مدرنیته و اندیشه ی انتقادی

بخشی از کتاب گور به گور

«دارل رفته جکسن. گذاشتنش تو قطار، می‌خندید، تو اون واگنِ دراز هی می‌خندید، رد که می‌شد کله‌هاشون رو برمی‌گردوندند، عین کلّه جُغد. گفتم «به چی می‌خندی؟» «آره آره آره آره.» دو نفر گذاشتنش تو قطار. کت ناجوری تنشون بود، جیب پشتی طرف راستشون بالا اومده بود. پشت گردنشون رو خط انداخته بودند، انگار همین تازگی دو نفر سلمونی با هم با گچ خط کشیده بودند مثل مال کش. گفتم «به این هفت‌تیرها می‌خندی؟» گفتم «چرا می‌خندی؟ برای این که از صدای خنده بدت می‌آد؟» دو تا صندلی به هم چسبوندند که دارل بشینه کنار پنجره بخنده. یکی‌شون پهلوش نشست، یکی‌شون رو صندلی رو به روش نشست، که عقب عقب می‌رفت. یکی‌شون باید عقب عقب می‌رفت، چون که پول دولت پشت هر دونه‌ش یک صورت داره، هر صورتیش هم یک پشت داره، این‌ها هم سوار پول دولت شده‌اند، که گناه داره. سکه پنج سنتی یک روش زنه یک روش گاومیش؛ دو تا صورت داره ولی پشت نداره. من نمی‌دونم این چیه. دارل یک دوربین کوچک داشت که زمان جنگ تو فرانسه خریده بود. توش یک زن بود و یک خوک که دو تا پشت داشتند ولی صورت نداشتند. من می‌دونم این چیه. «برای همین داری می‌خندی، دارل؟» «آره آره آره آره آره آره.»»

معرفی کتاب فوائد گیاهخواری اثر پیش رو متن کامل کتاب “فواید گیاهخواری” از “صادق هدایت”، نویسنده ی مشهور معاصر است که به فواید این سبک زندگی می پردازد. با وجود اینکه نزدیک به یک قرن از نگارش کتاب “فواید گیاهخواری” می گذرد اما هنوز تفکر و دیدگاه “صادق هدایت” در این زمینه بدیع و ارتباط پذیر است و این اثر علاوه بر اینکه به تحلیل علمی و منطق محور “فواید گیاهخواری” می پردازد، خواننده را با عقاید و سبک زندگی یکی از برجسته ترین نویسندگان ایرانی نیز آشنا می کند. “صادق هدایت” این کتاب را در اواسط دهه ی دوم زندگی اش، یعنی سال ها پس از اینکه رژیم گیاهخواری را در دوره ی نوجوانی آغاز کرده بود به رشته ی تحریر درآورد و به این ترتیب می توان گفت “فواید گیاهخواری” نوعی به اشتراک گذاشتن تجربه ی این سبک زندگی از جانب کسی است که خود سال ها پیش به آن روی آورده است. ”صادق هدایت” در این اثر قابل تامل، از قلم درخشان خود استفاده کرده تا اهمیت رژیم گیاهخواری را با روایتی گیرا و جذاب تشریح کند و علاوه بر معرفی جنبه های مختلف این سبک زندگی، صنعت تولید گوشت را که از جهاتی بسیار ظالمانه جلوه می کند، مورد انتقاد قرار می دهد. نویسنده پس از برشمردن جنبه های مثبت سبک زندگی گیاهخوارانه، به رفتارهای منفی و نادرستی که به دلیل مصرف گوشت حیوانات از نوع بشر سر می زند اشاره کرده و با نگارشی تاثیرگذار، ابعاد وحشیانه و غم انگیز کشتن حیواناتی که هیچ مزاحمتی برای انسان نداشته اند را زیر بین نقد خود قرار می دهد. “فواید گیاهخواری” با اینکه از حجم کمی برخوردار است، اما مساله ی مهمی را تشریح کرده که نیازمند مطالعه و تفکر بیشتر است.

معرفی کتاب آواز کشتگان محمود شریفی استاد دانشگاهی است که به دلیل نوشته هایش علیه حکومت به زندان افتاده است. بعد از آزاد شدن سمت استادی اش از او گرفته می شود و او به عنوان یک کارمند اداری در دانشگاه مشغول می شود. محمود سعی می کند دور سیاست را خط بکشد، مطلب تحریک کننده ننویسد و فقط به همسر خود سهیلا و دخترش گلناز فکر کند. ولی زندگی عادی برای او ممکن نیست، ساواک همه جا او را زیر نظر دارد، دانشجویان به او عنوان یک رهبر نگاه می کنند، همکاران و دوستانش از کوچکترین معاشرت با او هراسانند. رمان فضایی بحرانی و در جدال دارد. بازگشت به گذشته بسیار به موقع و در جای خودش اتفاق می افتد. و البته نگاه و گذری است بر قسمتی از تاریخ سرزمین مان. آواز کشتگان در سه فصل نوشته شده و در هر فصل نویسنده با شگردهای خاص خود داستان را به گونه ای روایت می کند که مخاطب با داستان درگیر شود. نثر براهنی در این رمان می تواند به شکل یک کارگاه آموزشی عمل کند و خواننده پیگیر و علاقه مند را با زیرو بم های نوشتن آشنا کند. رمان آواز کشتگان با ساختاری آشفته، بیان گر وقایع دانشگاه تهران، نحوه تعامل یا تعارض استادان با دانشجویان روشنفکر و هم چنین عملکرد ماموران ساواک در مسائل مختلف فرهنگی، عقیدتی و سیاسی دانشگاه در دوران قبل از انقلاب اسلامی است. این رمان را می توان از نوع رمان های تاریخی به حساب آورد؛ زیرا براهنی در خلق این رمان، علاوه بر توصیف موقعیت های شغلی، مقامی، خلقی و روانی شخصیت ها، به صورت جسته و گریخته به پاره ای از حوادث تاریخی قبل از انقلاب پرداخته است. خوش پرداختی تیپ های شخصیتی، استیلای عنصر جدال بر فضای کلی رمان، تلفیقی بودن شیوه روایت (دانای کل و من روایتی)، بهره گیری از شیوه رجعت به گذشته، لحن طنزآمیز و طعنه گونه رمان، ناشاد و بحرانی بودن فضای کلی آن و… ارزش هنری این اثر را اعتلا بخشیده است.

معرفی کتاب زوربای یونانی کتاب زوربای یونانی، رمانی کلاسیک نوشته ی نیکوس کازانتزاکیس است که نخستین بار در سال 1946 منتشر شد. این رمان ارزشمند به داستان دو مرد، دوستیِ باورنکردنی آن ها و اهمیت بهره جویی کامل از زندگی می پردازد. زوربا، مردی یونانی، بسیار پرانرژی و غیرقابل پیش بینی است. او به همراه راوی بی نام و نشان داستان به جزیره ی کرِت می رود تا در معدن ذغال سنگِ راوی کار کند؛ پس از این اتفاق، رابطه ی منحصر به فردی میان این دو شخصیت شکل می گیرد. این دو کاراکتر از نظر شخصیت بسیار از هم دور هستند: راوی، مردی متفکر، فروتن و کم حرف است و زوربا، شخصیتی آزاد، سرزنده و ورای محدودیت های آداب معاشرت دارد. زوربا در ادامه ی داستان به بهترین دوست راوی تبدیل می گردد و به او کمک می کند تا قدر و ارزشِ لذتِ زنده بودن را بیش از پیش درک کند.