شاهنامه‌ی فردوسی 17: پادشاهی خسرو پرویز

ازدواج موقت از دیرباز تاکنون موضوعی مناقشه‌برانگیز بوده که بارها دستمایه‌ی تولید فیلم‌های سینمایی و سریال‌های تلویزیونی شده است. این بار ملیحه صباغیان، قصه‌نویس معاصر، این موضوع را دستمایه‌ی قصه‌ای زیر عنوان «پنجشنبه‌های سالن» کرده که در آن داستان زندگی طناز، دختری جوان را روایت می‌کند. طناز همراه مادرش برای ثبت‌نام در دانشگاه عازم شهرکی در اطراف پایتخت می‌شوند، اما پول‌هایشان به سرقت می‌رود. پول‌هایی که مادر به سختی فراهم کرده بود. آن‌ها که دیگر پولی برای ثبت نام ندارند به تهران باز می‌گردند و سراغ یکی از آشنایان مادر می‌روند، زوجی سالمند و تنها، خانم و آقای ترابی. خانم ترابی پس از شنیدن ماجرای آن‌ها از مادر طناز می خواهد اجازه بدهد او نزد آن‌ها بماند و کمی بعد شغلی هم برای طناز در یک سالن زیبایی پیدا می‌کند. آقای ترابی که در آستانه‌ی مرگ است می‌خواهد بار دیگر شور جوانی را تجربه کند. حضور دختری جوان در کنارش بهانه‌ی مناسبی به دست‌اش می‌دهد تا راز و آرزویش را به طناز بگوید. آقای ترابی به طناز پیشنهاد می‌کند به عقد موقتش درآید، او در عوض هزینه‌های زندگی‌اش را تامین خواهد کرد. طناز با پیشنهاد وسوسه‌کننده‌ای روبرو می‌شود که او را در برابر دو راهی اخلاقی قرار می‌دهد. در بخشی از رمان می‌خوانیم: «هیچ‌وقت به ‌اندازه‌ی این سه ماه فکر نکرده‌ام و مُخم را به کار نگرفته‌ام و دنبال «چرا» و «اگر» و «کاشکی» و این‌جور کلمه‌ها نگشته‌ام. دلم می‌خواهد برای یک روز هم که شده ذهنم را بتکانم. هر چه هست و نیست بریزم بیرون. گذشته‌... آینده... وهمِ آن جاده‌ی لعنتی... دلهره‌ی شب‌ها... آه که چه خوب می‌شود تمام این‌ها از یادم برود. ذهنی پاکِ پاک. خالی. صیقل‌خورده. و خیالم بماند این‌جا. فقط همین جا. آن وقت توی حصار این شهر‌‌ پُرجنب‌وجوش چرخ می‌زنم.»

پرنده‌های هلندی، مجموعه‌ای از داستان‌های کوتاهی است که بر منطق شعر سوار هستند. داستان‌هایی واقع‌گرا که عنصر مکان در شکل‌دهی ساختار آن‌ها نقش اساسی بازی می‌کند و بیشتر داستان‌ها در منطقه‌ی جنوبی کشور یا شهرهایی چون تهران و اصفهان و اراک اتفاق می‌افتند و ردپای شرایط جغرافیایی و نشانه‌های زیست‌بومی در بازنمایی روایی و شخصیت‌پردازی داستان‌ها انکارناشدنی است. راوی مدام در سفر است. دور از خانه در شهری جنوبی مشغول به کار و این بعد مسافت بهانه‌ای می‌شود تا از شگرد سفر برای پیوند میان شخصیت‌های داستانی خود استفاده کند و همین رفت‌وآمدهای مکرر نوعی صیرورت را در بافت داستان‌ها جاری می‌کند که باعث می‌شود نثر از ایستایی و سکون خارج شود و نویسنده عناصر خیالی و استعاره‌ها و منطق زبان شعر را در بافت کلامی داستان‌هایش گره بزند تا جایی که نثر از منطق صرف روایی رئالیستی عدول می‌کند و عناصر حیاتی و سازنده‌ی داستان‌ها به بعد فراوجودی خود نزدیک می‌شوند. این ویژگی به‌خصوص در داستان اول با نام تویی که می‌شناسمت بیشتر به چشم می‌آید و این درنوردیدن مرزی تا جایی پیش می‌رود که زن قصه در میان انبوه نقش‌های معشوق و همسر و مادر و خواهر و دختر گم می‌شود و تنها یک بار معنایی را به دوش می‌گیرد: زنانگی.