موش کتابخانه

«سخن پردازی در مقام فلسفه» در ابتدا به زبان انگلیسی در سال 1980 منتشر شد. ارنستو گراسی با بازگشت به سنت اومانیستی ایتالیایی و جنبه‌های تفکر یونانی و لاتین قبلی، برداشتی از بلاغت را به عنوان اساس فلسفه توسعه می‌دهد. گراسی به بررسی معنایی می پردازد که در آن اولین اصول تفکر عقلانی از قدرت استعاری کلمه ناشی می شود. او اساس تصور خود را در آخرین متفکر بزرگ سنت اومانیست ایتالیایی، جیامباتیستا ویکو (1668-1744) می یابد. او بر درک ویکو از تخیل و حس نبوغ انسانی موجود در استعاره متمرکز است. از نظر گراسی، فعالیت بلاغی جوهر و حیات درونی اندیشه هنگامی است که به قدرت استعاری کلمه متصل شود. کتاب ارنستو گراسی گرایش مهمی در اندیشه فلسفی را احیا می کند که تحت الشعاع جریانات غالب و فرمالیستی که از انقلاب علمی و روشنگری سرچشمه می گیرد. ارجاعات به جیامباتیستا ویکو و نقد او از دکارتیسم، پروژه گراسی را برای بازیابی معرفت شناسی مبتنی بر رویکردهای بلاغی کلاسیک به ذهن و واقعیت تثبیت می کند. این متن ارزشمندی برای پذیرش در هر کلاسی در زمینه تئوری دانش است، زیرا دانشجویان فلسفه را با جایگزینی انسان گرایانه برای شیوه های تفکر خردگرایانه مدرن غالب آشنا می کند.

معرفی کتاب به سوی جامعه ای عقلانی همواره این پرسش پیش روی ما بوده که نظام سرمایه‌داری با این حجم مشکل عدیده‌ای که برای مردم سرتاسر جهان به وجود آورده و با حرکت بی‌وقفه‌اش در راستای گسترش نابرابری در جهان، نابودی محیط زیست و ... چه‌گونه توانسته دوام بیاورد و پایه‌هایش را این‌چنین محکم کند که در اذهان عموم مردم غیرقابل تغییر می‌نماید. سلطه‌ی این نظام پس از جنگ جهانی دوم روز به روز بیشتر و بیشتر و پس از فروپاشی بلوک شرق سیطره‌اش تمام و کمال شد، به‌گونه‌ای که در قرن بیست‌ویکم جز کره‌ی شمالی و شاید کوبا و ونزوئلا، هیچ کشوری وجود ندارد که بخشی از این نظام نباشد. برای رصد کردن این پرسش و پاسخ‌هایی که به درستی همه‌ی جوانب را در نظر بگیرد، کتاب « به سوی جامعه‌ای عقلانی» یورگن هابرماس، منبع بسیار درخوری‌ست. هابرماس در مقام یکی از قله‌های نظریه‌ی انتقادی‌ که قرن بیست و بیست‌ویک را درک کرده و تحولات گونه‌گون جهان را دیده و درباره‌شان نوشته است، در مجموعه مقالات گردآمده در کتاب به سوی جامعه‌ای عقلانی، همه‌ی حفظ ثبات و دوام سرمایه‌داری را نه به دلیل دستاوردهایش در رفع تبعیض و نابرابری، بلکه در شگردهای ویژه‌ای می‌داند که این نظام با تغییر محل منازعات فیصله‌بخش، فرم سیستماتیک تولید دانش را به گونه‌ای تغییر داده که مشروعیت خودش از نتایج انبوه پروژه‌ها و مراکز پژوهشی حاصل می‌شود! هابرماس با پرابلماتیک کردن این ماجرا، پرسش‌ها و طرح بحث‌هایی را پیش روی دانشجویان و محققان گذاشته و با دعوت از آن‌ها، بازخوانی و پرسشگری در خصوص ساختاری که با سیاست‌زدایی از توده‌ها، دانشگاهیان و متخصصان، برای خودش مشروعیت دائمی خریده را، از نو برپا کرده است.

در رساله‌اي كوچك در باب فضيلت‌هاي بزرگ: فضيلت‌ها ارزش‌هاي اخلاقيِ به فعل درآمده و عمليِ ما هستند، و اين كتاب تمامآ به بررسي همين فضايل اختصاص دارد. پرسش اوليه‌ي مؤلف از خود اين است كه وجود كدام گرايش قلبي يا روحي يا ويژگي در يك فرد احترام اخلاقي‌اي را كه او برايش قائل است افزايش مي‌دهد و عدم آن‌ها از اين احترام مي‌كاهد. او در نهايت هجده فضيلت را تعيين مي‌كند و برپايه‌ي آراءِ فيلسوفانِ بزرگ به بحث درباره‌ي آن‌ها مي‌پردازد. اين فضايل عبارت‌اند از: ادب، وفاداري، دورانديشي، ميانه‌روي، شجاعت، عدالت، بخشندگي، دلسوزي، بخشايش، سپاسگزاري، افتادگي، سادگي، بردباري، پاك‌دامني، نرم‌دلي، حسن‌نيت، شوخ‌طبعي، و عشق