هنر و ادراک بصری : روان شناسی چشم خلاق

معرفی کتاب زندگی خصوصی درختان

کتاب زندگی خصوصی درختان، داستانی عاشقانه و تلخ از آله‌ خاندرو سامبرا نویسنده‌ی جوان اهل شیلی درباره‌ی بحران هویت نسل‌های پس از حکومت دیکتاتوری پینوشه، رنجِ انتظار و تنهایی‌های عمیق آدم‌هاست. این رمان کوتاه شبیه به یک یادداشت بلند اما آمیخته به خاطره، واقعیت، داستان، وهم و خیال‌های مردی 30‌ساله است که وقتی یک شب از برگشتن همسرش به خانه ناامید می‌شود، به‌ مرور رویدادهای گذشته‌ی زندگی‌اش می‌پردازد.

درباره‌ی کتاب زندگی خصوصی درختان

همه‌چیز از آن شبی شروع شد که «ورونیکا» از کلاس طراحی‌اش برنگشت و حس نگرانی توأم با ترسی غریب به دل «خولیان» افتاد. هم‌زمان که برای دخترخوانده‌اش «دانیلا» قصه‌ی تازه‌اش درباره‌ی دوستی دو درخت را تعریف می‌کرد تا خوابش ببرد، به یاد گذشته افتاد و به استقبال خیالاتش رفت. او اکنون صاحب خانواده بود، در سه دانشگاه، ادبیات تدریس می‌کرد، اما به دلش افتاده بود که ممکن است ورونیکا برنگردد و همه‌ی این‌ها نقش‌برآب شود؛ درست مثل زندگی با همسر سابقش. آله‌ خاندرو سامبرا (Alejandro Zambra) در کتاب زندگی خصوصی درختان (به اسپانیولی: La vida privada de los árboles، به انگلیسی: The Private Lives of Trees) روایتی تلخ و عاطفی درباره‌ی احساس متناقض آدم‌ها ترسیم می‌کند. شخصیت اصلی کتاب، خولیان است که در سرتاسر رمان، در ذهن خود، زن‌های زندگی‌اش را به یاد می‌آورد و به بررسی رویدادهای عاطفی زندگی‌اش می‌پردازد. او همچنین عشقی عمیق نسبت به دختر ورونیکا در دلش حس می‌کند و نگرانی از آینده‌ی او که ممکن است بدون حضور مادرش سپری شود، دلش را می‌لرزاند. آله‌خاندرو سامبرا با انتخاب راوی دانای کل، شدت احساسات شخصیت اصلی داستان را به زیبایی به خواننده منتقل می‌کند و باعث هم‌ذات‌پنداری با او می‌شود. این رمان کوتاه که در شیلیِ پس از حکومت ژنرال پینوشه می‌گذرد، بحران نسل‌های پس از دوره‌ی دیکتاتوری را ترسیم می‌کند و به‌عنوان داستانی متفاوت از نسل نویسنده‌های جوان آمریکای جنوبی، به توصیف حالت‌های مختلف عشق یک مرد به مادر، همسر و فرزندخوانده‌اش می‌پردازد. کتاب زندگی خصوصی درختان نوشته‌ی آله‌خاندرو سامبرا در نشر چشمه و با ترجمه‌ی ونداد جلیلی منتشر شده است.

در بخشی از کتاب موصل، بدون پریچهر می‌خوانیم

ساعت‌دزد می‌رود توی صف بی‌آرتی. اتوبوس که می‌رسد سوار می‌شود. من هم پشت‌سرش سوار می‌شوم. باید درست پشت‌سرش بنشینم، آن‌قدر نزدیک که حتی حساب تعداد نفس‌هاش هم دستم باشد. اتوبوس که راه می‌افتد، بی‌اختیار می‌چرخم و پشت‌سرم را نگاه می‌کنم. پریچهر باید جایی میان زن‌ها خودش را مخفی کرده باشد. دست راست ساعت‌دزد، همان دستی که ساعتم را قاپید، بالا می‌آید و پسِ سرش را می‌خاراند. آیا همین که این‌قدر از نزدیک او را زیر نظر گرفته‌ام، به معنی نادیده انگاشتن مسئولیت بی‌نهایتم در قبال او نیست؟ حتماً هست. درست مثل این‌که همین لحظه از توی جیبم یک چاقو دربیاورم و سرش را ببرم و از همین پنجره‌ی نیمه‌باز بیندازم وسط خیابان تا ماشین‌ها از رویش رد شوند و محتویات چرب‌وچیلی داخلش پخشِ آسفالت شود. تنش را هم همین جا رها کنم، همین‌جور نشسته روی صندلی: مجسمه‌ای بی‌سر. مسافرانی که می‌روند و می‌آیند هیچ شک‌شان نمی‌برد که این تن یک انسان واقعی است. خیال می‌کنند بازی است، یا همچین چیزی. مثلاً دوربین مخفی. به هوای یافتن دوربینی که مخفیانه حرکات‌شان را زیر نظر دارد، این‌سووآن‌سو چشم می‌گردانند. احتمالاً حتی با لبخند. لبخندی که می‌گوید «دست‌تون رو خوندم.» ولی فایده ندارد. هر چه نگاه کنند دوربینی نمی‌یابند. این‌جاست که لحظه‌ی سرنوشت‌ساز به مانند ماری در کمینِ طعمه از خفا بیرون می‌پرد: درست همان وقتی که از یافتن دوربینی که نیست نومید می‌شوند و درمی‌یابند واقعیت همان چیزی است که دیده‌اند، نه آن چیزی که با ساده‌لوحی خیال کرده‌اند. میدان رازی ساعت‌دزد از اتوبوس پیاده می‌شود و خیابان کارگر را می‌رود پایین، سمت میدان راه‌آهن. محله‌ی پریچهر. این احتمال که هم‌محلیِ پریچهر باشد تنم را می‌لرزاند.