درآمدی بر فلسفه دین

در بخشی از کتاب گفتارهایی در خاستگاه ناسیونالیسم کرد می‌خوانیم

گفتمان تاریخ‌نگاری ناسیونالیستی کُرد، مانند هر گفتمان دیگری، یک برساخت است؛ اما توسط هیچ کنشگر منفردی و یک‌بار برای همیشه برساخته نشده است. در وهله‌ی اول حریفانی بیرونی دارد: به تاریخ‌نگاری‌های رسمی دولتی و، در بعضی مواقع، به گفتمان‌های تاریخ‌نگارانه‌ی گروه‌های غیردولتی‌ای چون ارمنی‌ها و علوی‌ها واکنش نشان می‌دهد. وضعیت گفتمان رسمی انکار وجود هویت کُرد در ترکیه یا پذیرش محدود آن در عراق و ایران سرشت و خواست‌های این واکنش را تغییر می‌دهد، آن را کم‌وبیش رادیکال می‌کند و تأکیدی را که بر زمان باستان یا دوره‌های متأخر گذاشته شده است تغییر می‌دهد. دوم، ویژگی‌های این گفتمان از کشوری به کشور دیگر، تحت‌تأثیر مبارزات و آشوب‌های لحظه‌ی حال و نیز براساس پایگاه، برنامه‌ها و استراتژی‌های نویسندگان تاریخ، تغییر می‌کند. یک تحصیل‌کرده‌ی کُرد در خارج، یک مبارز جوان ناسیونالیست در ترکیه و یک مورخ حرفه‌ای کُرد در عراق، همگی ممکن است در طول‌وتفصیل دادن به تاریخ‌نگاری ناسیونالیستی مشارکت داشته باشند، اما آن‌ها ضرورتاً این کار را با روش‌ها و اهداف یکسانی انجام نمی‌دهند. سوم، ناسیونالیسم به عنوان یک گفتمان، خودبسنده نیست: اساساً از ایدئولوژی‌های مسلط یک دوره‌ی معیّن (همچون غرب‌گرایی، مارکسیسم، اسلام سیاسی) وام می‌گیرد. متأثر شدن ناسیونالیسم از هر کدام از این ایدئولوژی‌های متفاوت، باعث می‌شود کُردبودگی در پارادایم متفاوتی خوانده شود و امکان این را فراهم می‌آورد که ناسیونالیسم در یک چارچوب تاریخیِ جامعیت‌بخش (مثلاً پیشرفت و علم از نظر «غرب‌گرایی»، پایان استثمار و سلطه از نظر مارکسیسم، صلح قدسی بر بنیاد بندگی خدا و اخوت با امت از نظر اسلام سیاسی) قرار داده شود.