والس یک نفره

گراتزیا دلددا در سال‌ ١٨٧١، در شهر نوئورو، در جزیره‌ ساردنی‌ به‌ دنیا آمد. در پانزده‌ سالگی‌ اولین‌ مجموعه‌ داستانش‌ را بدون‌ اطلاع‌ خانواده‌ به‌ چاپ‌ رساند و سپس‌ پس‌ از ازدواج‌ در سال‌ ١٩٠٠ به‌ رم‌ رفت‌ و در آن‌جا ساکن‌ شد. رمان‌های‌ او یکی‌ پس‌ از دیگری‌ به‌ چاپ‌ رسیدند و به‌ انگلیسی‌ و فرانسه‌ ترجمه‌ شدند و رفته‌ رفته‌ شهرتی‌ جهانی‌ برایش‌ به‌ ارمغان‌ آوردند. وی‌ در سال‌ ١٩٢٦ جایزه‌ نوبل‌ ادبیات‌ را از آن‌ خود کرد. او، دومین‌ زن‌ نویسنده‌ و تنها نویسنده‌ زن‌ ایتالیایی‌ است‌ که‌ برنده‌ جایزه‌ نوبل‌ شده‌ است‌. گراتزیا دلددا در سال‌ ١٩٣٦ در شهر رم‌، درگذشت‌. مهم‌ترین‌ آثار او عبارتند از: گنج‌، عدالت‌، پس‌ از طلاِ، الیاس‌ پورتولو، خاکستر، پیچک‌، در صحرا، نی‌زار در باد، چشم‌های‌ سیمونه‌، راه‌ خطا، حریق‌ در باغ‌ زیتون‌، وسوسه‌، راز مرد گوشه‌گیر، رقص‌ گردنبند، سرزمین‌ باد، مریم‌ منزوی‌.

الف/ یا رمانی است با دو روایت، در دو دورۀ تاریخی. که گاه به نظر می‌رسد این دو زمان در زمانی سوم به هم می‌پیوندند. تنیدگی دوالیزم در این رمان با زیرکی و زیبایی پیش می‌رود، که با تقدم و تأخر هارمونیک همراە است و سبقت گرفتن زمان به‌نحوی لذت خواندن را دوچندان می‌کند. همه‌چیز در دو شکل، دو فضا، میانِ دو نفر، دو ساخت، دو روایت، جذابیت متنی به ساختار رمان دادە است. معلمی که تعلیق شده، و خطاطی که از دیوانخانۀ صاحب حکومتی راندە شدە. معلم روایت خطاط را در میان اسناد و مدارک جاماندە از گذشتۀ دور خط و ربط می‌دهد و در لایه‌لایۀ آن خودش را هم به روایت می‌کشاند، این جدال برای بقا در هر دو به اوج می‌رسد. در این عشق و دوست داشتن هم متن روایت را سکرآور می‌کند. در واقع می‌توان گفت رمان نوعی ادای دین به خط و خطاطی است. در میان روایت‌های داستانی در قالب رمان، داستان کوتاە و... موسیقیدان، نقاش و نویسندە بهروایت در آمدەاند، اما دیده نشده کسی خطاط یا خوشنویسی را روایت کند، آن هم میان کاغذپارەهایی باقی‌مانده از گذشته. رمان الف/ یا به دنیای خط پرداخته است. رنج، مهجوری و عدم درک خطاط و تفاوت صورت و  معنا در کلام به‌خوبی در روایت دوم یعنی خطاط برجسته شدە است. از نکات بارز دیگر این رمان این است که برای دو روایت دو نثر متفاوت به کار گرفته شده است. یعنی راوی اول به سبک و سیاق نثر امروز روایت کرده و خطاط به سبک و سیاق دورۀ قاجار، حتی حس‌ها در هردو نثر متفاوت است و در هر دو نوع روایت عشق و رنج در تار و پود نثر تنیدە شدە، اما هرکدام متأثر از زمانۀ خود...