قلک قفل دار فانتزی

لرد کرزن، نایب‌السلطنه‌ی بریتانیا در هند، درباره‌ی امتیازی که دولت ناصرالدین شاه قاجار در سال ۱۲۵۱ به بارون رویتر داد می‌گوید: «این کامل‌ترین و عجیب‌ترین واگذاری کل منابع صنعتی یک کشور به فردی خارجی است که کسی در تاریخ خواب آن را نتواند دید، چه رسد به آن که عملاً امضا شده باشد.» دولتی که چنین امتیازهایی به بیگانگان می‌داد دمار از «رعیت» خود هم درمی‌آورد، اما در عین حال قدرت هم نداشت! این کتاب روایت زوال دولت قاجار در دهه‌های آخر عمر آن و نبرد چندجانبه‌ای است که در این دوره بین دو قدرت بزرگ استعماری روسیه و انگلستان، اقشار فقیر و میانیِ شهر و روستا، رؤسای ایل‌های بزرگ، درباریان و علما درگرفت و زمینه‌های انقلاب مشروطه را فراهم کرد؛ مشروطه‌ای که به علت استمرار دخالت‌های آن دو قدرتِ استعماری و ضعف نیروهای اجتماعی ناتمام ماند. امتیاز این کتاب استفاده‌ی گسترده از منابع دست اول و اسنادِ آرشیوهای وزارت خارجه‌ی بریتانیا و دقت مؤلف در روایت جزئیات داده‌های اقتصادی و اجتماعی ایران قبل از مشروطه است.