مقالات شمس

شاهنامه کتاب فرهنگ ایران و سند هویّت فرهنگی ما ایرانیان است. از این رو، سازمان «سمت» ضروری دانسته است که ویرایش و گزارش شاهنامه را آن چنانکه در خور این کتاب ارجمند است، در برنامه انتشاراتی خود بگنجاند. کتاب حاضر با نام «نامه باستان» جلد اول از مجموعه ای ده جلدی است که ویرایش و گزارش شاهنامه را از آغاز تا انجام دربر خواهد داشت. در این جلد، از آغاز شاهنامه تا پادشاهی منوچهر ویراسته و شرح گردیده است. مؤلف دانشمند، دکتر میرجلال الدین کزازی در شرح ابیات و تحلیل داستانها، از دانشها و دیدگاههایی چون واژه شناسی، ریشه شناسی، چهره شناسی، اسطوره شناسی، نمادشناسی، سبک شناسی و زیبایی شناسی بهره گرفته است. در زیبایی شناسی، بیتها از دید سه دانش بدیع، بیان و معانی کاویده و بررسی شده است. در سبک شناسی، دگرگونیهای تاریخی زبان در نظر بوده است. در ریشه شناسی، خاستگاه و پیشینه واژگان بررسی شده و کمابیش ریخت پهلوی واژگان به دست داده شده است.  

کتاب «تاریخ زبان فارسی»، در روایتی مختصر و مفید تاریخ زبانهای ایرانی را از دوره باستان تا دوره نو دنبال می کند و نمونه هایی از زبان فارسی باستان و میانه با خط همان زمان همراه با آوانویسی و برگردان امروزی آورده شده است. این کتاب در سه بخش تألیف شده است: بخش اوّل کتاب به زبان فارسی در دوره باستان - که از ورود ایرانیان به ایران، در حدود هزاره اول پیش از میلاد مسیح، آغاز می شود و با سقوط هخامنشیان پایان می یابد - اختصاص یافته است . بخش دوم کتاب به زبان فارسی در دوره میانه - که از سقوط هخامنشیان شروع می شود و تا تأسیس دولت صفاری ادامه می یابد - تخصیص یافته است. بخش سوم کتاب، به دوره نو - که از تأسیس دولت صفاری آغاز می شود و تاکنون ادامه می یابد - اختصاص داده شده است. در هر بخش به گونه های زبان ایرانی و فارسی، ویژگیهای دستوری، الفبا، واژگان و شعر توجه شده و نمونه هایی از اشعار و نوشته ها به همراه ترجمه ارائه گردیده است. در پایان کتاب، فهرستی از واژه های فارسی آورده شده است که صورتهای کهن آنها در متنهای برگزیده شده این کتاب به کار رفته است. فهرست : یادداشت شرح نشانه‌های الفبایی بخش اول: زبان فارسی در دوره باستان فصل اول: زبانهای هندی و اروپایی فصل دوم: ایران باستان فصل سوم: زبانهای ایرانی باستان فصل چهارم: ویژگیهای دستوری ایرانی باستان فصل پنجم: الفبا در دوره باستان فصل ششم: واژگان زبانهای باستانی ایران فصل هفتم: شعر و وزن آن در ایرانی باستان فصل هشتم: نمونه‌هایی از نوشته‌های باستانی بخش دوم: زبان فارسی در دوره میانه فصل اول: ایران میانه فصل دوم: زبانهای ایرانی میانه فصل سوم: الفبا در ایران میانه فصل چهارم: ویژگیهای دستوری زبانهای ایرانی میانه غربی فصل پنجم: واژگان ایرانی میانه غربی فصل ششم: حرف‌نویسی و آوانویسی نوشته‌های ایرانی میانه غربی فصل هفتم: نمونه‌هایی از نوشته‌های ایرانی میانه غربی فصل هشتم: شعر در ایرانی میانه غربی بخش سوم: زبان فارسی در دوره نو فصل اول: ایران نو فصل دوم: زبانهای ایرانی نو فصل سوم: ویژگیهای دستوری فارسی دری فصل چهارم: واژگان فارسی دری فصل پنجم: وزن شعر در فارسی دری فصل ششم: الفبای فارسی دری فهرست واژه‌های فارسی چاپ سوم و چاپ دوازدهم با تجدیدنظر