زبان و تفكر (مجموعه مقالات زبان‌شناسي)

سلمانی وارطان مجموعه‌ای است شامل پنج داستان دربارۀ سرخورد‌گان، طردشد‌گان، آدم‌هایی که از تحولات پرشتابجامعه بازمانده‌اند و ناگزیر به کنج عزلت خود خزیده‌اند. کتاب روایتگر تقلای آدمیانی است که به هر نشانۀ آشنایی، ولو ناچیز، چنگ می‌زنند تا شاید در پیوند به گذشته بتوانند تکه‌ای از خویش را بازیابند. در بخشی از داستان اول می‌خوانیم: سی سال پیش که داود چمدانش را در خاک آلمان زمین گذاشت، کار پیدا نمی‌شد، زبان نمی‌دانست و توی خیابان‌ها گم می‌شد. مدتی گذشت تا توانست در سوپرمارکت زنجیره‌ای بزرگی کار پیدا کند. صبح خیلی زود با بقیه کارگر‌ها منتظر می‌ماند تا کامیونِ‌ِ بارها از راه برسد و کارتن اجناس فروشگاه را منتقل کند به انبار که مثل سردابه‌های قرون‌وسطایی زیرزمینی نمور و سرد بود در قعر ساختمانی امروزی. درد کمر آمیزه‌ای بود از چاییدن پهلوها در سوز و سرمای گرگ‌و‌میش و التهاب عصب کمر از سنگینی کارتن‌ها.  وقتی درد کمر امان داود را برید و برای اولین بار روبه‌روی دکتر آلمانی نشست، نمی‌دانست این‌ها را چطور برای دیلماج تشریح کند. آن‌قدر به درد دقیق شد و دنبال کلمۀ درست گشت که درد از یادش رفت. حتی وقتی زبان آلمانی یاد گرفت فهمید آدم فقط به زبان مادری درد می‌کشد.

می‌گویند جنگ هرگز متوقف نمی‌شود. ما همیشه در وضعیت جنگی هستیم. آیا همین‌طور است؟ کتاب خاله آمریکا از جنگ می‌گوید، از زیستن زیر سایۀ جنگ. جنگی که معلوم نیست عادلانه است یا نه. لئوناردو شاشا در این کتاب با بیانی دقیق می‌گوید: «عدالت‌خواهی همیشه از روند جابه‌جایی افکار کینه‌جویانه متجلی می‌شود.» شاید به همین دلیل است که طنز فوق‌العادۀ نویسنده حامل تلخی حقیقت است. او در چهار داستان این کتاب، چهار برهۀ تاریخی را مرور می‌کند. «خاله آمریکا» در دوران جنگ جهانی دوم می‌گذرد. کفاش «مرگ استالین» مدام خواب عمو را می‌بیند و در مشکلاتش امید به کمک او دارد. «چهل و هشت» خواننده را به ماجرای استقلال ایتالیا می‌‌برد، و در نهایت، داستان کارگران معدن گوگردی را می‌گوید که با تنفس گازهای سمی کشنده «آنتیموان» تلف می‌شوند. شخصیت‌های داستان‌ها همگی متأثر از شرایط جنگ‌اند. شاشا که خود در صحنۀ سیاست حضور دارد از تجربۀ خاص مردم ایتالیا می‌نویسد. او مجموعۀ داستان خاله آمریکا را مثل ماهواره‌ای در مدار جنگ ثابت می‌کند تا از عشق‌ها و خیانت‌ها، اتحادها و شکست‌ها و تمامی جزئیات زندگی مردمان عادی تصویربرداری کند، تصاویری که زیر سایۀ جنگ پاره پاره شده‌اند.

بازیگوش دهمین اثر شهریار عباسی است که در آن زندگی زن و مردی را در میانه دهه چهل تا دهه شصت در یک قهوه‌خانه بین راهی روایت می‌کند. آن‌ها بدون آن‌که گذشته یکدیگر را بدانند ناچار به زندگی در کنار یکدیگر می‌شوند و بدون آن‌که بخواهند اتفاق‌های سیاسی و اجتماعی درگیرشان می‌کند. ازاینرو،داستان بربسترحوادث سیاسی، اجتماعی وتاریخی شکل می‌گیرد. در این رمان زندگی انسان‌های شکست‌خورده، عشق‌های متفاوت آن‌ها و تلاش برای رسیدن به کامیابی روایت می‌شود. در قسمتی از این کتاب می‌خوانیم:   برای علی همه‌ چیز شبیه یک خواب است. کودکی و نوجوانی‌اش به شهری می‌ماند که در زیرِ  بارشی از مه سنگین و ابدی مانده است. حالا دیگر نمی‌داند کدام واقعاً اتفاق افتاده و کدام را در خواب‌ دیده است. چهره مهری در خواب‌ شفاف و روشن است، او را به ‌آغوش می‌کشد، می‌بوسد و گاهی از فاصله نزدیک چشم در چشم به هم می‌نگرند. وقتی از خواب بیدار می‌شود، نمی‌تواند چهره او را به‌خوبی در ذهن مجسم کند و کوشش‌هایش برای کنارِ هم گذاشتن اجزای صورت مهری بی‌فایده است.   مطالعه بخشی از کتاب