زبان و تفكر (مجموعه مقالات زبان‌شناسي)

نشر کتاب از قلمروهای با اهمیتی است که، به دلایل ناشناخته ای در ایران، نکاویده باقی مانده است. نه نظام آموزشی کشور، نه نظام پژوهشی، نه طرح های مطالعاتی، و نه هیچ یک از فعالیت های دیگری که از آن‏ها ‏دانش، اطلاعات، تحلیل، نگرش و دیدگاه زاده می‏شود، به نشر یاری رسانده اند، و نه هیچ گونه سرپرستی و نظارت روش مند، متکی بر بنیادهای علمی، و استوار بر اسلوب های تحقیقاتی، بر آن حاکم بوده است؛ حال آنکه نشر به سرشت خود فرهنگ پرور، رویدادآفرین، فضاساز، دانش گستر، آگاهی پراکن، اطلاع زا و مهارفزاست؛ و در عین حال به جامعه یاری می‏رساند که خویشتن شناس و خویشتن یاب باشد. کاستن از سیطرۀ نادانی و افزودن بر هیمنۀ دانایی، از معمول ترین کارکردهای نشر آفرینش‏گر است. و همین ویژگی‏ها ‏سبب می‏شود که با همۀ بخش های جامعه و یا همۀ عرصه های فرهنگ پیوند مستقیم داشته باشد و به رغم همۀ این ها، گویی که نشر در جامعۀ ما اکنون از کانون توجه واقعی یکسره بیرون وانده است.

سلمانی وارطان مجموعه‌ای است شامل پنج داستان دربارۀ سرخورد‌گان، طردشد‌گان، آدم‌هایی که از تحولات پرشتابجامعه بازمانده‌اند و ناگزیر به کنج عزلت خود خزیده‌اند. کتاب روایتگر تقلای آدمیانی است که به هر نشانۀ آشنایی، ولو ناچیز، چنگ می‌زنند تا شاید در پیوند به گذشته بتوانند تکه‌ای از خویش را بازیابند. در بخشی از داستان اول می‌خوانیم: سی سال پیش که داود چمدانش را در خاک آلمان زمین گذاشت، کار پیدا نمی‌شد، زبان نمی‌دانست و توی خیابان‌ها گم می‌شد. مدتی گذشت تا توانست در سوپرمارکت زنجیره‌ای بزرگی کار پیدا کند. صبح خیلی زود با بقیه کارگر‌ها منتظر می‌ماند تا کامیونِ‌ِ بارها از راه برسد و کارتن اجناس فروشگاه را منتقل کند به انبار که مثل سردابه‌های قرون‌وسطایی زیرزمینی نمور و سرد بود در قعر ساختمانی امروزی. درد کمر آمیزه‌ای بود از چاییدن پهلوها در سوز و سرمای گرگ‌و‌میش و التهاب عصب کمر از سنگینی کارتن‌ها.  وقتی درد کمر امان داود را برید و برای اولین بار روبه‌روی دکتر آلمانی نشست، نمی‌دانست این‌ها را چطور برای دیلماج تشریح کند. آن‌قدر به درد دقیق شد و دنبال کلمۀ درست گشت که درد از یادش رفت. حتی وقتی زبان آلمانی یاد گرفت فهمید آدم فقط به زبان مادری درد می‌کشد.

رمان برسد به دست گمشده­‌ها روایتی است از آسیب­‌های جنگ و تاثیرات پایان­ناپذیر آن بر زندگی­ انسان‌­‌ها. حکایت روزهای بعد از حملۀ عراق به ایران. روزهای وحشت از بمب و موشک و خزیدن در پناهگاه­‌ها. روزهای ویرانی ساختمان­­‌ها، کوچ­ه‌های اجباری، ترک زادگاه و رهاکردن خانه‌­­ها و خاطره­‌ها. و هم­چنین سال‌های پس از پایان جنگ. وقتی که دیگر از بمب و موشک خبری نیست، اما ترکش­‌هایشان هنوز در جسم و جان مردم هست. خانوادۀ کیانفر چند سال بعد از شروع جنگ هم­چون بسیاری از همسایگان و همشهریانشان کرمانشاه را ترک می­کنند. دوری از زادگاه، از دست دادن موقعیت­‌ها و امکانات زندگی و هم­چنین احساس بیگانگی در محیط جدید زمینه­­‌ساز تغییرات و بروز مشکلات می‌­شود و کم­‌کم رشتۀ پیوند میان افراد خانواده از هم می­‌گسلد. بالاخره جنگ پایان می­‌یابد، اما زندگی دیگر به حال عادی برنمی­‌گردد، چون افراد خانواده پراکنده شده­‌اند و آنچه از دست رفته جبران­پذیر نیست. نگارمی­‌کوشد از پا نیفتد و به تنهایی گلیم خود را از آب بیرون بکشد، اما بخت با او یار نیست. وقتی آخرین دستاویزش را هم از دست می­‌دهد راهی نمی­یابد جز ترک وطن. گرچه رسیدن به استانبول تازه آغاز ماجراست. ورود به خانه‌ه­ای ناآشنا، همراه­شدن با چند دختر مرموز و کشف رازهای آن‌­ها مسیر زندگی نگار را تغییر می­‌دهد و در نهایت رفاقت­ و عشق انگیزه‌ه­ای می‌­شود برای آزمودن راهی نو در یافتن تکه­‌های گمشدۀ پازل زندگی.