مارکس در واپسین سالها: زندگی‌نامه‌ی فکری (1883-1881)

معرفی کتاب درخت خون

داستان گوشه‌گیری و فراموشی... کتاب درخت خون نوشته‌ی مهدی جواهریان، روایتی از یک نقاش عزلت‌نشین دوره‌ی قاجاریه است؛ هنرمندی که خیال جاودانه شدن در سر دارد، اما آگاهانه در انزوایی خودخواسته قرار می‌گیرد. این داستان بلند که با زبانی شبیه نثر دوره‌ی قاجار نوشته شده، روایتگر نسبت هنرمند با قدرت و جامعه است و وضعیتی مشابه صادق هدایت را در اوایل دهه‌ی بیست برای قهرمان داستان ترسیم می‌کند. فضای داستان با مضمون‌هایی مانند عشق، خیانت، مرگ و زندگی درآمیخته می‌شود.

درباره‌ی کتاب درخت خون

منتقدان ادبی معتقدند داستان‌نویسی مدرن ایران با کتاب «بوف کور» صادق هدایت شروع می‌شود و سپس نویسنده‌هایی مثل ابراهیم گلستان و صادق چوبک به استحکام این ساختار کمک می‌کنند؛ ازهمین‌رو تأثیرپذیری جریان داستان‌نویسی ایران از این نویسنده‌ها امری بدیهی محسوب می‌شود. بااین‌حال مهدی جواهریان در کتاب درخت خون عامدانه تلاش می‌کند تا با استفاده از بازی‌های فرمی و راوی‌های مختلف، فضایی شبیه بوف کور به وجود بیاورد و در هر سه فصل کتابش، زمان را در هم می‌ریزد. او برای آنکه به گرفتار آمدن در دام تقلید نیز متهم نشود، با انتخاب زبانی آرکائیک و نثری مسجع، فرمی آمیخته به آرایه‌های ادبی و استعاره‌های زبانی خلق می‌کند. رمان در سه فصل نوشته شده و ماجرا در دوره‌ی سلطنت ناصرالدین‌شاه قاجار رخ می‌دهد. فصل اول کتاب قصه‌ی جمال‌الدین نقاش از زبان راوی اول‌شخص است؛ او به‌عنوان هنرمندی آرمان‌خواه و خلاق، در بسیاری از هنرها ازجمله تذهیب، نگارگری، خوشنویسی، سفالگری، گچ‌کاری و طراحی نقش قالی و پارچه خود را می‌آزماید؛ بااین‌وجود، از موقعیتش رضایت ندارد و به همین خاطر، خود را در تنهایی و انزوا قرار می‌دهد. در فصل دوم کتاب، راوی سوم‌شخص، جزئیات پیرامونی شخصیت اصلی داستان را با توصیفاتی دقیق ذکر می‌کند و خرده‌روایت‌هایی را درباره‌ی جمال‌الدین نقاش از دوره‌های مختلف زندگی‌اش توصیف می‌شود. در فصل سوم نیز راوی دوم‌شخص در قالب مونولوگ‌هایی طولانی، با خودش گفت‌وگو برقرار می‌کند. مهدی جواهریان برای ایجاد فضایی هماهنگ با زبان و زمان داستان، از ضرب‌المثل‌ها، باورهای عامیانه و آداب‌ورسوم دوره‌ی قاجار بهره می‌برد و فضایی باورپذیر را از زیست اجتماعی، سیاسی و فرهنگی آن دوره‌ی تاریخی ترسیم می‌کند. کتاب درخت خون از این منظر، اثری متفاوت در ادبیات داستانی امروز ایران است و در فرم و روایت، در فضایی جدید خلق می‌شود. این کتاب را انتشارات چشمه منتشر کرده و به عنوان اثری متفاوت، مورد اقبال مخاطب‌های قرار گرفته است.

معرفی کتاب آنکت و دو روایت دیگر

کتاب آنکت و دو روایت دیگر مجموعه داستانی از احمد قاسمی، عضو کمیته‌ی مرکزی و نظریه‌پرداز معروف حزب توده است که به همت کاظم فرهادی جمع‌آوری شده و به چاپ رسیده است. این مجموعه شامل هشت داستان کوتاه با مضامینی مرتبط با فعالیت‌های سیاسی احمد قاسمی و دو ناداستان درباره‌ی شرایط سخت او در هنگام فرار و زندگی مخفیانه در اروپاست که برای علاقه‌مندان جالب توجه خواهد بود.

درباره‌ی کتاب آنکت و دو روایت دیگر

کاظم فرهادی، در مقدمه‌ی کتاب آنکت و دو روایت دیگر، می‌گوید که داستان‌های احمد قاسمی، زیر سایه‌ی فعالیت‌های بزرگ او در حزب توده، مغفول مانده است و مانند حلقه‌ی مفقوده‌ای در تاریخ ادبیات معاصر ماست. در واقع، شاید بررسی داستان‌های احمد قاسمی، تأثیر پذیرفتن او را از ادبیات دهه‌ی 20 و همین‌طور تأثیر او را بر ادبیات دهه‌ی 50 نشان دهد. کتاب آنکت و دو روایت دیگر شامل چهار داستان است که پیش از ترور نافرجام محمدرضاشاه در بهمن 1327 نوشته شده است و چهار داستان دیگر این کتاب متعلق به سال‌های اوج‌گیری جنبش ملی و ضدامپریالیستی پیش از وقایع سال 1332 است. مجموعه‌ی این هشت داستان، در سال 1351 توسط سازمان توفان به نام مجموعه داستان آنکت به چاپ رسیده است. اما دو روایت دیگر کتاب با نام‌های فرار و روز امتحان، دو ناداستان یا روایت ادبی از واقعیت‌های زندگی احمد قاسمی است. روز امتحان، روایت احمد قاسمی از اولین روزی است که به عنوان کارگر یک فروشگاه مصالح ساختمانی در فرانسه به کار مشغول شده است و دیگری نیز نوشته‌ی فرار است که در ضمیمه‌ی خاطرات دکتر غلامحسین فروتن به چاپ رسیده است. مجموع این داستان‌ها و ناداستان‌ها به علاوه‌ی مقدمه‌ای از کاظم فرهادی و البته زندگی‌نامه‌ی احمد قاسمی در ابتدای کتاب، مجموعه‌ی آنکت و دو روایت دیگر را می‌سازد. داستان‌های مجموعه داستان آنکت و دو روایت دیگر، به دلیل پررنگ بودن شرایط اجتماعی به نوعی در دسته‌بندی رئالیسم اجتماعی قرار می‌گیرند. احمد قاسمی، سعی کرده است در این داستان‌ها با بهره گرفتن از کلمات ساده و جملات روان، تصاویری به یاد ماندنی خلق کند و در این کار موفق بوده است. اما مضامین داستان‌ها، برگرفته از افکار و مرام نویسنده است و در آن‌ها با شعارزدگی‌ها، رک‌گویی‌ها و تبلیغات حزبی روبه‌رو هستیم که ممکن است برای خواننده‌ی امروزی کمی شوکه‌کننده باشد اما اگر احمد قاسمی را بشناسید، متوجه می‌شوید که نوشتن داستان، برای چنین شخصیتی شاید کمی عجیب به نظر برسد، نه کمی شعارزدگی در داستان‌هایش!