ققنوس پرده‌های خاموش

کتاب « بوطیقای ژیژک » شامل چهار مقاله نسبتاً مفصل از ژیژک است که به بررسی چهار رکن اندیشه این فیلسوف انتقادی معاصر در حوزه فلسفه ، روانکاوی ، سیاست و سینما می‌پردازد . نویسنده این کار را از خلال ترجمه متن کامل این چهار مقاله کلیدی ژیژک و شرحی بر هر کدام از آنها انجام داده و مفاهیم مغلق فلسفی را به مدد رسانه سینما و با استفاده از گفتمان روانکاوی ساده‌تر و قابل فهم‌تر می‌کند . در واقع نوعی به کارگیری مفاهیم عامه‌پسند در تشریح مطالب فلسفی . اسلاوی ژیژک در اوایل دهه ١٩٧٠ همراه دیگر همفکرانش به گروهی از اندیشمندان فرانسوی مانند لاکان ، دریدا ، آلتوسر و فوکو علاقه‌مند شدند و شروع به ترجمه و انتشار افکار آنان کردند . سه قطب اصلی دستگاه تحلیلی ژیژک سه اندیشمند اروپایی یعنی هگل ، مارکس و لاکان است . ژیژک فیلسوفی رادیکال است که پارادایم‌های ژاک لاکان در روانکاوی ، هگل در فلسفه و کارل مارکس را در سیاست در دستگاه فکری منحصر به فرد خود ترکیب کرده و پیچیدگی ذاتی آنها را با آوردن مصداق‌هایی از فرهنگ عامه و سینما ساده‌تر کرده است .

چکیده بیش از ٢٠٠ سال است که الگوی مدرنیت اروپایی در جامعه‌های غیر اروپایی همچون ترکیه و ایران تنها الگوی پذیرش مدرن‌سازی تلقی شده است. هر چند از آغاز قرن ٢٠ به بعد، ژاپن نمونه الهام‌بخشی بوده است از اینکه یک کشور غیر غربی چگونه می‌تواند «به پای غرب برسد‌» و حتی از آن پیشی بگیرد، تأثیر آن به عنوان یک الگو به راستی محدود مانده است. عصر مدرنیت در اروپا سرآغاز دوره نوینی بود که در آن فرد واحد اساسی ساختارهای جامعه مدرن محسوب می‌شد، به جای گروه یا جماعت که واحد اساسی جامعه دهقانی بود. طبیعی است که فردگرایی که دربردارنده آزادی و خودمختاری فرد بود مرزبندی تازه‌ای به وجود آورد که شامل ارتباط تازه فرد و حکومت بود. براساس این ارتباط تازه، فرد در جامعه مدرن، دست‌کم بنا بر قاعده، دیگر رعیت یا عامل شاه یا کشیش، سلطان یا شیخ خاصی با اقتدار الهی یا آمرانه نبود، بلکه فرد بر مبنای قواعد عقلانی و غیر شخصی‌ای عمل می‌کرد که به صورت قوانین عرضه می‌شد. اعطای حقوق سیاسی و قضایی جدید، از جمله حق نمایندگی، در واقع نتیجه این ارتباط تازه بود. پیدایش طبقه متوسط بازرگان و صنعتگر شهری پیوند جدایی ناپذیری با این فردگرایی داشت. کتاب «تجدد آمرانه» شامل مقالاتی درباره جامعه و دولت در دوره رضا شاه، خلافت، روحانیت و جمهوریت در ترکیه و ایران، ایران نو و زوال سیاست‌های حزبی در دوره رضا شاه و چند مقاله دیگر است. این کتاب برای اولین بار مسئله برخورد سنت و مدرنیتته را از زاویه‌ای جدید می‌کاود و به ریشه‌های تجدد آمرانه یا مدرنیت از بالا می‌پردازد.