طرح‌ها و نقش‌های ایرانی، از دوران پیش از تاریخ تا پایان دوره‌ی ساسانی

معرفی کتاب تاریخ فلسفه‌ی راتلج - جلد اول: از آغاز تا افلاطون

کتاب تاریخ فلسفه‌ی راتلج - جلد اول: از آغاز تا افلاطون، فلسفه‌ی پیشاافلاطونی و افلاطونی را مرور می‌کند و مهم‌ترین مکتب‌های فکری آن برهه را تشریح می‌نماید. مباحث کتاب به قرن ششم تا چهارم پیش از میلاد اختصاص دارد و ایده‌های شاخص یونانی همچون ایونی، فیثاغورثی، سوفسطایی، اتم‌گرایی، اخلاق سقراطی، و متافیزیک و روانشناسی افلاطون را معرفی می‌کند. این کتاب بخش اول مجموعه‌ی ده‌جلدی راتلج است و سی. سی. تایلور ویراستاری آن را بر عهده داشت.

درباره‌ی کتاب تاریخ فلسفه‌ی راتلج - جلد اول: از آغاز تا افلاطون

کتاب تاریخ فلسفه‌ی راتلج - جلد اول: از آغاز تا افلاطون (Routledge History of Philosophy Volume I) مرور تاریخ فلسفه‌ی غرب را از زمان مکتب ایونی آغاز می‌کند و تا دو و نیم قرن بعد ادامه می‌دهد. در این جلد، به مکاتب فلسفی پیشاافلاطونی و افلاطونی نیز پرداخته می‌شود و به شکلی ساده ایده‌های اصلی آنان مطرح می‌گردد. تا قرن‌ها پیش از میلاد، تمام دنیا و هستی بر پایه‌ی اسطوره‌ها می‌گشت. انسان‌ها که قادر نبودند برای بسیاری از پدیدهای طبیعی پیرامونشان توضیحی پیدا کنند، همه‌چیز را به خدایان نسبت می‌دادند و سعی می‌کردند این‌چنین این وقایع را توجیه کنند، اما در قرن ششم پیش از میلاد برای اولین بار تصور دیگری شکل گرفت. چند اندیشمند یونانی به این نتیجه رسیدند که شاید خیلی از اتفاقات مبنایی ماتریالیستی و فیزیکی داشته باشند و الزاماً ساخته‌ و پرداخته‌ی خدایان نباشند. ایونی‌ها، برخلاف گذشتگان که کیهان را با غول‌ها و تایتان‌ها تصور می‌کردند، به دنبال عناصری ثابت و پایه‌ای و فرآیندهایی بودند و می‌خواستند کائنات را در قالب آن‌ها بیابند. این دیدگاه فیزیکی دقیقاً مقابل نگاه اسطوره‌پرور گذشته بود و می‌کوشید بر مبنای مشاهده و پیش‌بینی عمل کند. طالس، اناکسیمندر و انکسیمانوس از مهم‌ترین چهره‌های مکتب ایونی محسوب می‌شدند. بسیاری از تاریخ شناسان، ایونی‌ها را پایه‌گذار و شروع‌کننده‌ی مفهوم فلسفه می‌دانند. پس از سنت کیهان‌شناسی ایونی، به‌مرور نحله‌های فکری دیگری هم در یونان پا گرفت. مکتب‌های فیثاغورث و هراکلیت از جمله مهم‌ترین اندیشه‌هایی بودند در سده‌ی پنجم ظهور کردند، ایده‌های ایونی را بسط دادند و حتی مسائل جدیدتری مثل زبان و واقعیت را هم مطرح کردند. اما در سده‌ی پنجم دو فیلسوف بزرگ ظهور کردند که نه‌فقط بر دوران خود، که بر تمام اندیشه‌های پس از خود نیز تأثیر گذاشتند؛ سقراط و پارمنیدس. پارمنیدس آغازگر بحث تجربه‌گرایی و خردباوری بود و سقراط هم موضوع اخلاق را پیش کشید تا تحول بزرگی در فلسفه به وجود آورَد. گرچه سقراط اثر مکتوبی از خود به‌جای نگذاشت، اما شاگرد بزرگ او، افلاطون، راوی بسیاری از ایده‌های استادش شد. افلاطون اما خود به طیف وسیعی از موضوعات علاقه داشت و در مورد آن‌ها فلسفه‌ورزی می‌کرد؛ از کیهان‌شناسی تا هنر، از سیاست تا اخلاق. می‌توان گفت او چکیده‌ای از تمام اندیشه‌ورزان پیش از خود بود و توانست بسیاری از ایده‌های پیشین را شرح و بسط دهد. کتاب تاریخ فلسفه‌ی راتلج - جلد اول: از آغاز تا افلاطون، در ابتدا پولیس و ایونی‌ها را معرفی و پس‌ازآن در مورد هراکلیت، امپدوکلس، فیثاغورثی‌ها، اتم‌گرایان و سوفسطایی‌ها سخن می‌گوید. در ادامه نیز به سقراط و مسأله‌ی اخلاق او می‌پردازد و آن را تفسیر می‌نماید. بخش‌های پایانی کتاب هم به نظرات، افکار و مباحث افلاطون در حوزه‌های مختلف، از متافیزیک تا زیبایی‌شناسی، اختصاص یافته و ایده‌های متنوع او مرور می‌شود.

معرفی کتاب دری وری

شاهکاری خواندنی از استاد طنز ایران، ابراهیم رها!... در کتاب دری وری که مجلد نخست از سه‌گانه‌ی هردمبیل به شمار می‌رود، با ماجراهای آقای معیری همراه خواهید شد؛ پیرمرد فرتوت و پرزحمتی که با مرگ دیرهنگامش حسابی اعضای خانواده‌ی خود را به دردسر می‌اندازد...

درباره کتاب دری وری

طنز از دیرباز سلاحی نیرومند برای نقد ساختارهای سیاسی و اجتماعی حاکم بر جامعه بوده است. در لباس طنز می‌توان به هر چیز و هر کس تاخت و از تبعات احتمالی مصون باقی ماند؛ مثل ملیجک‌های دربار شاهان که با تظاهر به دیوانگی همه چیز و همه کس، از جمله شخص پادشاه را، به باد سخره می‌گرفتند. طنزنویس مدرن از جهاتی بی‌شباهت به همین ملیجک‌ها نیست. او عامدانه و آگاهانه خود را به دیوانگی می‌زند و با اختیار کردن زبانی هجوآمیز و گزنده، ساختارهایی را که به گمانش در کار به یغما بردن ماهیت زندگی انسانی‌اند، به باد انتقاد می‌گیرد. یکی از خبره‌ترین طنزنویسان ادبیات معاصر ایران، بی‌گمان ابراهیم رهاست، و یکی از بهترین آثار در کارنامه‌ی ابراهیم رها، بی‌شک کتاب دری وری است؛ یک داستانِ طنزِ اجتماعیِ کوبنده که خواننده را توأمان می‌خنداند و به تفکر برمی‌انگیزد. قهرمان کتاب دری وری آقای معیری نام دارد؛ او پیرمردی فرتوت و ازپاافتاده است که قریب به صد سال از خداوند عمر با عزت گرفته! به قول راوی داستان، گویی حتی ملک‌الموت، یا همان جناب عزرائیل هم با آقای معیری تعارف دارد و روی ستاندن جانش را ندارد. آقای معیری عاشق پیاده‌روی، غذای خوب، و البته، شیفته و شیدای دکتر مصدق است! سوال اساسیِ ذهنِ پرسشگر او نه بودن یا نبودنِ شکسپیری، بلکه این است: چرا و چگونه مردم همیشه حاضر در صحنه‌ی ایران، ظرف چهل و هشت ساعت، از «زنده‌باد مصدق» به «مرده باد مصدق» تغییر موضع دادند؟! به هر جهت، علاقه‌ی آقای معیری به اسطوره‌اش، مصدق، چنان بی‌حدواندازه است که به هیچ فرد یا گروهی که رنگ و بویی از کودتای 28 مرداد داشته باشد، روی خوش نشان نمی‌دهد؛ از شعبان بی‌مخ گرفته تا ازهاری و که و که و که. داستان کتاب دری وری زمانی روی غلتک می‌افتد که آقای معیری، پس از مدتی چانه‌زنی و انجام کارهای اداری، سرانجام راضی می‌شود که جان شیرینش را تسلیم حضرت جان‌آفرین کند، و به زبان خودمانی، بساطش را جمع کند و عازم دار فانی شود. یا اگر دوست دارید راحت‌تر بگوییم: بمیرد! پس از مرگ آقای معیری الم‌شنگه‌ای در خانه‌ی او به پا می‌شود که بیا و ببین! این الم‌شنگه از آن‌جا آب می‌خورد که آقای معیری در طول عمر پربرکتش، به خود زحمت گرفتن شناسنامه نداده بوده، و با شناسنامه‌ی برادر مرحومش کارهای اداری‌اش را رفع‌ورجوع می‌کرده. حالا وارثان او چطور این واقعیت را به مأمور ثبت احوال حالی کنند؟... پیرنگ رمان دری وری، چنان‌که از توضیحات فوق برمی‌آید، ضرب‌آهنگی تند و نفسگیر دارد. در این رمان با سلسله‌ای از شخصیت‌های متنوع روبه‌رو می‌شویم که هر یک به نوعی، نماینده‌ی بخشی از جامعه‌ی ایران به شمار می‌روند. ابراهیم رها به خوبی توانسته از طریق نقل داستانی بامزه و سرگرم‌کننده، واقعیات ناخوشایندِ حیات ایرانی را به تصویر بکشد. لازم به ذکر است که کتاب دری وری مجلد نخستِ سه‌گانه‌ای به نام «هردمبیل» به شمار می‌رود. دو مجلد دیگر این سه‌گانه به ترتیب «پرت و پلا» و «چرت و پرت» نام دارند.

... باز هم سخن از محمود دولت‌آبادی است. او که یکی از مهم‌ترین، پرکارترین و بهترین نویسندگان تاریخ ادبیات ایران است، این‌بار کتابی به کتاب‌خوان‌ها و اهل فکر عرضه کرده که حاوی شش داستان - «مولی و شازده»، «اسم نیست»، «یک شب دیگر»، «امیلیانو حسن»، «چوب خشک بلوط» و«اتفاقی نمی‌افتد» - است. نوشتن از این مجموعه داستان دشوار است. قصه‌ها عجیب‌اند. شخصیت‌های هر یک از داستان‌ها افرادی هستند که نمی‌شناسیم‌شان و برای‌مان گنگ و نامفهوم‌اند. نثر و روش بیان قصه‌ها نیز با دیگر آثار دولت آبادی متفاوت است. او بر خلاف سایر آثارش که در فضای روستا سیر می‌کنند، در این اثر داستان‌ها را در فضای شهری و مدرن روایت می‌کند. دولت‌آبادی که همواره از آزادی نوشتن، فارغ از نگرانی‌ زیر پا گذاشتن قوانین دفاع کرده در این اثر فضایی نو خلق کرده که خواننده به راستی نمی‌تواند از آن‌ها آگاه شود. برای فهم داستان‌ها باید بیش از یک بار آن‌ها را خواند و در دنیای پر راز و رمزشان غوطه خورد. نویسنده نیز به این نکته آگاه است و می‌گوید: «زمانی که این کتاب را می‌نوشتم، می‌دانستم که جوابی برای سوال‌های‌شان ندارم، من در آن لحظه فقط می‌دانستم که باید این‌ها را بنویسم و نوشتم.» به این ترتیب، دولت‌آبادی دریچه‌ا‌ی متفاوت از داستان‌نویسی را برای خواننده باز کرده، مرزها را خط زده، آزادانه نوشته و خواننده را مسخ کرده است.