در باب سلامت روان

چرا هنر اهمیت دارد؟ پاسخ‌هایی که بزرگسالان به این پرسش می‌دهند قانع کننده نیست. فقط می‌دانند که هنر مهم است و باید بدان پرداخت. این کتاب کودکان و نوجوانان را راهنمایی می‌کند تا با دیدی متفاوت به مسئله‌ی هنر و اهمیت آن در زندگی توجه کنند؛ و برای این کار می‌کوشد نشان دهد که برای فهم هنر پیش از هر چیز باید به شیوه‌ای متفاوت به زندگی نگاه کرد. نویسنده با بررسی برخی از آثار هنری مهم در طول تاریخ به این مسئله می‌پردازد که چه انگیزه‌هایی به خلق این آثار منجر شده‌اند و این آثار چه جایگاهی در ذهن و زندگی هنرمندان داشته‌اند. در عین حال هنر ابزار یا وسیله‌ی مهمی است برای معنا‌بخشیدن به تجربه‌های ما در زندگی؛ تجربه‌های گذشته و هم حال و آینده. هنر باعث می‌شود لحظات و احساسات خوب زندگی‌مان را ثبت و جاودانه کنیم و ارزش امور را بهتر درک کنیم؛ هنر ما را از ملال می‌رهاند و به ما امید می‌بخشد. پس احتمالا مهم‌ترین دستاورد این کتاب نزدیک کردن هنر و زندگی روزمره به یکدیگر است.

مسئله‌ی حیاتی زندگی ما در اکثر مواقع این است که نمی‌دانیم فاصله‌ی ظریف میان رک و روراست بودن با بی‌محابا، بی‌پروا و حمله‌ور بودن چه‌طور و چه‌گونه است. بسیاری از مردم از ترسی اینکه باعث رنجش کسی نشوند، تمام صداقت لازمه‌ی زندگی اجتماعی و مراودات انسانی را کنار گذاشته و همه‌ی لحظه‌های زندگی‌شان را با اوهام و ابهام و حتی دروغ و دغل پیش می‌برند. درمقابل عده‌ای نیز چنان در ابراز احساسات و اظهار آن‌چه فکر می‌کنند، صریح و بی‌پرده‌اند که جز رنجش اطرافیانشان هیچ ارمغانی ندارند.

در این میان، چه‌طور باید رفتار کرد و چه‌گونه درعین پایبندی به حقیقت، می‌توانیم از رنجیده خاطری نزدیکانمان جلوگیری کنیم؟ کتاب «چگونه کلمات مناسب را کشف کنیم» یکی دیگر از مجموعه کتاب‌های مدرسه‌ی زندگی «آلن دوباتن» است که با واکاوی فاصله‌ی میان حقیقت‌گویی و رنجش خاطر اطرافیانمان، راه‌هایی را پیش رویمان می‌گذارد تا بتوانیم در بیان حقیقی شورمندی احساساتمان و آنچه فکر می‌کنیم، بدون افتادن در ورطه‌ی دورویی، تزویر و سکوت مضمحل‌کننده یا رک‌گویی بی‌پرده‌ی آزاردهنده، با بهترین لحن، کلمه‌ها و جمله‌هایی را انتخاب کرده و به‌کار ببریم که هم حقیقت هدفمان پایمال نشود و هم ما را از صدق و عطوفت لازمه‌ی زندگی اجتماعی دور نکند.

 کتاب سلطه‌ي مذكر: به‌طور خاص بر اساس یک مطالعه انسان‌شناختی از جامعه بربر در قبیله کابیلی است. بوردیو در سال ۱۹۹۰ نخستین بار مفهوم جامعه‌شناختی نظم جنسیتی را مطرح کرد و سال‌ها بعد در اثر حاضر آن را بازنویسی و تکمیل کرد. او در این اثر رویکرد جدیدی به نظریه‌پردازی و پژوهش دربارهٔ نابرابری جنسیتی دارد. بوردیو نابرابری جنسیتی را مصداق پارادوکس دوکسا می‌داند و برای توجیه کلیت ظاهری این تفاوت‌های جنسیتی، دانشمندان علوم اجتماعی را به شناخت سازوکارهای تاریخی تاریخ زدایی و جاودانه سازی تفاوت جنسی فرا می‌خواند. از نظر او، عاملان اجتماعی طی فرایندی دوگانه دیدگاه مذکر را در مردان و زنان نهادینه می‌کنند و مردان را سوژه و زنان را ابژه می‌سازند و سپس زنان را به اتخاذ سبک زنانه و مردان را به اتخاذ سبک مردانه سوق می‌دهند؛ درنتیجه، تفاوت‌های جنسیتی و تبعات آنها را طبیعی می‌سازند. به عبارت دیگر، نظم جنسیتی برساخته‌ای فرهنگی و دلبخواهانه است. سلطه مذکر به عنوان عادت‌واره ای درک می‌شود که به زنان و مردان نقش از پیش تعیین شده‌ای می‌دهد. سلطه مذکر تصویری از گذشته جوامع اروپایی معاصر است. بوردیو در این اثر درصدد نمایش ناخودآگاهی جمعی است، ناخودآگاهی که بر جلوه‌های مدرن و پیشامدرن نظم جنسیتی جوامع مدیترانه‌ای تأکید دارد. او، در ادامه، به بحث درباره جامعه معاصر اروپا و جامعه کابیلی در قبل از سرمایه‌داری می‌پردازد. او معتقد است که سلطه مذکر ریشه در ناخودآگاه جمعی ما دارد و هرگز نمی‌توان آن را دید. سلطه مذکر را، چنان‌که از آن انتظار می‌رود، به سختی می‌توان به چالش کشید. امروزه بیش از هر زمان دیگری حل و فصل و بررسی ساختارهای نمادین ناخودآگاه مردمحور مردان و زنانی شبیه به مردان و زنان جامعه کابیلی دشوار است.