دانشنامۀ فلسفۀ استنفورد-تنوع دینی

درون‌مایه‌ی کانونی این کتاب «منطق دیفرانسیل» است؛ منطق تکوین نسبت‌های محضی که میان عناصر زبانی و جسمانی «فعلیت» پیدا می‌کنند و از این طریق جنبش‌ها یا نهادهای اجتماعی را به‌وجود می‌آورند. در واقع، این نسبت‌ها عناصر مولکولی برسازنده‌ی نهادها و جنبش‌های اجتماعی و مؤلفه‌های آن‌ها هستند و به همین اعتبار واحدهای برسازنده‌ی امر سیاسی از دیدگاه لایب‌نیتسی به شمار می‌آیند. اتمیسم لایب‌نیتسی زمین تا آسمان با انواع و اقسام اتمیسم به معنای رایج فرق دارد: عناصر برسازنده‌ی واقعیت، نه ذرات ریز، بلکه نسبت‌های دیفرانسیل‌اند. لایب‌نیتس نیز مانند اسپینوزا، و به یک معنا در کنار او، شیوه‌ی اندیشیدن فلسفی و معنای فلسفه‌ورزی را تغییر می‌دهد. فعالیت فلسفی نه جست‌وجوی علت پدیده‌ها، بلکه کاوش در شرایط تکوین پدیدارهاست. جست‌وجوی علت‌ها از هستنده‌ای به سوی هستنده‌ای دیگر عقب می‌رود تا در نهایت به هستنده‌ی نخستین در پایان زنجیره‌ی علت‌ها و معلول‌ها برسد. اما اندیشه‌ی فلسفی آن‌گونه که اسپینوزا و لایب‌نیتس، هریک به طریقی، بنیان‌گذاری یا به بیان دقیق‌تر، احیا می‌کنند، از «پدیدار» به سمت «شرایط وقوع پدیدار» پیش می‌رود؛ نه از هستنده به هستنده، بلکه از هستنده به سوی نسبت، به سوی نسبت محض، یعنی نسبت مستقل از طرفین نسبت، پیش می‌رود. کوشش این کتاب معطوف به تشریح دقیقه‌های این فرایند اندیشه و پیامدهای نظری و عملی آن در عرصه‌ی سیاست است و در این راه نه‌تنها از آثار فلسفی، بلکه از نا فلسفه، به‌ویژه رمان، نیز بهره برده است. لایب‌نیتس و امر سیاسی - انتشارات نی