نیستی آرام

جامعه ایران پیش از این و در طی قرن‌ها، جنبش ضدفئودالی را به نمایندگی مزدکیان، خرم‌دینان، شیعیان و... تجربه کرده بود. گفتمان چپ با تأسیس «حزب عدالت» در قفقاز و مستقر شدن بلشویک‌ها در روسیه رنگ کمونیسم به خود گرفت. حزب عدالت به «حزب کمونیست ایران» تغییر نام داد و تداوم‌بخش این گفتمان در چارچوب مارکسیستی‌ـ لنینیستی شد. در پی زوال این حزب در دوره رضا شاه، گفتمان چپ ایران در این مقطع به ابتکار تقی ارانی، نه در چارچوب فعالیت حزبی، بلکه با انتشار مجله «دنیا» و پایه‌گذاری یک محفل روشنفکری ادامه حیات داد. گفتمان چپ در این مقطع به جای ترویح نگاه حزبی به مارکسیسم، در پی بسط مسائل تئوریک و به جای مخاطب قرار دادن طبقات فرودست، در صدد شناساندن آن به اقشار تحصیلکرده و روشنفکر بود.

درک بهتر رویدادهای مهم تاریخی مثل جنگ خلیج فارس در صورتی امکان‌پذیر است که از منظرهای گوناگون بررسی شود؛ کتاب جنگ خلیج فارس ششمین جلد از مجموعه چشم‌اندازهایی از تاریخ معاصر جهان است که دیدگاه‌های مختلف تحلیلگران و کارشناسان را در سه بخش زمینۀ تاریخی جنگ، مباحث پیرامونی آن و روایت‌های شخصی از جنگ خلیج فارس بیان می‌کند. عراق بعد از جنگ با ایران بدهی‌های زیادی به بار آورد، به همین دلیل صدام حسین تصمیم به اشغال کویت و بهره‌برداری از منابع آن گرفت. او گمان نمی‌کرد کشورهای عرب همسایه و کشورهای غربی در پاسخ به این اقدام با کشور او وارد جنگ شوند، جنگی که به جنگ اول خلیج فارس معروف شد.

ساموئل بکت دست نوشته وات را در پاریس شروع و در همان شهر تمام کرد. او متن این رمان را در شش دفترچه ثبت کرد که تاریخ انتهای دفترچه نخست یازده فوریه ١٩٤١ است و تاریخ پایان دفترچه چهارم ٢٨ دسامبر ١٩٤٤- بخش عمده رمان در حالی نوشته شد که بکت از گشتاپو می‌گریخت. گریزی که سرانجام او را به شهرکوچک روسیون کشاند. بکت در توصیف این کتاب می‌گوید: «فقط تلاشی است برای عاقل باقی ماندن و جلوگیری از مجنون شدنم.» کتاب وات چهار بخش دارد. شخصیت اصلی کتاب یعنی وات در تلاش برای رهیدن از حصار ذهنیت و رسیدن به عینیت و واقعیت در هر گام شکست می‌خورد، تا به آنجا که حتی من بودن منِ خود را نیز گم می‌کند، تمام سررشته‌ها از دستش در می‌روند و تمام شخصیت‌های دیگر رمان نیز که تلاش می‌کنند به واقعیت جهانی بیرونی شکل و اقوام ببخشد فقط کار را خراب‌تر و پیچیده‌تر می‌کنند. رمان وات سرشار و لبریز از آرایه‌های ادبی است و لبریز از توضیحات مفصل و طولانی در مورد اموری که ظاهراً سطحی‌اند و ارزش توجه ندارند. اما شگرد و ارزش کار بکت در این است که در شرح این تکرارها و تشریح موشکافانه اتفاقات بی اهمیت، بی‌آنکه ادعایی روشنفکرانه در متن مطرح شود، به عمیق‌ترین لایه‌های مفهوم حیات انسان می‌رسد. «سهیل سمی» ترجمه آثار ادبی جهان از نویسندگان مشهوری چون مارگارت اتوود، هنری میلر، کازوئو ایشی گورو، سال بلو، جرج کرول اوتس و ... را در کارنامه خود دارد.

برخی داستان‌ها ساده و سر راست هستند که فقط باید آنها را شنید. برخی دیگر کمی پیچ دارند و باید آنها را نشسته و با حواس جمع خواند. اما برخی دیگر از داستانها خیلی پیچیده و رمز آلود هستند انگار دارند داستان زندگی ما را بدون اجازه خودمان روایت می‌کنند. در کتاب تسوکورو تازاکیِ بی رنگ ِ و سالهای زیارت او با سفر درونی یک جوان مواجه می‌شویم که به یکباره چهار دوست صمیمی خود را ازدست داده است. نام خانوادگی شخصیت‌های اصلی رمان تصادفاً نام رنگ‌هاست، آبی، قرمز، سیاه و سفید و البته خود «تسوکورو» بی‌رنگ است. موراکامی با قرار دادن شخصیت داستانش در موقعیتی که تک تک دوستانش را از دست داده و حالا به یاد مرگ افتاده، او را به جستجوی راهی می‌فرستد که آدمی بتواند مجدداً به رنگ‌های زندگی برگردد: «از ژوئیه سال دوم کالج تا ژانویه بعد، تنها چیزی که فکر تسوکورو تازاکی را به خود مشغول می‌کرد مردن بود. آن روزها طبیعی ترین راه حلی که به ذهنش می‌رسید خودکشی بود و حتی همین حالا هم نمی‌توانست دلیل قانع کننده‌ای پیدا کند که چرا آن آخرین گام لازم را برنداشته، در حالی که آن روزها عبور از مرز میان زندگی و مرگ برایش از قورت دادن تخم مرغ خام سهل تر بود.» این کتاب سیزدهمبن کتاب نوبسنده مشهور ژاپنی «هاروکی موراکامی» است که در همان ماههای اول انتشار بیش از یک میلیون نسخه آن به فروش رفت «موراکامی» نویسنده مشهور ژاپنی در سال ١٩٤٩ در کیوتو ژاپن به دنیا آمد. کتاب‌های «کافکا در ساحل» و «پس از تاریکی» و... بعد از زلزله از مشهورترین کارهای او هستند که به زبان فارسی ترجمه شده است.