فن سینما و بازیگری در سینما

بخشی از کتاب فیلم‌نامه‌نویسی آلترناتیو

شخصیت اصلی فیلم‌نامه، از همان ابتدا، برای تماشاگر به معنای تجربهٔ داستان است. تماشاگران درگیر داستان می‌شوند تا با شخصیت اصلی همذات‌پنداری کنند و خود را در موقعیتِ او قرار دهند. شخصیت از طریق شرایط خاص ظاهر یا رفتارش قابل‌تشخیص است. هر چند در یک لحظهٔ خاص شخصیت خودش را آدمی نادان و آسیب‌پذیر نشان می‌دهد، ولی همدلی و همذات‌پنداری ما با آن شخصیت از قبل محفوظ مانده. به طور کلی، شخصیت اصلی پُرانرژی ظاهر می‌شود و کاری می‌کند که میزان کشمکش تا انتهای داستان کم نشود. شخصیت اصلی به شیوه‌های مختلفی از شخصیت‌های درجه‌دو (یا همان شخصیت‌های فرعی) قابل‌تشخیص است. اصلی‌ترین تفاوت شخصیت اصلی این است که در طول داستان دچار دگرگونی اساسی می‌شود. از طرفی دیگر، شخصیت‌های درجه‌دو تغییر نمی‌کنند و در واقع از همان ابتدا ریشهٔ ایجاد تضاد با شخصیت اصلی هستند و در طول برخورد با شخصیت اصلی به پیش‌بُرد داستان کمک می‌کنند.

معرفی کتاب درآمدی بر مطالعات سینمایی

کتابی که شما را مرحله به مرحله از یک مخاطب صرف سینما به منتقدی حرفه‌ای تبدیل می‌کند. اد سیکوف در کتاب درآمدی بر مطالعات سینمایی می‌کوشد تمامی آنچه را که برای ارائه‌ی تحلیلی تمام و کمال از فیلم‌های روایی سینما لازم دارید، در اختیار شما بگذارد.

درباره‌ی کتاب درآمدی بر مطالعات سینمایی

اد سیکوف در کتاب درآمدی بر مطالعات سینمایی (Film Studies: An Introduction) یک برنامه‌ی درسی گام‌به‌گام را پیرامون ارکان مختلف سینمای روایی در اختیار شما قرار می‌دهد. او از خلال دوازده فصل کتاب، عناصر اساسی فرم فیلم را به تفصیل بیان می‌کند و می‌کوشد از این طریق به نحوی سیستماتیک تماشاگر را به یک خواننده و منتقد فعال تبدیل کند. نویسنده در این کتاب به تعدادی از عوامل اساسی در فیلم‌سازی از جمله تدوین، ترکیب‌بندی، نورپردازی، استفاده از رنگ و صدا و همچنین روایتگری می‌پردازد. از مباحثی که اد سیکوف در این کتاب مطرح می‌کند، می‌توان در دوره‌های تاریخ سینما، تئوری فیلم یا حتی فرهنگ عامه استفاده کرد. توضیحات سرراست مفاهیم انتقادی فیلم، توصیه‌های عملی، و تکالیف پیشنهادی در خصوص جنبه‌های فنی، بصری و زیبایی‌شناختی، عواملی هستند که این کتاب را به اثری برجسته و شاخص در این حوزه تبدیل نموده‌اند و درک خواننده را از ساختار و آناتومی فیلم تقویت می‌کنند. در هر فصل از کتاب به بررسی جنبه‌ی متفاوتی از عوامل دخیل در تحلیل فیلم داستانی پرداخته می‌شود و سپس فعالیتی تمرینی در اختیار مخاطبان قرار می‌گیرد که از این طریق، خوانندگان بتوانند درک خود را از مباحث مطرح‌شده محک بزنند. تمام آموزه‌های سیکوف در این کتاب با این هدف نوشته شده است که مخاطب بتواند تمامی مهارت‌هایی را که برای نگارش یک نقد فیلم تمام‌عیار نیاز دارد به دست آورد. از خلال دوازده فصل این کتاب است که مخاطب با مراحل اساسی ساخت فیلم آشنا می‌شود و سپس توانایی و دانش لازم را برای نقد و بررسی آن به دست می‌آورد. این فصل‌ها به ترتیب به مباحثی اساسی از جمله میزانسن، حرکت دوربین، فیلم‌برداری، تدوین، صدا، داستان، بازی، جلوه‌های ویژه و ژانر می‌‌پردازند. این کتاب تمامی آنچه را که در مورد تجزیه و تحلیل فیلم باید بدانید، از تصویر گرفته تا نور، رنگ، دیالوگ‌نویسی و غیره، با بیانی روشن و واضح به شما آموزش می‌دهد و هم‌زمان نمونه‌های عالی فیلم‌های شاخص هالیوود را به شما معرفی می‌کند. نشر گیلگمش ترجمه‌ی بشیر سیاح را از این اثر تهیه و منتشر کرده است.

نکوداشت‌های کتاب درآمدی بر مطالعات سینمایی

• کتاب درآمدی بر مطالعات سینمایی یکی از واضح‌ترین و مختصرترین مقدمات را در این زمینه ارائه می‌دهد. (PLAYBACK)
• ابزاری ارزشمند برای دانش‌پژوهان مبتدی سینما. سیکوف در این اثر شالوده‌ای مستحکم را بنا می‌کند که می‌توان نقد و تحلیل‌های بیشتری را بر آن استوار کرد. (مجله‌ی علوم اجتماعی و انسانی)
• سیکوف یکی از جامع‌ترین و در دسترس‌ترین آثار را در نوع خود تولید کرده است. این کتاب احتمالاً به یکی از پایه‌های برنامه‌های درسی مقدماتی مطالعات فیلم تبدیل خواهد شد. (Metapsychology)
• کتاب درآمدی بر مطالعات سینمایی یک منبع درسی ایده‌آل و مختصر برای اساتید است تا دانشجویان را با رویکردهای مختلف فرهنگی و ایدئولوژیک در تحلیل فیلم آشنا کنند. (الیزابت ویس، کالج بروکلین)
• یک کتاب مقدماتی فوق‌العاده. سیکوف در این اثر فرم فیلم را به روش‌های بسیار روشن و متفکرانه مورد بحث قرار می‌دهد و درعین‌حال بر ارزش موضوعی و فکری فرم نیز تأکید می‌کند. خواندنش را توصیه می‌کنم. (جورج بوت، کالج کلرادو)
• کتاب درآمدی بر مطالعات سینمایی یک کتاب درسی عالی و فوق‌العاده کارآمد است. سیکوف الگویی عالی را برای هنرجویی که به دنبال نوشتن مقالات بهتر است ارائه می‌دهد. (پاتریک کیتینگ، نویسنده‌ی کتاب «نورپردازی هالیوود از عصر سکوت تا فیلم نوآر»)

محمود دولت‌آبادی، یکی از قله‌های قصه‌نویسی فارسی، اگر نه بهترین بی‌شک یکی از بهترین نویسندگان ایران است که در طول بیش از پنجاه سال حضور پر رنگ در فضای ادبی کشور آثار در خوری نگاشته است. او که شش رمان، دو نمایشنامه، ده داستان بلند، یک سفرنامه و چندین مجموعه گفت‌و‌گو، مقاله و نقد در توشه دارد، با نوشتن سناریوی «اتوبوس» در سال 60 در حوزه‌ی فیلم‌نامه‌نویسی نیز بخت‌آزمایی کرد. دولت‌آبادی بر اساس طرحی از داریوش فرهنگ و سوسن تسلیمی، قصه‌ی مردی را نوشت که در یکی از روستاهای کرمان اتوبوسی می‌خرد و مشغول کار می‌شود. اما پس از مدتی یکی از اهالی روستا رقیب‌اش می‌شود. اهالی روستا به دو گروه بالادهی و پایین‌دهی تقسیم شده‌اند. سرکرده‌ی پایین‌دهی‌ها نمک‌زارش را به کدخدا که به دشمنی بین دو گروه دامن می‌زند می‌فروشد و یک اتوبوس مستعمل می‌خرد تا با آن مسافرکشی کند. ورود اتوبوس به روستا کار گاریچی بالادهی‌ها را کساد می‌کند و اختلاف‌ها بیشتر می‌شود. در این میان کدخدا سرکرده‌ی بالادهی‌ها را ترغیب می‌کند تا آسیاب‌اش را به او بفروشد و اتوبوسی بخرد. کش‌مکش بالا می‌گیرد و وساطت‌ها بی‌نتیجه می‌ماند. کمبود مسافر و کسادی کار باعث می‌شود که اقساط اتوبوس نعمت‌خان عقب بیفتد و هنگامی که فروشندگان اتوبوس برای ضبط اتوبوس مستعمل پا به ده می‌گذارند، نعمت‌خان با چوب‌دستی به سراغ کدخدا می‌رود و نمک‌زارش را طلب می‌کند. حیدرخان و اهالی روستا او را حمایت کرده و رودرروی کدخدا می‌ایستند. کدخدا نمکزار و آسیاب را پس می‌دهد و عداوت کهنه با ازدواج دختر نعمت با پسر حیدر به دوستی بدل می‌شود. بر اساس این فیلم‌نامه، در سال 1364، فیلمی به کارگردانی یدالله صمدی به روی پرده رفت و برنده‌ی چهار سیمرغ بلورین جشنواره‌ی فیلم فجر شد.