سوگواری برای شوالیه‌ها

کتاب جهان فلسفی استنلی کوبریک در پنج بخش همراه تصاویر جالب از این فیلمساز نگاهی ویژه دارد به جهان‌بینی و اندیشه‌های استنلی کوبریک، فیلمساز شهیر. سوژه و جنگ، سوژه و عشق، سوژه و معنای زندگی، سوژه و تاریخ و در نهایت سوژه و آینده از جمله مباحثی هستند که انواع نسبت‌هایی را که بین دو حوزه فلسفه و سینما برقرار است با تحلیلی موشکافانه ارزیابی می‌کند. در جهان کوبریک فیلم برای فلسفه ساخته می‌شود و به گفته «استنلی کَوِل» فیلم بر هر آنچه فلسفه درباره واقعیت و بازنمایی، درباره هنر و محاکات، درباره زبان و بیان، درباره بازیگران و کاراکترها، درباره شکاکیت و جزم‌گرایی و درباره حضور و غیاب گفته است پرتو تازه‌ای می‌افکند. «جری گودیناف»، نظریه‌پرداز فیلم، در یکی از مقالات خواندنی‌اش این پرسش جالب توجه را مطرح می‌کند که فیلسوف چه دلیلی برای رفتن به سینما می‌تواند داشته باشد؟ او به چهار دلیل عمده اشاره می‌کند که طبق آنها فیلسوف از آن حیث که فیلسوف است ممکن است پایش به سالن سینما و تماشای فیلم باز شود. دلایل او می‌تواند نقطه آغاز مناسبی برای خوانش این کتاب مهم باشد. فیلسوف «فلسفه فیلم» را به منزله رهیافتش انتخاب می‌کند و فیلم می‌تواند برای پاره‌ای مضامین و مسائل بغرنج فلسفی «تمثیل» یا «آزمایش فکری» فراهم آورد.

داستان‌های عامیانه فارسی گنجینه‌هایی از مضمون، تمثیل، ضرب‌المثل‌ها و آداب و رسوم فارسی زبانان به شمار می‌روند. توجه به چنین گنجینه‌هایی، در اصل، پاسداشت فرهنگ و ادب کهن سرزمینی است به وسعت زبان فارسی. داستان امیرحمزه صاحبقران یکی از قصه‌های معروف عامیانه است که روایت‌های مختلفی از آن وجود دارد. اصل داستان‌ها به زبان عربی بوده و ماجراهای آن به زمان سلطنت انوشیروان باز می‌گردد. قصه مربوط به جوانمردی‌های پهلوانی نامدار به نام «امیرحمزه» است. حمزه در هشت سالگی پهلوان نام‌آوری را در میدان شهر شکست می‌دهد. آنگاه با دوست وفادارش- نسیم- به مکتب‌خانه می‌روند و درآنجا دوست امیرحمزه- نسیم- معلم را به ستوه به می‌آورد. امیرحمزه به تدریج بزرگ می‌شود و نسیم برای یافتن اسبی تنومند که بتواند او را سواری دهد به سرزمینی دور می‌رود و عاقبت پس از ماجراهایی اسب مناسبی پیدا می‌کند. یکی از کارهای امیرحمزه صاحبقران پس گرفتن مالیات مکه از دست گروهی راهزن است. قصه‌های امیرحمزه آنقدر شیرین است که هر کسی دو صفحه از آن را بخواند کتاب را به زمین نمی‌گذارد مگر آنکه تا آخر آن را بخواند. انتشارات ققنوس در چاپ جدید این داستان‌ها که چند جلد آن تحت عنوان ملک جمشید، حسین‌کرد شبستری، شیرویه‌نامدار، مختارنامه و برزونامه از سری کتاب‌های «مجموعه ادبیات عامه» سال‌ها پیش از این منتشر شده بود با بهره بردن از نسخه‌های متعدد و با به کارگیری رسم‌الخط جدید، سعی نموده حتی‌المقدور نسخه‌ای به دور از لغزش‌ها و خوشخوان ارائه کند. چه بسیار کسان که با خواندن این داستان‌ها به جرگه کتابخوانان پیوستند، زیرا این داستان‌ها که اغلب روایت پهلوانی و مردانگی و عشقند با نثری شیرین و با افسانه‌سازی و خیالپردازی خواننده را بر سر شوق می‌آورند و به خواندن بیشتر ترغیبش می‌کنند.

« ایمری بلین » در سی سالگی با ثروتی که با مرگ دو برادر بزرگ‌ترش به او می‌رسد ، احساس می‌کند دنیا مال اوست . پدرش « استیفن بلین » مردی نالایق که به اشعار « لرد بایرون » شاعر انگلیسی علاقه زیادی داشت تزلزل و دودلی خاصی برای پسرش به ارث گذاشت که او را انسانی سست عنصر با صورتی که نصفش پشت موهای ابریشمی و عاری از حیاتش محو شده بود ، نشان می‌داد . « این سوی بهشت » داستان زندگی پسرکی است که تا قبل از ده سالگی مادرش به او آموزش‌های فراوان داد . او در یازده سالگی می‌توانست روان و راحت یا شاید با لحنی یادآورِ برامس و موتسارت و بتهوون حرف بزند . پسری که به گمان مادرش واقعاً با فرهنگ و جذاب بود و در عین حال خیلی ظریف با زندگی در خانه‌ای که همیشه تشریفات خاص خودش را داشت . خانواده بلین به هیچ شهر خاصی وابسته نبودند . از « اسکات فیتز جرالد » نویسنده بزرگ آمریکایی قرن بیستم پیش از این رمان « گتسبی بزرگ » با ترجمه شادروان کریم امامی راهی بازار نشر شد و اینک رمانی دیگر از این نویسنده با نام « این سوی بهشت » منتشر شده است .

انگار خودم نیستم داستان آدم­‌هایی است که خودشان را گم کرده‌اند و آن­قدر از خود فاصله گرفته‌اند که دیگر خودشان را نمی‌‌­شناسند. داستان از زبان چند راوی روایت می‌­‌شود و رویدادهایی از گذشته و حال را به هم پیوند می‌دهد تا پازل شخصیتی آدم‌­هایش تکمیل شود انگار خودم نیستم در سبک رئالیستی به رشته تحریر درآمده و وقایع، رخدادها و دیالوگ­‌های آن کاملاً با رویدادهای زندگی عادی و روزمره منطبق‌اند. کتاب قصد ندارد وقایع دور از ذهن و ناملموس را شرح دهد بلکه آنچه نویسنده درصدد آن بوده است ترسیم روزمرگی­‌هایی‌ است که به مرور زمان منجر به تحول انسان­‌ها می‌شوند؛ انسان­‌هایی که از جنس تمامِ آدم­‌های طبقه متوسط جامعه مدرن امروزی­‌اند.