عبدالقاهر جرجانی و دیدگاه‌های نوین در نقد ادبی

در بخشی از کتاب ماه غمگین، ماه سرخ می‌خوانیم:

قوام اخم می‌کند. «عقل و اندیشه در برابرِ خشونت فرصتِ چندانی ندارند.» فنجانش را روی میز می‌گذارد، لبخند می‌زند و می‌گوید «هیچ‌کس نمی‌تواند به‌تنهایی مدعی شناخت حقیقت باشد مگر دیکتاتورها، و حقیقت هم برای آن‌ها جز دروغ نیست، منتها دروغی که به آن ایمان دارند، جناب رحیم‌زاده. دیکتاتورِ تازه‌به‌دوران‌رسیده‌ی ما مدعی است که منجی واقعی است. شاید خودش هم این را باور داشته باشد، اما وای به حال کسانی که به او ایمان بیاورند. او می‌خواهد پیرزنی کهن‌سال را با زور سرخاب و وسمه و نگار مثل عروسی جوان بیاراید. مردم هم در این میان نقشی ندارند.» جرعه‌ای از فنجانش می‌نوشد. «وقتی ملتی در حال سقوط است، تکرارِ تجربه‌های قبلی مرگ‌بار است. شما و همکاران‌تان متأسفانه معنای سیاست را نفهمیدید و مثل دن‌کیشوت به هر چه پیشِ روی‌تان بود حمله‌ور شدید.» سپس مدتی از پشت عینک به میرزاده می‌نگرد. بعد می‌گوید «در هر کتاب درسی نوشته شده که با مشت خالی نمی‌شود به جنگ سرنیزه رفت. اگر دستت خالی است شاید بتوانی با سیاست نیزه را از حریفت بگیری، و الّا… سیاست برای خود قواعدی دارد. شما به امثال من فرصت ندادید که با سیاست سرنیزه را از دست حریف بگیریم. می‌خواستید یک‌شبه گلستان بسازید که البته مقدور نشد. زمانه عوض شده، خیلی از کسانی که حاضر بودند برای مشروطه و آزادی بمیرند امروز حاضر نیستند حتی یک اعلامیه در این باب را بخوانند.» آهی می‌کشد و سرش را بالا می‌برد و چشم‌هایش را می‌بندد. بعد چشمانش را رو به عشقی باز می‌کند. «جناب عشقی، حکم شما را می‌ستایم: خلق جمهوری‌طلب را خر کنم، زان چه کردم بعد از این بدتر کنم… البته بنده را هم که مورد التفات قرار دادید: از من به قوام این بگو، الحق که نه مردی…» می‌خندد.

معرفی کتاب ترمینولوژی تحلیلی فیلمنامه

کتاب ترمینولوژی تحلیلی فیلمنامه نوشته‌ی شاهپور شهبازی یک مرجع آموزنده و قابل‌استناد برای روشن ساختن مفاهیم تخصصی فیلم‌نامه و اصطلاحات مربوط به آن است. این کتاب با توجه به ضعف ساختاری نظام آموزشی هنر درباره‌ی اصطلاح‌شناسی می‌کوشد تا تعریفی واحد از اصطلاحات رایج فیلم‌نامه‌نویسی به مخاطب ارائه کند.

درباره‌ی کتاب ترمینولوژی تحلیلی فیلمنامه

ترمینولوژی یا اصطلاح‌شناسی دانشی است که می‌کوشد معنایی واحد از چند واژه یا مفهوم تخصصی در یک رشته به‌ دست بدهد. به این ترتیب ترمینولوژی یکی از مهارت‌های مهم در زبان‌شناسی است که به کمک فنون، علوم و حوزه‌های مطالعاتی مختلف آمده تا از پراکندگی تعریف درباره‌ی مفاهیم و مضامین تخصصی جلوگیری کند و خوانش و فهمی آسان‌تر برای مخاطب فراهم آورد. این دانش در زمینه‌های فلسفه، علوم و هنر کاربرهای فراوانی دارد و می‌تواند در ترجمه‌ی متون نیز به مترجمان کمک‌های فراوانی کند. کتاب ترمینولوژی تحلیلی فیلم‌ نامه نوشته‌ی شاهپور شهبازی (Shahpour Shahbazi) کتابی است که تلاش می‌کند یک اصطلاح‌شناسی واحد در حوزه‌ی فیلم‌نامه‌نویسی را برای مخاطب فارسی‌زبان فراهم کند. این کتاب مفاهیم تخصصی فیلم‌نامه‌نویسی را از منظر نظریه‌پردازان مختلف بررسی می‌کند و سپس با توجه به امکانات زبانی و کاربردی در سینما، تعریفی واحد از آن‌ها ارائه می‌دهد. بنابراین از این منظر یک کتاب مهم و حیاتی در حوزه‌ی فیلم‌نامه‌نویسی است که می‌تواند در دانشگاه‌های هنر مورد استفاده‌ی استادان و دانشجویان قرار گیرد. نویسنده‌ی کتاب سعی کرده تا با توجه به ضعف‌ها و پراکندگی تعریف‌ها در زمینه‌ی تخصصی فیلم‌نامه‌نویسی بحث درباره‌ی گفتمان واحد فیلم‌نامه آغاز شود؛ او در تألیف خود این پرسش را مطرح می‌کند که از اساس آیا می‌توان برای فیلم‌نامه‌نویسی ترمینولوژی واحد داشت یا نه و اگر این ترمینولوژی ساخته و پرداخته شود، تا چه میزان مورد استقبال و مراجعه‌ی افراد و متخصصان این حوزه قرار خواهد گرفت. بنابراین نویسنده، هدف خود در این کتاب را اجماع‌سازی بر سر مفاهیم مختلف ندانسته و می‌گوید هدف نهایی‌اش این است که «گفتمان فیلم‌نامه» به رسمیت شناخته شود. کتاب ترمینولوژی تحلیلی فیلم‌ نامه نوشته‌ی شاهپور شهبازی می‌کوشد تا در گام نخست دیدگاه و زاویه‌ی دید نظریه‌پردازان حوزه‌ی زبان‌شناسی و فیلم‌نامه‌نویسی را مطرح کند و در گام بعد با ایجاد تردید در صحت و سقم آن دیدگاه‌ها، امکان نقدشان را فراهم کند؛ در این مسیر و در خلال نقد و تفسیری که بر دیدگاه تئوریسن‌ها مطرح می‌شود، پیشنهادهای تازه‌ای به مخاطب ارائه می‌شود که به زعم نویسنده می‌تواند مجاب‌کننده باشد یا برعکس، مجاب نکند؛ اما به‌عنوان گامی نو در جهت تحلیل ترمینولوژی عمل می‌کند و می‌تواند راه را برای نقدها، تفسیرها و دیدگاه‌های بعدی فراهم آورد.