وبلاگ خون‌آشام 3/ برف سرخ زمستان

معرفی کتاب درآمدی بر اندیشه‌های هانس بلومنبرگ

فرانتس یوزف وتس در کتاب درآمدی بر اندیشه‌های هانس بلومنبرگ سعی کرده تا گذری بر زندگی و اندیشه‌‌ی فیلسوف ژرف‌اندیش و برجستهٔ دوران پس از جنگ جهانی دوم در آلمان داشته باشد. فرانتس یوزف وتس (Franz Josef Wetz) در کتاب درآمدی بر اندیشه‌های هانس بلومنبرگ (Hans Blumenberg zur Einfuhrung) توانسته با بیانی قابل فهم و ساده به خوبی شما را در فهم افکار عمیق بلومنبرگ شریک سازد و تشویق به خواندن آثار اصلی بلومنبرگ کند. فرانتس یوزف وتس، استاد فلسفه در دانشگاه گیسن می‌باشد، او در کتاب حاضر علاوه بر پرداختن به زندگی بلومنبرگ، به افکار اساسی و آثار این فیلسوف برجسته‌ی آلمانی پرداخته و به بررسی عقاید او در موضوعاتی همچون هستی‌شناسی و مفاهیمی مانند طبیعت، واقعیت، مذهب، انسان و زمان می‌پردازد. بلومنبرگ بیشتر از آن‌ که به انسان‌ها عشق بورزد، کتاب‌ها‌ را دوست داشت، کتاب‌هایی که درباره‌ی آن‌ها دوباره از نو کتاب می‌نوشت. او مانند بازدید‌کنندگان آگاه و مطلع از نمایشگاه‌های مربوط به آثار جهان که زندگی سده‌های طولانی از فرهنگ‌های قدیم و جدید را به نمایش می‌گذارد، در تاریخ اندیشه‌ی مغرب‌زمین در رفت‌ و‌ شد است. استعاره‌ی «روحِ کاونده» که بلومنبرگ آن را از یاکوب بورکهارت قرض گرفته بود، برای خود او مناسب است: «روح، هر جا که بخواهد [چون باد] نمی‌وزد، هرگز نمی‌وزد، می‌کاود، زیر‌ و‌ رو می‌کند؛ وزیدن در هواست و کاویدن در زمین. طُرفه آنکه در زمین سراغ ریشه می‌روند. کاویدنِ زمین باعث می‌شود که زیر آن سست شود و هر گونه اطمینان به ایستادن و رفتن بر روی زمین را مشکوک می‌سازد.» هانس بلومنبرگ جزء آن دسته از فیلسوفانی بود که با توجه به اینکه در فضایی کاملا کاتولیک بزرگ شده بود، اما قانون نژادی نورنبرگ آن‌ها را متهم به نیمه یهودی بودن کرد. او که قلبا خود را یهودی نمی‌دانست به خاطر این اتهام چند سال از بهترین سال‌های عمر خود را از دست داد. در تمام عمرش به خاطر این سال‌های از دست رفته احساس ضرر می‌کرد. به همین دلیل پس از اتمام جنگ، وقت خود را به طور کامل، صرف نگارش و مطالعه کرد. در بخشی از کتاب درآمدی بر اندیشه‌های هانس بلومنبرگ می‌خوانیم: فرایندهای علمی عصر جدید با کنجکاوی نظری به حرکت درمی‌آید. بلومنبرگ دقت بسیاری در ردیابی تحولات تاریخی کنجکاوی از یونان باستان تا عصر جدید اروپا به خرج می‌دهد. هر چند در این‌جا مجال آن نیست تا مواقِفِ‌های مختلف این تاریخ مملو از تغییر را نشان دهم، اما ذکر این نکته لازم است که مطابق نظر ارسطو، از آن‌جا که کنجکاوی نظری به طبیعتِ ماهوی انسان تعلق دارد، پس همه‌ی انسان‌ها به اقتضای طبیعت‌شان به دنبال شناخت‌اند. به زعم بلومنبرگ اشتیاق به شناخت بخش مثبتِ استعدادِ بنیادین انسان است. این اشتیاق را باید مثبت تلقی کرد، چرا که مایه‌ی سعادت است. بدین‌سان ارسطو ادعا کرد که صاحب دانش ‌بودن با سعادتمند ‌بودن یکی است.

کتاب تورنادو پیر می‌شود شرح زندگی نیما یوشیج از زبان سید علی صالحی است. صالحی در این کتاب، در روایتی غیرخطی، به توصیف زندگی نیما یوشیج، اشعار او و حال و هوای ادبی و فرهنگی زمانه‌ی وی پرداخته است. کتاب تورنادو پیر می‌شود نوشته‌ی سید علی صالحی ، روایت شاعری‌ست در باب شاعری دیگر. صالحی که خود از برجسته‌ترین و پرآوازه‌ترین شعرای معاصر ایران است، این کتاب را در توصیف زندگی شاعرانه‌ی نیما یوشیج، اشعار او، حال و هوای ادبی زمانه‌ی نیما، محیط زندگی شاعر و تجربه‌های زیسته‌‌اش به نگارش درآورده است. سید علی صالحی را بنیان‌گذار دو جریان شعری موسوم به «شعر ناب» و «شعر گفتار» می‌دانند. بسیاری از شاعرانِ جوان از اشعار و اندیشه‌های صالحی تأثیر پذیرفته و رهرو راه وی بوده‌اند. «به تو فکر می‌کنم»، «انیس آخر همین هفته می‌آید» و «دختر ویولن‌زن در کوچه‌های برفی آذرماه» عناوین برخی از بهترین آثار او هستند. سید علی صالحی در تورنادو پیر می‌شود از چرایی نوشتنِ این کتاب می‌گوید. از آن روزی که برای اولین‌بار نام نیما یوشیج را در ویترین کتاب‌فروشی دید: ...ایچ مگر دنباله‌ی اسم‌های روسی نبود؟ اگر کتاب خارجی است، پس مترجم آن کو؟ نیما شاعر معاصر ایرانی است؟ اهل یوش بوده این نیما؟ اما آخر نیما؟! این دیگر چه جور اسمی است؟! وفات یافته؟ مگر هنرمند معاصر نباید در قید حیات باشد؟! اما چرا شعرهایش آن‌قدر مبهم‌اند؟ چرا ابیات نیمه‌تمام‌اند؟ یعنی از ترسِ زاری و استیصالِ پیدا کردن قافیه و ردیف، جمله‌ها را نصفه‌ونیمه رها کرده است؟!... سؤال‌های صالحیِ کوچک تمامی نداشتند و این آموزگارش بود که او را از مخمصه‌ای که در آن گرفتارش شده بود، درآورد. سید علی صالحی خواندن فروغ را آغاز کرد و همین‌طور شاملو را، و از آن‌، حظ وافری برد. بعد که دوباره به نیما بازگشت، از آن نگاهِ دورانِ خردسالی خبری نبود. صالحی این‌بار می‌خواست شاعری مشهور شود