قرن دیکتاتورها

قرار انتشار «گلستان سعدى» با ویرایش نویسنده بزرگ معاصرمان هوشنگ گلشیرى حدود بیست سال پیش گذاشته شد. درسال‏‌هاى پیش از آن، پس از انتشار چاپ هفتم «شازده احتجاب» و توافق براى انتشار دیگر آثار هوشنگ گلشیرى در انتشارات‏ ققنوس، «بره گمشده راعى» و «کریستین و کید» از جمله کتاب‌‏هاى ممنوعه شناخته شده بودند و در پى آن، ناشر با پذیرفتن ‏خواسته مؤلف محترم از انتشار دیگر آثار تألیفى ایشان خوددارى کرد. چاپ نخست «کلیات سعدى» از روى نسخه تصحیح شده استاد محمدعلى فروغى در انتشارات ققنوس، در آن دوره سکوت ‏اتفاق افتاد. گلشیرى بر «کلیات سعدى» مقدمه‌‏اى موشکافانه نوشت که بخشى از آن پیشگفتار همین کتاب است. اندیشه انتشار «گلستان سعدى» با شرح و ویرایش هوشنگ گلشیرى که بر ترویج آثار کلاسیک اهتمام می‌‏ورزید در پى انتشارهمان کتاب آمد و یکى دو سال زمان برد تا نسخه ویراسته آماده شود. هر چند دستنوشته‌‏هاى گلشیرى از آتش‌‏سوزى سال ۱۳۶۴ انتشارات ققنوس در امان ماند، اما انتشارش میسر نشد تا امروز. این کتاب بی‌کم و کاست از روى دستنوشته‌‏هاى هوشنگ گلشیرى به طبع درآمده است و گرچه با هزاران دریغ پس از کوچ آن‏ عزیز به‏ دست خوانندگان گرامى می‌رسد، انتشار آن بار دیگر از تسلط حیرت‏‌آور گلشیرى بر نثر و زبان فارسى پرده برمی‌‏دارد و نسخه‌‏اى راهگشا پیش‏روى علاقه‌‏مندان مى‏گذارد. این کتاب را انتشارات ققنوس در ۲۲۲ صفحه منتشر کرده است.

ظهر سی ام آوریل سال ١٩٧٥، ستونى از تانک‏‌هاى تحت فرمان نیروهاى ویتنام شمالى‏ دروازه‏هاى کاخ ریاست جمهورى ویتنام جنوبى را در سایگون فرو ریختند و وارد محوطه کاخ شدند. رهبر ویتنام جنوبى طى پیامى تسلیم بى‏ قید و شرط خود را اعلام‏ کرد. تسلیم ویتنام جنوبى در برابر ویتنام شمالى در سال ١٩٧٥، پس از دو هزار سال‏ درگیرى‏‌هاى خارجى و داخلى براى تعیین سرنوشت کشور، نقطه عطف بزرگى بود. درخلال قرون متمادى، مردم ویتنام براى راندن متجاوزان گوناگون خارجى ظفرمندانه‏ دست به ‏دست همدیگر داده، اما در این راه بارها و بارها نیز به قهقراى جنگ‏هاى تلخ‏ داخلى افتاده بودند. آن گونه که در تاریخ ثبت شده، ویتنام نخستین بار در سال ١١١ قبل از میلاد توسط امپراتورى چین تسخیر شد. تا چند هزار سال بعد از این تاریخ، ویتنام حکم یکى ازاستان‌‏هاى چین را داشت. ویتنامى‌‏ها به چینى‏‌ها به دیده تحسین مى‏ نگریستند و بخش‏ اعظم فرهنگ چین را در فرهنگ خود ادغام کرده بودند، اما در عین حال سوداى‏استقلال نیز داشتند. در سال ٩٣٨ ویتنامى‏ ها براى مطالبه استقلالشان به قدر کفایت نیرو بسیج کرده بودند. نیروهاى تحت فرمان ژنرال نِگو چوین چینى‏ ها را در نبردى در شمال‏ ویتنام، نزدیک هایفونگِ امروزى، شکست داد. قبل از جنگ، سربازان ژنرال نِگو چوین‏در بسترِ رودى پُر جزر و مد در باچ دانگ دیرک‏ هاى نوک فلزى فرو کردند. با بالا آمدن‏ سطح آب، وقتى دیرک‏ ها زیر آب بودند و دیده نمى ‏شدند، ویتنامى ‏ها قایق ‏هاى چینی را با ترفند به صحنه کارزار کشیدند. با پایین رفتن آب،قایق‏هاى چینى در میان دیرک‏ ها به دام افتادند و به سهولت توسط ویتنامى‏‌ها نابود شدند.

انسان در طول تاریخِ دیرپای خود همواره ذهنیتی دینی داشته و در این نظام ذهنی پدیده پرستش مادر ـ خدایان یکی از کهن‌ترین سنت‌های رایج بوده است. اناهیتا ــ این ایزدبــانـوی نامدار ایرانی ــ یکی از این مادر ـ خدایان است. تندیس‌های فراوانی که در بسیاری از نقاط این سرزمین یافت شده است، وجود او را در ذهن و باورهای مردم این مرز و بوم ثابت می‌کند. اما دایره آگاهی‌های ما از این مادرـ خدایِ کهن چندان نیز گستـرده نیست. مثلاً هنوز هم برای ما تاریخ دقیقِ پیوستن این بانوی ارجمند به جمع خدایان اساطیریِ این سرزمین دشوار است، همچنان که کاملاً مشخص نیست که وی از چه زمانی به نامی که شهرت یافته، خوانده شده است. ما با توجه به پیکره‌های بسیاری که از این مادر ـ خدای صاحب‌نام در جای جای این مرز و بوم یافت شده است، از او به عنوان یک "ایزدبانوی ایرانی" نام بردیم، اما واقعیت آن است که این بانوی بزرگ را نه تنها ساکنان این مرز و بوم، بلکه مردم بسیاری از بخش‌های جهان نیز ارج می‌نهاده‌اند و ستایش می‌کرده‌اند