می دهد شاهزاده ی جوان چگونه از اختیارات گسترده اش برای شکل دادن مجدد به پادشاهی استفاده نمود.

معرفی کتاب اقتصاد سیاسی توسعه این کتاب به‌تدریج نوشته شد. بیشتر به‌صورت مقاله‌هایی برای ماهنامه فرهنگ توسعه، برای طرح درسهایی تاحدی پراکنده امّا متوجه مسایل اساسی در باب اقتصاد سیاسی کم‌توسعگی.شماری از بخشهای این کتاب تاکنون چاپ و منتشر نشده‌اند، امّا آنها که قبلا در نشریات به چاپ رسیده بودند یا در سخنرانی‌ها ایراد شدند، قطعآ مورد تجدیدنظر و بازنگری قرار گرفتند. بخش‌هایی نیز به‌هنگام تدوین نهایی کتاب نوشته شدند، که خود بر مطالعات و یادداشت‌های پیشین استوار بودند. آمارها تا حد ممکن به‌هنگام شدند، زیرنویس‌هایی را اضافه کردم، فهرست منابع دقیق تنظیم شدند و در آخر هر فصل آمدند و مهم‌تر این که نادرستی‌های نوشتاری چاپی تصحیح شدند. البته بحث و اظهارنظر و انتقادهایی که به سلسله مقاله‌های این کتاب وارد شدند مورد توجه قرار گرفتند و این خاصیت این‌گونه کتاب‌نویسی است. به‌هر تقدیر، این کتاب همه بحث‌های اقتصاد سیاسی کم‌توسعگی، یعنی مباحث مربوط به تولید، توزیع، طبقاتی و فعالیت بخش خصوصی، سلطه کشورهای پیشرفته مسائل امپریالیزم، روابط بین‌الملل، قدرت سیاسی مربوط به شرایط اقتصادی، سیاسی دولت و جز آن را دربر نمی‌گیرد. این کتاب آموزش منظم روش‌شناسی و اصول و مبانی اقتصاد سیاسی کم توسعگی را نیز برعهده ندارد. امّا ادعای کتاب این است که بحث‌هایی را در زمینه عمده‌ترین مسایل کم توسعگی و اقتصاد سیاسی کشورهای کم توسعه مطرح می‌کند و به انتظار پاسخ و واکنش علاقمندان می‌ماند.تا زمانی که ستم‌گری، عقب‌ماندگی و سلطه در جهان وجود دارد، بحث‌هایی از این دست، هرچند پراکنده یا نارسا و گاه نادرست، می‌تواند برای نشان دادن راه رهایی بشر مفید باشد.