درون ارودگاه ها

ایستاده‌ بودم‌ روی‌ جدول‌ جوی‌، گِل‌های‌ بغل‌ پوتین‌ راستم‌ را مالیدم‌ به‌ لبه‌ جدول‌. سرشب‌ واکسشان‌ زده‌ بودم‌. دلم‌ می‌خواست‌ وقتی‌ بالای‌ سر جنازه‌ام‌ می‌رسند ببینند تر و تمیز، مثل‌ بچه‌ آقاها مرده‌ام‌. تقابل‌ و تناقض‌ حاصل‌ از دنیای‌ مدرن‌، سرمنشأ ماجراها و سردرگمی‌های‌ بسیاری‌ است‌ که‌ هیس‌ راوی‌ یکی‌ از آن‌هاست‌، و البته‌ نه‌ از دیدگاهی‌ قاطع‌. در هیس‌، چنان‌ که‌ لوکاچ‌ در نظریه‌ رمان‌ می‌گفت‌، ارزش‌های‌ تحقق‌ناپذیر و آرمانی‌ قهرمانان‌، به‌ شیوه‌ای‌ نو، نسبی‌ شده‌اند؛ چیزی‌ که‌ دور از دسترس‌ نویسندگان‌ پیش‌ از این‌ بوده‌ است‌. در هیس‌ نویسنده‌ ماجراها را چنان‌ که‌ دیکته‌ می‌شود نشان‌ نمی‌دهد بلکه‌ چنان‌ که‌ خود می‌خواهد نشان‌ می‌دهد و باز بر عهده‌ خواننده‌ می‌گذارد تا ماجرا را آن‌ گونه‌ که‌ می‌خواهد ببیند و رمان‌ توسط‌ راویان‌ مختلفی‌ ساخته‌ می‌شود: پاسبان‌، نظامی‌ گاه‌ دل‌رحم‌ و گاه‌ خشنی‌ که‌ آنچه‌ را می‌خواهد انجام‌ نمی‌دهد و آنچه‌ را نمی‌خواهد انجام‌ می‌دهد؛ جهانشاه‌، قاتلی‌ یا قاتل‌ نمایی‌ یا حتی‌ مقتولی‌ که‌ با لذت‌ به‌ روایت‌ هوس‌هایش‌ می‌نشیند و از کشتن‌ آدم‌ها یا کشته‌ شدن‌ خود می‌گوید؛ نویسنده‌ که‌ در نیمه‌ داستان‌ می‌میرد و به‌ پایان‌ رساندن‌ رمان‌ را به‌ میراث‌ می‌گذارد، و دیگر شخصیت‌هایی‌ که‌ این‌جا و آن‌جا رشته‌ کلام‌ را قطع‌ می‌کنند و از منظر خود به‌ روایت‌ می‌نشینند، تا سرانجام‌ رمانی‌ پدید آید که‌ با هر خوانشی‌ شکلی‌ دیگر به‌ خود می‌گیرد و به‌ تعداد مخاطبانش‌ ماجرا عوض‌ می‌کند. گرایش‌ به‌ نوآوری‌ و تجربیات‌ تازه‌ از بارزترین‌ ویژگی‌های‌ آثار محمدرضا کاتب ست‌ و در همین راستا رمان‌ هیس‌ جایزه‌ کتاب‌ سال‌ منتقدان‌ مطبوعات‌ را هم در سال ۷۹ از آن‌ خود کرده‌ است‌.

نویسنده این کتاب ارزشمند عضو فرهنگستان علوم جمهوری آذربایجان ، از معدود دانشمندانی است که به طور خاص به تاریخ امپراتوری ماد و تـأثیر آن بر کشورهای خاور نزدیک باستان پرداخته است . « پادشاهی ماد » اولین و بزرگ‌ترین کتاب پروفسور اقرار حبیب اوغلو علی‌یف به همراه کتاب « تاریخ ماد » اثر ایوان میخایلوویچ دیاکونوف ، هنوز از جامع‌ترین و معتبرترین منابع مرجع تاریخ ماد در جهان محسوب می‌شوند . این کتاب از یازده فصل تشکیل شده است : گفتاری پیرامون منابع تاریخ ماد ، وضعیت طبیعی و جغرافیایی ماد باستان ، ماد و فلات ایران در عصر پارینه‌سنگی ، مسئله زبان‌ها و خاستگاه این قوم ، ماد و فلات ایران در عصر مس و مفرغ ، اولین شواهد مکتوب درباره ماد و مادها ، آغاز دولت ماد ، تحکیم و گسترش دولت ماد ، مادها و هجوم اقوام کوچ‌نشین و . . . . نویسنده در این کتاب از تمامی منابع موجود در حال حاضر برای بررسی مسائل مورد نظر بهره جسته است و در فصول آخر به مطالعه تاریخ ماد و جنگ‌های استیلاطلبانه مادها پرداخته است. او پس از تعیین علل سقوط دولت ماد ، در واپسین فصل اثر خود ، فصل یازده ، به بررسی دلایل تشدید مبارزات طبقاتی در امپراتوری کوروش _ کمبوجیه می‌پردازد و می‌کوشد ویژگی‌های کودتای گئوماته و همچنین قیام ماد را که در پی قتل گئوماته روی داد ، مشخص سازد .