مقدمات سیاست

این کتاب درباره‌ی این است که ما در رویارویی با خودمان و با دیگران چه کسی هستیم. نولیبرالیسم نقش بسیاری در ساختن کسی که امروز هستیم داشته است. نمی‌توان نولیبرالیسم را صرفاً یک آموزه‌ی اقتصادی یا حتی مشتی روّیه‌ی اقتصادی دانست. زیستن در محدوده‌ی نولیبرالیسم، نولیبرالیسمی که دست‌کم برای سی چهل سال ما را آموخته کرده، یعنی غرقه‌شدن در مجموعه‌ای از شرایط، که محال است بر نحوه‌ی تفکر و احساس ما اثر نگذاشته باشد. اگر می‌خواهیم سویه‌ی مهمی را از کسی که هستیم بفهمیم و از دشواری و چه‌بسا حتی سیاه‌روزی آنچه از ما می‌خواهند باشیم سردرآوریم، آنگاه باید با نولیبرالیسم دست‌وپنجه نرم کنیم. می‌خواهیم بدانیم نولیبرالیسم چه فیگورهایی می‌آفریند، و ترغیبمان می‌کند چه‌طور زندگی کنیم.

میان تاریخ سیاسی جنبش‌ها و انقلاب‌ها و تاریخ اجتماعی توسعه و پیشرفت در ایران، هم‌سرشتی‌ها و پیوندهایی استوار برقرار است. هر دو دسته از این تلاش‌ها در فضایی انتزاعی و دور از عوامل و شرایط اجتماعی و تاریخی و فرهنگی و سیاسی ایران شکل نگرفته و نمی‌گیرند و هر دو تحت تأثیر مسائل پیشینی و پسینی و مزمن و جدید بوده و هستند. پس مطالعه‌ی تاریخی توسعه و سیاست در ایران مطالعه‌ای توأمان و به‌هم‌پیوسته است که «مسئله‌ی ایران به‌مثابه‌ی جامعه‌ی در حال گذار» در کانون آن قرار دارد. مسئله‌ای که اگرچه کلی و مبهم است اما از ظرفیت گفت‌وگو بر سر کم‌ و کیف موضوع برخوردار است. حوزه‌ی ارتباطات و توسعه به‌عنوان حوزه‌ای «مسئله‌بنیاد» و «میان‌رشته‌ای» که جوهر آن گفت‌وگو و رویارویی سازنده میان اندیشه‌ها و تجربه‌‌هاست به این موضوع اهتمام ویژه داشته و دارد و فضل تقدم در این کار با مرحوم دکتر مجید تهرانیان است که، پس از اخذ مدرک دکتری اقتصاد سیاسی از دانشگاه هاروارد و ورود به ایران در سال ۱۳۵۳، با تأسیس «پژوهشکده‌ی علوم ارتباطی و توسعه‌ی ایران» به مطالعات علمی و ملی در این زمینه سامان داد. او از میان تحقیقات مختلف نتیجه گرفت که «آن راهبرد توسعه‌ای که اولویت را به گسترش ظرفیت‌های انسان و نهادهای اجتماعی بدهد، از راهبردی که پیشینگی را به توسعه‌ی ظرفیت‌های تولیدی می‌بخشید مؤثرتر و انسانی‌تر عمل می‌کند.» این کتاب مهم‌ترین پژوهش‌ها و مطالعات دکتر تهرانیان را برای نخستین‌بار منتشر و بررسی می‌کند، اما فراتر از آن به تحولات جدید جامعه‌ی ایرانی و مسئله‌ی توسعه و ارتباطات در ایرانِ امروز نیز می‌پردازد. اندیشه پیشرفت و تحولات جدید جامعه ایران (بازخوانی مطالعات مجید تهرانیان در حوزه‌های توسعه، فرهنگ و ارتباطات) - انتشارات نی