قلعۀ کارپات‌ها

کتاب‌ گلستان‌ را شیخ‌ مشرّف‌بن‌ مصلح‌ سعدی‌ شیرازی‌ (متوفی‌ به‌ سال‌ ٦٩١ یا ٦٩٤ هجری‌ قمری‌) به‌ سال‌ ٦٥٦ تصنیف‌ کرد. این‌ کتاب‌ مشتمل‌ است‌ بر مقدمه‌ای‌ در نعت‌ خدا و سبب‌ تحریر کتاب‌ و آن‌گاه‌ هشت‌ باب‌ گلستان‌ می‌آید: در سیرت‌ پادشاهان‌، در اخلاِ ق درویشان‌، در فضیلت‌ قناعت‌، در فواید خاموشی‌، در عشق‌ و جوانی‌، در ضعف‌ و پیری‌، در تأثیر تربیت‌، در آداب‌ صحبت‌؛ که‌ هر کدام‌ دارای‌ چندین‌ و چند حکایت‌ است‌ در آن‌ باب‌، بجز باب‌ هشتم‌، در آداب‌ صحبت‌، که‌ بیش‌تر جملات‌ قصار است‌ و در مواعظ‌ و حکم‌.

مجموعه ادبیات عامه-٦ داستان‌های عامیانه فارسی گنجینه‌هایی از مضمون، تمثیل، ضرب‌المثل‌ها و آداب و رسوم فارسی زبانان به شمار می‌روند. توجه به چنین گنجینه‌هایی، در اصل، پاسداشت فرهنگ و ادب کهن سرزمینی است به وسعت زبان فارسی. رستم نامه داستان رستم فرزند زال است که آوازه پهلوانی‌اش در سرتاسر ایران زمین پرتو افکنده است. روزی رستم تهمتن از شکار برمی‌گشت دید دو نفر با هم حرف می‌زنند و می‌گویند که این جوان می‌تواند از عهده «کک کهزاد» برآید. تهمتن شنید و آن دو نفر را طلبید و پرسید: «کک کهزاد» کیست؟ آن‌ها از حرف خود پشیمان شده بودند ولی تهمتن آن‌ها را قسم می‌دهد که آن‌ها لاعلاج گفتند: «ای شهریار، در این نزدیکی قلعه‌ای است و پهلوانی در آنجا هست که بسیار مرد زبردست و دلیری است و هر سال از پدر شما مبلغی باج می‌گیرد.» تهمتن به نزد پدر آمد و پرسید که این کک کیست؟ زال گفت: او کسی باشد که هیچ کس با او برابری نتواند کرد. حتی سام نریمان هم به او باج می‌داد. رستم تصمیم می‌گیرد به جنگ با کک کهزاد برود و در نهایت او را از پا در می‌آورد. در رستم نامه نبرد رستم پهلوان نامی ایران زمین با «افراسیاب»، عاشق شدن او به دختر شاه سمنگان، تهمینه، به دنیا آمدن سهراب و جنگ او با رستم، به دنیا آمدن فرامرز و جهانگیر، و نیز داستان سیاوش و دیگر داستان‌های مهیج شاهنامه به نثر آمده است. انتشارات ققنوس در چاپ جدید داستان‌های مجموعه ادبیات عامه با بهره بردن از نسخه‌های متعدد و با به کارگیری رسم الخط جدید، سعی نموده حتی‌المقدور نسخه‌ای به دور از لغزش‌ها و خوشخوان ارائه کند. چه بسیار کسان که با خواندن این داستان‌ها به جرگه کتابخوانان پیوستند، زیرا این داستان‌ها که اغلب روایت پهلوانی و مردانگی و عشقند با نثری شیرین و با افسانه‌پردازی و خیالپردازی خواننده را بر سر شوق می‌آورند و به خواندن بیشتر ترغیبش می‌کنند.

آدم‌های‌ آثار مانوئل‌ پوییگ‌ با پناه‌ بردن‌ به‌ خیالپردازی‌ از درماندگی‌ و یأسِ حاصل‌ از موقعیت‌ اسفناک‌ خود می‌گریزند و به‌ یاری‌ فرهنگ‌ با بی‌عدالتی‌های‌ پیرامون‌ خود مقابله‌ می‌کنند. او در آثارش‌ روایت‌ سوم‌ شخص‌ مألوف‌ را به‌ کناری‌ می‌افکند، راوی‌ را حذف‌ می‌کند و از «ابزارهای‌ غیرادبی‌» سود می‌جوید. ماجراجویی‌های‌ تخیل‌ را نیز می‌ستاید. مانوئل‌ پوییگ‌ در ژوییه‌ ١٩٩٠ چشم‌ از جهان‌ فرو بست‌. مرگ‌ نابه‌هنگام‌ این‌ نویسنده‌ نابغه‌ در پنجاه‌ و هشت‌ سالگی‌ و در اوجِ قدرتِ آفرینندگی‌ از خُسران‌های‌ بزرگ‌ قرن‌ بیستم‌ به‌شمار می‌رود.

در رمان‌ژانر شهریور شعله‌ور مسائلی چون مافیای دارو و پزشکی، زدوبندهای اقتصادی و وضعیت بحرانی زندان‌ها دستمایۀ محمدحسن شهسواری برای داستان‌پردازی قرار می‌گیرد و البته مانند دیگر آثار نویسنده باز هم عشق و رفاقت است که در این دنیای سراسر سیاهی پرحادثه ناجی همه می‌شود. شهریور شعله‌ور توانایی نویسنده در پرداختن به چندگانه‌ای جنایی را به تصویر می‌کشد و دومین جلد از این چندگانه است. رمانی است در نوع خود خواندنی و پرکشش که خوانندگانش را با خود همراه می‌کند. نویسنده در شهریور شعله‌ور، که در واقع ادامۀ مرداد دیوانه است، قهرمانان داستان را در تعامل با پلیس و در تقابل با دست‌های پنهان و قدرتمند پشت پرده قرار می‌دهد، به این امید که بر سیاهی و پلشتی‌ای که حاکم شده است غلبه کنند، غافل از آن‌که دست‌های پشت پرده در تلاش برای سربه‌نیست کردن آن‌ها از هیچ قتل و جنایتی فروگذار نمی‌کنند.