سپيدتر از استخوان

محمود دولت‌آبادی، یکی از قله‌های قصه‌نویسی فارسی، اگر نه بهترین بی‌شک یکی از بهترین نویسندگان ایران است که در طول بیش از پنجاه سال حضور پر رنگ در فضای ادبی کشور آثار در خوری نگاشته است. او که شش رمان، دو نمایشنامه، ده داستان بلند، یک سفرنامه و چندین مجموعه گفت‌و‌گو، مقاله و نقد در توشه دارد، با نوشتن سناریوی «اتوبوس» در سال 60 در حوزه‌ی فیلم‌نامه‌نویسی نیز بخت‌آزمایی کرد. دولت‌آبادی بر اساس طرحی از داریوش فرهنگ و سوسن تسلیمی، قصه‌ی مردی را نوشت که در یکی از روستاهای کرمان اتوبوسی می‌خرد و مشغول کار می‌شود. اما پس از مدتی یکی از اهالی روستا رقیب‌اش می‌شود. اهالی روستا به دو گروه بالادهی و پایین‌دهی تقسیم شده‌اند. سرکرده‌ی پایین‌دهی‌ها نمک‌زارش را به کدخدا که به دشمنی بین دو گروه دامن می‌زند می‌فروشد و یک اتوبوس مستعمل می‌خرد تا با آن مسافرکشی کند. ورود اتوبوس به روستا کار گاریچی بالادهی‌ها را کساد می‌کند و اختلاف‌ها بیشتر می‌شود. در این میان کدخدا سرکرده‌ی بالادهی‌ها را ترغیب می‌کند تا آسیاب‌اش را به او بفروشد و اتوبوسی بخرد. کش‌مکش بالا می‌گیرد و وساطت‌ها بی‌نتیجه می‌ماند. کمبود مسافر و کسادی کار باعث می‌شود که اقساط اتوبوس نعمت‌خان عقب بیفتد و هنگامی که فروشندگان اتوبوس برای ضبط اتوبوس مستعمل پا به ده می‌گذارند، نعمت‌خان با چوب‌دستی به سراغ کدخدا می‌رود و نمک‌زارش را طلب می‌کند. حیدرخان و اهالی روستا او را حمایت کرده و رودرروی کدخدا می‌ایستند. کدخدا نمکزار و آسیاب را پس می‌دهد و عداوت کهنه با ازدواج دختر نعمت با پسر حیدر به دوستی بدل می‌شود. بر اساس این فیلم‌نامه، در سال 1364، فیلمی به کارگردانی یدالله صمدی به روی پرده رفت و برنده‌ی چهار سیمرغ بلورین جشنواره‌ی فیلم فجر شد.

معرفی کتاب دختر ذرت: یک داستان عاشقانه

داستانی هیجان‌انگیز از ادبیات معاصر آمریکا؛ کتاب دختر ذرت اثری خواندنی از جویس کارول اوتس است. اوتس در این داستان بلند ماجراهای خوف‌انگیزی را روایت کرده که در پی مفقود شدن دختری خردسال رخ می‌دهد. گفتنی است که کتاب پیش رو در سال 2011 برنده‌ی جایزه‌ی برام استوکر شده است.

درباره کتاب دختر ذرت

جویس کارول اوتس در میان نویسندگان ادبیات معاصر آمریکا چهره‌ای استثنایی است. منتقدان بسیاری، در نقد و بررسی آثار او به وجه جامعه‌شناختیِ این آثار توجه داشته‌اند، و نوشته‌های داستانی اوتس را به سبب واقع‌گراییِ عمیقِ نهفته در آن‌ها ستوده‌اند. این واقع‌گرایی در فرازهایی از داستان‌های اوتس آشکار می‌شود که در آن‌ها مناسبات حاکم بر زندگی سیاسی و اجتماعی در آمریکای امروز به تصویر کشیده می‌شود. به واقع، معضلاتی که آدم‌های داستان‌های این نویسنده با آن‌ها دست‌به‌گریبان‌اند، کمابیش از معضلات عمیق‌تری پرده برمی‌دارند که ریشه در حیات اجتماعی مردمان آمریکا دارد. با این همه و علی‌رغم این رئالیسم اجتماعی، آثار اوتس وجهی غریب و رازآمیز نیز دارد. در این آثار، چنان‌که در فیلم‌های آلفرد هیچکاک، استاد بزرگ سینما، تعلیق بر تمامیت اثر حاکم است. تعلیقی عظیم که گویی در پسِ آن عنصری اسرارآمیز نهفته گشته. جویس کارول اوتس در زمره‌ی نویسندگان پرکار به شمار می‌رود. از همین رو، به زعم ما بهترین شیوه‌ی مطالعه‌ی آثار وی، گزینش برجسته‌ترین عناوین ادبیِ کارنامه‌ی اوست. یکی از این عناوین، بی‌گمان کتاب دختر ذرت است. این اثرْ بلندترین داستان در مجموعه‌ی دختر ذرت و دیگر کابوس‌ها (The Corn Maiden and Other Nightmares) است، که با ترجمه‌ی ناهید طباطبایی و به همت نشر چشمه، در قالب اثری مجزا در اختیار مخاطبین فراسی‌زبان قرار گرفته است. داستان بلند دختر ذرت، توأمان به سه ژانر عاشقانه، ترسناک و روانشناختی تعلق دارد. پیرنگ این اثر حول محور وقایعی سامان یافته که پس از مفقود شدن دختری یازده‌ساله رخ می‌دهند. این دختر که از مشکلات روانیِ حادی رنج می‌برد، توسط گروهی از همکلاسی‌هایش دزدیده شده. هنگامی که پدر و مادر دختر، گزارش گم شدنِ او را به اداره‌ی پلیس می‌دهند، داستان به اصطلاح روی غلتک می‌افتد و وقایعی هیجان‌انگیز و پیشبینی‌ناپذیر، یکی پس از دیگری رخ می‌دهند. عنوان کتاب دختر ذرت، از یک مراسم قربانی در آیین‌های سرخپوستی برگرفته شده است.

معرفی کتاب در مسیر ماتریالیسم تاریخی

بررسی تحولات مارکسیسم در جهان غرب، همچنین لزوم انتقاد از پایه‌ها و مبانی نظریه‌های ساختارگرایی و پساساختارگرایی اهدافی بوده‌اند که پری اندرسون را به نگارش کتاب در مسیر ماتریالیسم تاریخی واداشته‌اند. در این کتاب تاریخی، فلسفی، جامعه‌شناختی و سیاسی با تناقضات مارکسیسم آشنا می‌شوید. در عین حال، بحران‌هایی را که تاکنون از سر گذرانده، مورد تحلیل قرار می‌دهید. ظهور ماتریالیسم تاریخی و گسترش آن از موضوعات اصلی این کتاب محسوب می‌شود.

درباره‌ی کتاب در مسیر ماتریالیسم تاریخی

پری اندرسون (Perry Anderson) در دهه‌‌ی 1970 در باب مشخصه‌های مارکسیسم کتابی نوشت با عنوان «ملاحظاتی درباره‌ی مارکسیسم غربی» که همچنان با گذشت پنج دهه از زمان انتشار آن، به‌عنوان یکی از منابع اصلی برای شناخت مبانی مکتب مارکسیسم به شمار می‌رود. نویسنده در بخش‌هایی از این کتاب پیش‌بینی‌هایی را در مورد آینده‌ی مارکسیست‌ها ارائه داده بود که برخی از آن‌ها محقق شده‌‌اند اما برخی دیگر با گذر زمان، مهر باطل خورده‌اند. اثری که اکنون پیش رو دارید، کتاب در مسیر ماتریالیسم تاریخی (In the tracks of historical materialism) بازهم به همان نکاتی اشاره دارد که در کتاب قبلی بیان شده بودند و تجدیدنظرهای مؤلف را در باب برخی از مطالب و پیش‌بینی‌های مطرح‌شده در اثر نخست وی، دربرمی‌گیرد. اگرچه به‌راحتی نمی‌توان ادعا کرد کتاب دوم دنباله‌ای برای کتاب اول محسوب می‌شود اما این را هم نمی‌توان انکار کرد که به لحاظ موضوعی و روش‌شناختی شباهت‌های بسیاری میان آن‌ها دیده می‌شود. از زمان چاپ کتاب ملاحظاتی درباره‌ی مارکسیسم غربی، نظریه‌های تازه‌ای برای بررسی پدیده‌های فلسفی، سیاسی، جامعه‌شناختی و تاریخی وارد میدان شده‌اند. از میان آن‌ها می‌توان به نظریه‌های ساختارگرایانه و پساساختارگرایانه اشاره کرد. مبانی فکری این نظریه‌ها گاه در تقابل با مارکسیسم قرار می‌گیرند. یکی از اهداف پری اندرسون برای نگارش اثر حاضر این بوده که مارکسیسم را با توجه به رقبای تازه‌نفس خود، یعنی ساختارگرایی و پساساختارگرای، مورد تحلیل قرار دهد و مطالب کتاب پیشین خود را مجدداً ارزیابی کند. کتاب حاضر، اثری است فشرده، هوشمندانه و تا حد زیادی قابل‌درک برای طیف متنوعی از مخاطبان.