منابع یادگیری در تعلیم و تربیت

معرفی کتاب حکمرانی بر خود و دیگران: درس‌گفتارهای کولژ دو فرانس 1982 - 1983

ایده‌ی مرکزی کتاب حکمرانی بر خود و دیگران پیرامون رابطه‌ی فلسفه و سیاست شکل می‌گیرد. میشل فوکو می‌کوشد در این کتاب از خلال پژوهشی مهیج و بدیع، به بررسی شیوه‌های حقیقت‌گویی و آزادانه صحبت کردن در دموکراسی‌ها و حکومت‌های استبدادی باستانی بپردازد و دیدگاه جدیدی را درباره‌ی رابطه‌ی خاص فلسفه با سیاست ارائه دهد.

درباره‌ی کتاب حکمرانی بر خود و دیگران

انتشار سخنرانی‌های فوکو در کالج دوفرانس ما را با سیر حیرت‌انگیز تحولات فکری او آشنا می‌کند. کتاب حکمرانی بر خود و دیگران (The government of self and others) به ما نشان می‌دهد که فوکو چگونه رابطه‌ی بین خود و دیگران را در بستر سیاست درک می‌کرد، چطور مفهوم «پارزیا» را در مرکز این رابطه قلمداد می‌نمود و به چه صورت از خلال این ایده به تعریف کنش فلسفی می‌رسید. این کتاب که دربرگیرنده‌ی سخنرانی‌های میشل فوکو در کالج دوفرانس است، پژوهشی را پیرامون مفهوم پارزیا در بر می‌گیرد و بازخوانی فوکو را از فلسفه‌ی باستانی حول این ایده پوشش می‌دهد. فوکو از طریق بررسی این مفهوم می‌کوشد حقیقت‌گویی، آزادی بیان و حقوق شهروندی یونان باستان را واکاوی کند و نشان می‌دهد که به‌راستی اصول اخلاقی فراموش‌شده‌ی دموکراسی آتن را چه چیزی تشکیل داده است. فوکو این سخنرانی‌ها را برحسب تفسیر خود از برداشت کانت از نقد یا اخلاق انتقادی ایراد می‌کند و از خلال این تفاسیر به بررسی عمل حقیقت‌گویی به عنوان شکلی از خودسازی در فلسفه‌ی باستان می‌پردازد. فهم آراء و اندیشه‌های فوکو دشوار اما ضروری است. برای هرکسی که به دنبال سرآغازی برای مطالعه‌ی آثار میشل فوکو است، مجموعه‌ی سخنرانی‌های او در کتاب حکمرانی بر خود و دیگران می‌تواند انتخابی سنجیده و مناسب باشد. از آنجایی که این سخنرانی‌ها برای عموم مردم نوشته شده‌اند، مفاهیم عمیق و پیچیده‌ای که در این کتاب از آن‌ها سخن به میان می‌آید، با زبانی قابل‌درک و آسان‌تر از دیگر نوشته‌های فوکو بیان می‌شوند. فوکو در کتاب حکمرانی بر خود و دیگران عناصر اساسی قواعدی را که فرهنگ غربی به عنوان جنبه‌هایی از حقیقت قلمداد می‌کند، بررسی کرده و از گفتمان‌های متعارف دراین‌باره فراتر می‌رود. او از بررسی حقیقت به عنوان قِسمی از واقعیت، خواه تجربی، مطلق یا نسبی، عبور می‌کند و می‌کوشد آن را به مثابه نوعی خاصی از اعمال انسانی واکاوی کند.

در بخشی از کتاب مرگ در می‌زند می‌خوانیم

نات: از من چى مى‌خوایى؟ مرگ: چى مى‌خوام؟ فکر مى‌کنى چى مى‌خوام؟ نات: حتماً شوخیت گرفته. من کاملاً سرحال و سالم‌ام. مرگ [بى‌اعتنا]: آهان. [به دوروبر مى‌نگرد.] جاى خوش‌گلیه. خودت درستش کردى؟ نات: یه دکوراتور داشتیم، اما خودمون هم باش کار کردیم. مرگ [به عکسى روى دیوار نگاه مى‌کند.]: من از این بچه‌هاى چشم‌درشت خوشم میاد. نات: من فعلاً نمى‌خوام برم. مرگ: نمى‌خوایى برى؟ تو رو خدا شروع نکن که حال‌ش رو ندارم. مى‌بینى که، از صعود حالت تهوع بهم دست مى‌ده. نات: چه صعودى؟ مرگ: از ناودون اومدم بالا. مى‌خواستم یه ورود نمایشى داشته باشم. دیدم پنجره‌ها بزرگ اند و تو هم بیدارى دارى مطالعه مى‌کنى. گفتم به زحمتش مى‌ارزه. بالا مى‌رم و با یه کمى چیز وارد مى‌شم. [‌انگشت‌هایش را به اصطلاح مى‌شکند و ترق‌تروق راه مى‌اندازد.] همین موقع پاشنه‌ى پام گیر کرد به چند تا شاخه‌ى مو. ناودون شکست و آویزون شدم به یه بند. بعد شنلم شروع کرد به پاره‌شدن. مى‌گم بیا بریم بابا. انگار از اون شب‌هاى سخته. نات: تو ناودون من رو شکستى؟ مرگ: شکست. یعنى نشکست. یه‌خرده کج شد. تو چیزى نشنیدى؟ من خوردم زمین. نات: داشتم چیز مى‌خوندم. مرگ: چى بوده شش‌دانگ رفته بودى توُ بحرش. [روزنامه‌ای را که نات مى‌خواند بر مى‌دارد.] «سرقت در مجلس عیاشى». مى‌تونم این رو امانت بگیرم؟