لاکان ـ هیچکاک

کتاب انقلاب روسیه از سرى مجموعه تاریخ جهان به رویداد بزرگ تاریخ این کشور یعنى انقلاب اکتبر سال ۱۹۱۷ مى‏پردازد.از سال ۱۹۰۵ تا ۱۹۱۷ نظام سیاسى، اقتصادى و دولتى در روسیه به کلى فرو پاشید. چرا در روسیه انقلاب شد؟ نویسنده در پاسخ به سؤال مى‏نویسد چون صبر مردم تحت فشار نظامى که در ناکارآیى و فسادبى‏مانند بود، سرآمد، هیچ ملت دیگرى نمى‏توانست مانند ملت روسیه آن همه محرومیت را در چنان مدت طولانى تاب‏آورد. در انقلاب روسیه هزاران نفر کشته شدند تا از صلح، غذا، مالکیت خصوصى، بهبود شرایط کار، افزایش دستمزدها ودولتى پاسخگوتر برخوردار باشند. انقلاب روسیه، سرگذشت روى کار آمدن نسل جدیدى از حاکمان روس به نام بلشویک‏ها و رهبرشان ولادیمیر ایلیچ‏اولیانوف (معروف به لنین) را به زبانى ساده و جذاب بیان مى‏کند.

تا نیمه‌ی قرن‌ نوزدهم‌، از فرهنگ‌ و تمدن‌ بین‌النهرین‌ باستان‌ جز افسانه‌ای‌ بیش‌ نمانده‌ بود. تا این‌ که‌ در دهه‌ی ۱۸۴۰پرده‌برداری‌ از حجاب‌ رازآلودی‌ که‌ آشور و فرهنگ‌های‌ همتایش‌ را پوشانده‌ بود آغاز شد و کاخ‌ها و شهرهای‌ باستانی‌ یکی‌ پس‌ از دیگری‌ از زیر خاک‌ به‌ درآمدند. یک‌ قرن‌ و نیم‌ کاوشگری‌، به‌ همراه‌ ترجمه‌ی بسیاری‌ از متون‌ بین‌النهرینی‌، آشکار ساخته‌ است‌ که‌ آشوریان‌ صرفاً ویرانگرانی‌ سنگدل‌ نبودند، بلکه‌ سازندگانی‌ شگفت‌انگیز، کشاورزانی‌ سختکوش‌، بازرگانانی‌ کوشا، هنرمندانی‌ ماهر نیز بودند. با این‌ حال‌، آشوریان‌ بیش‌ از هر قوم‌ باستانی‌ دیگری‌، از راه‌ یورش‌های‌ نظامی‌ تجاوزکارانه‌، لشکرکشی‌ و جنگ‌، و غارت‌ و چپاول‌ زندگی‌ می‌کردند. خشونت‌ و ستمگری‌ آن‌ها نسبت‌ به‌ اقوامی‌ که‌ بر آن‌ها چیره‌ می‌شدند در تاریخ‌ ثبت‌ شده‌ انسان‌ تقریباً بی‌همانند است‌. کتاب‌ حاضر، از «مجموعه‌ی تاریخ‌ جهان‌»، به‌ بررسی‌ تاریخ‌، فرهنگ‌، و تمدن‌ امپراتوری‌ آشور و علل‌ سقوط‌ آن‌ از اوج‌ قدرت‌ به‌ ژرفای‌ تیرگی‌ و گمنامی‌ می‌پردازد.

ایستاده‌ بودم‌ روی‌ جدول‌ جوی‌، گِل‌های‌ بغل‌ پوتین‌ راستم‌ را مالیدم‌ به‌ لبه‌ جدول‌. سرشب‌ واکسشان‌ زده‌ بودم‌. دلم‌ می‌خواست‌ وقتی‌ بالای‌ سر جنازه‌ام‌ می‌رسند ببینند تر و تمیز، مثل‌ بچه‌ آقاها مرده‌ام‌. تقابل‌ و تناقض‌ حاصل‌ از دنیای‌ مدرن‌، سرمنشأ ماجراها و سردرگمی‌های‌ بسیاری‌ است‌ که‌ هیس‌ راوی‌ یکی‌ از آن‌هاست‌، و البته‌ نه‌ از دیدگاهی‌ قاطع‌. در هیس‌، چنان‌ که‌ لوکاچ‌ در نظریه‌ رمان‌ می‌گفت‌، ارزش‌های‌ تحقق‌ناپذیر و آرمانی‌ قهرمانان‌، به‌ شیوه‌ای‌ نو، نسبی‌ شده‌اند؛ چیزی‌ که‌ دور از دسترس‌ نویسندگان‌ پیش‌ از این‌ بوده‌ است‌. در هیس‌ نویسنده‌ ماجراها را چنان‌ که‌ دیکته‌ می‌شود نشان‌ نمی‌دهد بلکه‌ چنان‌ که‌ خود می‌خواهد نشان‌ می‌دهد و باز بر عهده‌ خواننده‌ می‌گذارد تا ماجرا را آن‌ گونه‌ که‌ می‌خواهد ببیند و رمان‌ توسط‌ راویان‌ مختلفی‌ ساخته‌ می‌شود: پاسبان‌، نظامی‌ گاه‌ دل‌رحم‌ و گاه‌ خشنی‌ که‌ آنچه‌ را می‌خواهد انجام‌ نمی‌دهد و آنچه‌ را نمی‌خواهد انجام‌ می‌دهد؛ جهانشاه‌، قاتلی‌ یا قاتل‌ نمایی‌ یا حتی‌ مقتولی‌ که‌ با لذت‌ به‌ روایت‌ هوس‌هایش‌ می‌نشیند و از کشتن‌ آدم‌ها یا کشته‌ شدن‌ خود می‌گوید؛ نویسنده‌ که‌ در نیمه‌ داستان‌ می‌میرد و به‌ پایان‌ رساندن‌ رمان‌ را به‌ میراث‌ می‌گذارد، و دیگر شخصیت‌هایی‌ که‌ این‌جا و آن‌جا رشته‌ کلام‌ را قطع‌ می‌کنند و از منظر خود به‌ روایت‌ می‌نشینند، تا سرانجام‌ رمانی‌ پدید آید که‌ با هر خوانشی‌ شکلی‌ دیگر به‌ خود می‌گیرد و به‌ تعداد مخاطبانش‌ ماجرا عوض‌ می‌کند. گرایش‌ به‌ نوآوری‌ و تجربیات‌ تازه‌ از بارزترین‌ ویژگی‌های‌ آثار محمدرضا کاتب ست‌ و در همین راستا رمان‌ هیس‌ جایزه‌ کتاب‌ سال‌ منتقدان‌ مطبوعات‌ را هم در سال ۷۹ از آن‌ خود کرده‌ است‌.