عصب کشي

در بخشی از کتاب سومین پلیس می‌خوانیم: اتاقی که در آن بودم با لایه‌ی ضخیمی از گردوخاک پوشیده شده بود و بوی نا می‌داد و هیچ اسباب‌واثاثیه‌ای هم نداشت. عنکبوت‌ها تارهای عظیمی جلو شومینه تنیده بودند. سریع رفتم داخل راهرو و درِ اتاقی را که جعبه در آن قرار داشت باز کردم و در آستانه‌ی در ایستادم. صبحِ تاریکی بود و رطوبت چنان پنجره‌ها را با ردهای خاکستری پوشانده بود که قوی‌ترین اشعه‌های آن نور ضعیف هم توان ورود نداشتند. گوشه‌ی تهِ اتاق در سایه گم شده بود. ناگهان این نیاز در من جوشید که کارم را سریع تمام کنم و دیگر هرگز به آن خانه بازنگردم. روی تخته‌های لخت پیش رفتم، گوشه‌ی اتاق زانو زدم و دست‌هایم را به جست‌وجوی تخته‌ی لق روی زمین کشیدم. در کمال تعجب راحت پیدایش کردم. حدود یک متر طولش بود و زیر دستم تکان می‌خورد و از صدایش معلوم بود که زیرش خالی است. تخته را برداشتم و گذاشتمش کنار و یک کبریت روشن کردم. جعبه‌ی پول سیاه‌رنگ را دیدم که در ظلمت سوراخ جای گرفته بود. دستم را پایین بردم و انگشتم را به دستگیره‌ی خوابیده‌ی جعبه قلاب کردم، ولی ناگهان کبریت پِرپِر کرد و خاموش شد و جعبه که چهارپنج سانتی بالا آمده بود از دستم سُر خورد و به سنگینی افتاد. این‌بار بدون نور کبریت دستم را در حفره فرو بردم و درست در لحظه‌ای که قاعدتاً باید به جعبه می‌رسید اتفاقی افتاد. امیدی ندارم که بتوانم اتفاقی را که افتاد درست شرح دهم. تغییراتی در من یا اتاق پیش آمد، نامحسوس ولی با این حال بسیار غریب و وصف‌ناشدنی. انگار نور روز با فوریتی غیرطبیعی دگرگون شد، انگار دمای هوا ناگهان تغییر کرد، انگار در چشم‌به‌هم‌زدنی هوا دو برابر رقیق‌تر یا دو برابر متراکم‌تر شد؛ شاید هم تمام این‌ها به همراه چیزهای دیگر باهم پیش آمد. نمی‌دانم. چون تمام حواسم چنان سردرگم شده بود که دیگر توانی برای ارائه‌ی توضیح به من نداشت. انگشتان دست راستم که داخل سوراخ بودند بی‌اراده بسته شدند، ولی چیزی نیافتند و خالی بیرون آمدند. جعبه‌ای در کار نبود.

لیودمیلا اولیستکایا زاده‌ی روسیه است و از سرشناس‌ترین نویسندگان این کشور در قرن بیتم. او جوایز متعددی از جمله پن، جایزه‌ی بزرگ روسیه و رمان سال این کشور را از آنِ خود کرده و آثارش مانند فقط یک طاعون ساده، سونیچکا، مربای روسی و تدفین‌پارتی به بیش از هفتاد زبان ترجمه شده است. او با تمرکز بر زندگی مردمان روس در عصر جدید می‌کوشد تا چون بزرگان ادبیات این کشور به دنبال کشف حقایق پنهان به زیر آوار زندگی باشد. داستان «بی‌بی‌پیک» آشکارا اشاره به داستان معروف پوشکین دارد. در داستان پوشکین جنون سرانجام مهندس آلمانی است که گرفتار حرص و طمع شده و پیوسته به دنبال منفعت شخصی خود به گرد دنیای کوچک می‌گردد. اما در داستان اولیستکایا ما با زنانی مواجه‌ایم که از دوران‌های گوناگون آمده و پس از پشت سر گذاشتن سفری به درازای عمر آدمی، در خانه‌ی پیرزنی نودساله ساکن شده‌اند و حدیث این سفر سخت در سرمنزل مقصود نیز دست از سر ایشان برنمی دارد تا مخاطب پیوسته با احوالات و اعمال این اشخاص آشنا شود . حاصل این‌همه، اول حضور ناپیدای پوشکین و دوم وجود نمایندگان گوناگون زنان روس و سپس مرور مختصر سرگذشت این خاندان نیمه‌آلمانی و نیمه‌روس، کشف حقیقتی پنهان از آینده‌ی این خاندان است. لیودمیلا اولیستکایا در فضای عادی و معمولی آثارش حقایق کوچک و خرد از حیات و زندگی را می‌کاود تا حاصل این عمل دریافتن معنایی دیگر باشد.