شاهکارهای ادبی مصور 8… ماجراهای تام سایر

معرفی کتاب شاهنامه به نثر شاهنامه ی فردوسی، این کاخ بلندی که حکیم فرزانه از نظم بنا نهاده، همواره با داستان های حماسی و شکوهمند خود از جایگاه ویژه ای در ادبیات پارسی و ذهن پارسی زبانان برخوردار است. قطعا مطالعه ی شاهنامه در قااب شعری موزون، لذتی عمیق تر برای خواننده به ارمغان می آورد اما گاهی برای مخاطبانی که پیش زمینه ادبی قوی ندارند و یا از سن و سال کمتری برخوردارند، تجربه ی آگاه نبودن به نحوه ی صحیح قرائت ابیات ممکن است کمی دلسرد کننده باشد و حتی خواننده را از این اثر جاودان ادبی دور کند. لذا برای بهره مندی بهتر از داستان های جذاب و پرماجرای شاهنامه و برقراری ارتباط بیشتر با متن آن، مطالعه ی کتاب شاهنامه به نثر، بی گزند از باد و باران به قلم کاوه گوهرین پیشنهاد می شود. نویسنده ی این اثر با مطالعه ی تمام تصحیح های موجود از شاهنامه ی فردوسی، اقدام به بازگردانی آن به نثر با تلفیقی از ادبیات امروز و زبان فاخر قرن پنجم نموده است. بدین ترتیب خواننده گرفتار دام وزن و قالب شعری نمی شود اما از طرف دیگر از فضای اصلی داستان ها که به سیاق قرن پنجم هجری نوشته شده هم دور نمی ماند. از دیگر ویژگی های مثبت این کتاب توضیح اسم اشخاص و مکان ها در پانوشت کتاب است که مخاطب را از دردسر جستجو کردن آن در بیرون از کتاب، نجات می دهد. همچنین خیال خواننده از بابت کامل بودن داستان ها راحت است چرا که مولف اذعان داشته که هیچ داستانی را خلاصه یا حذف نکرده و تمام روایت ها را از آغاز تا پایان به طور کامل به نثر تبدیل کرده است. این مجموعه ی فاخر ادبی که برای مخاطب امروزی طراحی شده را انتشارات نگاه در یک جلد کتاب هفتصد و نود و دو صفحه ای به چاپ رسانده است.

این کتاب، دیوان شیخ فریدالدین محمد عطار نیشابوری به تنظیم و نمونه خوانی و نظارت جهانگیر منصور است. در ابتدا شرح احوال عطار را توسط استاد بدیع الزمان فروزانفر داریم. در قسمتی از این شرح چنین می خوانیم: لقب او فريدالدّين است و در اين باب هيچ شك نيست، زيرا عوفى و ابنالفوطى و تمام كسانى كه شرح حالش را نوشتهاند اين لقب را آوردهاند و هم در پايان نسخه خطى ديوان عطار مكتوب در سنه ششصد و هشتاد و دو ]مجلس شماره 1268[ اين لقب مذكور است و از اين همه مسلم مىگردد كه او در قرن هفتم كه در نيمه اول آن قرن به شهادت رسيده و پس از آن، بدين لقب مشهور بوده است. شيخ عطار در قصائد و غزليات و در مثنويّاتش گاه خود را بهعنوان «فريد» ياد مىكند كه بىگمان مخفّف لقب او «فريدالدين» است. بنا بر روش معمول نزد بعضى از محدّثين و مورّخين كه به رعايت احتياط كلمه «الدين» را از پايان القاب مضاف به «دين» حذف مىكردهاند. شيخ ما در غالب قصائد و غزليات و ساير آثار خويش از خود به لفظ «عطّار» نيز ياد مىكند و معاصرين و ديگران هم او را بدين عنوان شناختهاند و شهرت اين عنوان به حدّى است كه نام و عناوين ديگر او را تحتالشعاع قرار داده و تقريبآ از خاطرهها برده است و علت شهرت او بدين نام آن است كه وى داروفروش بوده و طبابت مىكرده و در عرف چنين كس را عطار مىگفتهاند و هنوز هم مىگويند. شيخ ما چنانكه گفتيم عنوان «فريد» و «عطّار» را مانند تخلّص در قصايد و غزليات و در خطاب به خود در مثنوياتش مىآورد و گاه در محل واحد و با فاصله اندك هر دو عنوان را ذكر مىكند و از اينجا استنباط مىشود كه او به مناسبت وزن و يا بر حسب ميل خود گاه لفظ «فريد» و گاه «عطار» را در تعبير از خود اختيار مىنموده و نبايد تصور كرد كه او در اول «فريد» و در آخر عمر «عطار» تخلص مىكرده است زيرا آوردن اين دو تخلص در مثنويات دليل قاطع است كه چنين تصورى مبناى درست ندارد. ای گرفتار تعصب مانده دایماً در بغض و در حب مانده گرتو لاف از عقل و از لب می‌زنی پس چرا دم در تعصب می‌زنی