حقوق محیط زیست در ایران

تاریخ مکتوم تلاشی است در بررسی فکر و عمل یکی از مهم ترین و در عین حال ناشناخته ترین گروه های فعال در دگرگونی بزرگی که تاریخ معاصر ایران را تحت الشعاع خود قرار داد. یعنی تلاش فعالان بابی/ازلی در تهیه و تدارک تحرک سیاسی و اجتماعی گسترده ای که از اواخر دورۀ قاجار آغاز شد و بالاخره به صورت انقلاب مشروطه به ثمر نشست. در بخشی از کتاب آمده است:"شیخ هادی نجم آبادی، با برخی از مهم ترین مخالفان حکومت ناصرالدین شاه هم مسیر بود. در دو برهه ای که سید جمال الدین افغانی، به ایران آمد، شیخ، از یاری رسانی به او دریغ نداشت. وی را نزدیک ترین روحانی ساکن ایران به سید جمال الدین دانسته اند. شیخ، همچنین، با شاهزاده مسعود میرزا ظل السلطان(حاکم مقتدر اصفهان)، دوستی داشت، و او را در مسیر قدرت یابی راهنمایی می کرد. هنگام آغاز فعالیتهای اتحاد اسلام توسط سید جمال الدین در اسلامبول، شیخ، در میان برجستگان یاران وی در ایران بود. زمانی که دستور کشتن ناصرالدین شاه از سوی حوزه اتحاد اسلام در اسلامبول صادر شد، برخی آگاهان از آن تصمیم، مشورت با شیخ را ضروری دانستند. این، خود، از جایگاه مهم او در میان ایشان حکایت دارد."

گاردجوان، بهترین اثر فادایف، که نوشتن آن در سال ۱۹۴۳ آغاز شده و گویا تاسال ۱۹۵۱ ادامه داشته است، داستان مبارزات گروهی از جوانان یک شهر کوچک معدنی اوکراین با نیروهای اشغالگر فاشیسم آلمان است؛ مبارزانی که به اعتبار خود کتاب، مردمان ساده و ناشناس این شهر کوچک را به‌صورت قهرمانانی بزرگ و معروف در سراسر جهان درآورد. مبارزات گروه جوانان “گاردجوان”، با آنکه در نظر اول به‌صورت فعالیت‌هایی آزاد و تا اندازه‌ای فی‌البداهه جلوه می‌کند، در واقع از نزديک با شبکۀ بسیار سازمان یافتۀ هسته‌های زیرزمینی حزبی و عملیات سرتاسری پارتیزانی در ارتباط است. از سوی دیگر، این مبارزات همچنین به‌گونه‌ای طبیعی با مبارزات گسترده و ژرف توده‌های روسی، که به هر وسیله‌ای با نیروهای اشغالگر درستیزند، پیوند دارد. ازاین‌رو، “گاردجوان” درعین‌حال‌که جوشش و بالندگی گروهی از جوانان را در مبارزاتی “خودخواسته” علیه نیروهای متجاوز به میهن تصویر می‌کند، بر اهمیت اساسی سازماندهی همگانی و گستردۀ نیروهای رزمنده از یک‌سو و بر لزوم پیوند هر حرکت رهایی‌بخش با توده‌های مردم، از سوی دیگر، تأکید دارد و از این دیدگاه “گارد جوان” علی‌رغم جزئیات محتوا و ویژگی‌های نویسندۀ آن، از حدّ يک رمان ساده فراتر می‌رود و به‌صورت يک سند پرارزش و آموزندۀ تاریخی درمی‌آید. فادایف در این کتاب بارها و بارها یادآوری می‌کند که حتی در يک جنگ میهنی، در برابر دشمن خونخواری که نفرت همگانی از او ظاهراً جای هیچ شکی نمی‌گذارد، پشتیبانی توده‌های مردم از نیروهای مبارزْ آن‌چنان خودبه‌خود و از پیش کسب شده نیست بلکه آگاهی و تلاش این نیروها در حفظ پیوند خود با توده‌ها و پیروی از آرمان آنها، ضامن این پشتیبانی است. به گفتۀ فادایف «همچنان‌که رودها و جویبارها حاصل حرکت ژرف و نامحسوس آب‌های زیرزمینی است، مبارزات گروه جوانان شهر کوچک کراسنودن نیز بخشی از مبارزات پیگیر میلیون‌ها نفر از مردمی است که برای بازگرداندن شرایط طبیعی زندگی خود به وضعیت پیش از ورود نیروهای اشغالگر، مبارزه می‌کنند.»