سلطنت مشروطه در فرانسه (۱۸۱۴-۱۸۴۸)

من در تن مادرم زندگی می‌کردم و اکنون او در اندیشه‌ی من زندگی می‌کند. من باید بمانم تا او بتواند زندگی کند. تا روزی که نوبت من نیز فرارسد به نیروی تمام و با جان‌سختی می‌مانم. امانت او به من سپرده شده است. دیگر بر زمین نیستم، خود زمینم و به یاری آن دانه‌ای که مرگ در من پنهانش کرده است باید بکوشم تا بارور باشم. "سوگ مادر" مجموعه ای از یادداشت های به جا مانده از "شاهرخ مسکوب" است که احساسات خالص وی را به دور از انتظار برای چاپ این دل نوشته ها در بردارد. همین مساله سبب شده تا این اثر، ژرف ترین و خالص ترین احساساتی را که یک انسان می تواند بروز دهد، بدون ملاحظاتی که خاصه ی انتشاراتی هاست، در برداشته باشد. این کتاب پناهگاه امنی است برای "شاهرخ مسکوب" و هر کسی که در "سوگ مادر" به ماتم نشسته، تا دمی در آن بیاساید و بار سنگین این مصیبت را برای لحظاتی هم که شده در میان سطرها پایین بگذارد؛ باشد که هنگام ورود دوباره به دنیای واقعیت، اندکی سبک تر از قبل با این مساله کنار بیاید. "شاهرخ مسکوب" اما این سطرها را بدون هیچ نقش و نقابی به رشته ی تحریر درآورده است؛ او ناب ترین و طبیعی ترین احساساتش را که با توانایی ذاتی و صیقل خورده ی ادبیاتی اش درآمیخته است، روی کاغذ می آورد و برای این کار به جز همان استعداد و ناخودآگاه ادبی صیقل یافته، هیچ زرق و برق اضافی به نوشته نمی دهد. از دست دادن مادر برای هر انسانی، تجربه ای سخت و تکان دهنده است که به اشکال مختلف بروز می کند. فرزندی که حیات خود را وامدار وجود مادر است، با از دست دادن او، گویی حیات خویشتن را به طور نسبی از دست می دهد. وجود مادر در زندگانی "شاهرخ مسکوب" همواره پررنگ بوده و بدیهی است که "سوگ مادر" نیز، غمی پررنگ بر تابلوی زندگی او پاشیده است. او که سختی حبس و دیگر دشواری های زندگی را با یاد مادر سپری کرده، اکنون در این کتاب نیز از غم او به خود او رجوع می کند تا این اتفاق ناگوار را تاب بیاورد.