زمان نگری و کیهان باوری در عصر صفویه

پايان قرن نوزدهم، فرديناند فون ريشتهوفن، جغرافي‌دان آلماني، اصطلاحي ساخت براي توصيف شبکه‌ي دادوستد چين در عصر خاندان هان با بقيه‌ي جهان. نامش را گذاشت "راه‌هاي ابريشم" و اين اصطلاح به مذاق همه، از اهل علم گرفته تا مردم عادي، خوش آمد. هنگامي که استقبال خوانندگان از "راه‌هاي ابريشم" را ديدم شگفت‌زده شدم. بيش از يک ميليون نسخه از آن در جهان به فروش رفت، هشت ماه در صدر فهرست ده اثر برتر ساندي تايمز بود، و در بريتانيا و چين و هند و کشورهاي خليج فارس پرفروش‌ترين کتاب شد. نشان داد خيلي‌ها مايل‌اند جهان را بهتر بشناسند و از مردمان و فرهنگ‌ها و مناطقي که گذشته‌ي پررونقي داشته‌‌اند بيشتر بدانند. معلوم شد خيلي‌ها علاقه‌مندند تاريخي را بخوانند که کانون توجه را از قصه‌ي آشناي هميشگي، که روايت برتري اروپا و غرب است، به آسيا و شرق منتقل مي‌کند و به شناخت روابط درهم‌تنيده‌ي مردمان و فرهنگ‌ها و قاره‌ها؛ چگونگي گسترش دين‌ها و زبان‌ها در گذشته، چگونگي انتقال سليقه‌هاي خوراکي و پوشاکي و هنري و رقابت و وام‌گيري آنها از هم کمک کند. "راه‌هاي ابريشم" اهميت محوري تسلط بر منابع و تجارت خارجي را نشان مي‌دهد و از اين رو بسترها و انگيزه‌هاي لشکرکشي‌ها در خشکي و دريا را، که امپراتوري‌ها از آن برخاستند، توضيح مي‌دهد و اجازه مي‌دهد که ما گذشته را نه مجموعه‌اي از دوره‌ها و منطقه‌هاي مجزا و متمايز بلکه زنجيره‌اي ببينيم که جهان را هزاران سال همچون بخشي از تاريخ بزرگ‌تر و فراگيرتري همبسته کرده است.