سپیده‌دم، افسانه‌ای از سرزمین هند

کتاب نظریه اجرا اثر کلاسیک ریچار شکنر در زمینه هنرهای اجرایی و نظریه انتقادی است. این کتاب پرمغز اما روان، رشته‌ها، فرهنگها و تاریخهای مختلف را در می‌نوردد و در کار توضیح برخی از بنیادی‌ترین نمادها و آیینهایی است که آدمی از طریق آنها جهانی را که در آن می‌زیید معنادار می‌سازد. این کتاب، همچنین، دفاع نظری مؤثری است از اهمیت هنر، تئاتر و اجرا در بیان عمیق‌ترین و تغییر شکل دهنده‌ترین امیال انسان. ریچار شکنر از معدود کسانی است که تا این اندازه هم در عرصه نظر و دانشگاه و هم در عرصه عمل و جهان تئاتر تأثیرگذار بوده‌اند. اکنون بیش از چهار دهه است که آثار او تعاریف سنتی و مرسوم از تئاتر. آیین و اجرا را به مبارزه طلبیده است. رویکرد شکنر، هنگامی که این مجموعه مقالات برای اولین بار منتشر شدند، نه فقط بدیع بلکه انقلابی بود: درام صرفاً آن چیزی نیست که بر روی صحنه اتفاق می‌افتد، بلکه چیزی است آکنده از معنا که در سطوح متعدد در زندگی روزمره، در آیینهای قدسی و نیز دنیوی، در بازی، ورزشها، دعاوی حقوقی و در سرگرمیهای عامه‌پسند حضور فعال دارد. شکنر در لابه‌لای صفحات این کتاب پیوندهای موجود میان فرهنگهای غربی و غیر غربی، هنرهای اجرایی، انسان‌شناسی، آیینها، اجرا در زندگی روزمره، بازی‌گری، روان‌درمانی، و شمنیسم را مورد بررسی قرار می‌دهد. شکنر در اقدامی که در رشته تخصصی او بی‌بدیل است. از مقوله اجرا و معنا و مفهوم آن تعریف تازه‌ای ارائه کرده است و با انجام این کار آن حدود و ثغوری را به پرسش گرفته است که از دیرباز جداکننده مخاطب از بازیگر بوده‌اند. ریچارد شکنر (1938) یکی از مشهورترین کارگردانان تئاتر و نیز پژوهشگر و هنرمندی معروف در سطح جهان است.

این کتاب با رویکردی فرمالیستی و با اشاره به نمونه‌هایی ملموس به بحث در مورد نیروهای نمایشی موجود در بطن یک نمایشنامه می‌پردازد. هدف، آموزش مهارت تحلیل فرمالیستی متن به هنرجویان جدی تئاتر است. تحلیل فرمالیستی جستجوی ارزشهای نمایشی قابل اجرایی است که نشان از یک الگوی متحد محوری دارند؛ الگویی که از درون به نمایشنامه شکل می‌بخشد و تمامی بخشهای آن را هماهنگ می‌سازد. مطابق این رویکرد هر عنصر از کل جدایی‌ناپذیر است و این دریافت، سنگ بنای یکپارچگی اثر هنری است بنابر این به جای نظریه‌های انتزاعی یا شرایط بیرونی که نمایشنامه به اعتبار آنها تفسیر می‌شود، خود نمایشنامه مورد مطالعه قرار می‌گیرد و این‌گونه شمار زیادی از ارزشهای قابل اجرا کشف می‌شود.