پدر بزرگ من بازرگان

رمان «مادرم دوبار گریست»، یکی از مهم‌ترین آثار ابراهیم یونسی است که برای بار نخست در سال 1377 منتشر شد. این رمان، روایتی واقع‌گرایانه از زندگی یک پسر نوجوان کرد است. در این اثر همراه با زندگی و سیر تحول پسر جوان – شیرویه – نگاهی انتقادی به مسائل اجتماعی در فرهنگ ایران شده است. شیرویه فرزند روستا است، روستایی مرزی در حوالی کردستان. پدرش رشیدخان از بزرگان روستا و مادرش گلزار، زنی بزرگ‌منش است. روستا تحت‌نظر پاسگاه مرزی اداره می‌شود و درجه‌داران پاسگاه با چراغ‌سبز رشیدخان هرازچندگاهی به غارت مال و جان و نوامیس روستا دست می‌زنند. شیرویه و مادرش با این رفتار رشیدخان مخالف‌اند و در کشاکش داستان در نهایت منجر به اعدام رشیدخان می‌شوند. پس از مرگ پدر، روزگار مهاجرت و خانه‌به‌دوشی شیرویه و مادرش شروع می‌شود و رمان مسائل اصلی‌اش را پی‌ریزی می‌کند. مسئله‌ی اصلی رمان «مادرم دوباره گریست»، مواجه با جهان بیگانه و امر بیگانه است. اینکه من یا ما که هستیم و بیگانگان چه کسانی هستند. تقابل قومیت‌های مختلف که در یک قرن اخیر بسیار بر شدتش افزوده‌شده است، مسائل مهمی هستند که در زمانه‌ی این روایت از مهم‌ترین مسائل بوده است. شیرویه در شهری جدید با مردمی جدید روبه‌رو می‌شود که حتی با گویش متفاوتی صحبت می‌کنند؛ ولی علی‌رغم دانسته‌هایش این مواجه اصلا ترسناک و عذاب‌آور نیست، بلکه موجب خوشایند این نوجوان و مادرش می‌شود. حتی در ادامه وقتی شیرویه باز به روستایش باز می‌گردد، دیگر حس تعلق خاطر و امنیتی قبلی را ندارد. داستان به‌خوبی با تحول شخصیت شیرویه پیش می‌رود و در یک چرخش جالب در پایان داستان، یک حسن‌ ختام جالب را پیش‌روی مخاطب قرار می‌دهد. ابراهیم یونسی که خود اصالت کرد دارد و مدتی هم جزو مقامات دولتی کردستان بوده با اشراف به موضوعات شهر و دیار خود و خلق روایتی ساختارمند، رمان رئالیستی جالبی خلق کرده که نیم‌نگاهی به موضوعات اجتماعی نیز دارد. یونسی یکی از اولین کسانی است که به آموزش داستان‌نویسی در ایران پرداخت و یکی از اولین کتاب‌ها در این زمینه را منتشر کرد. .

نام غلامحسین ساعدی به عنوان یکی از بزرگترین نمایش نامه نویسان فارسی زبان، همواره در عرصه ی تئاتر و نمایش کشور می درخشد. همچون تمام روشنفکران زمانه اش، او نیز خود را از دغدغه و سختی های زندگی مردم کشورش جدا نمی دانست و جان مایه ی بسیاری از نمایش نامه های او، همین موضوعات و مصائب عموم مردم است. وی با تخلص گوهرمراد، کارنامه درخشانی از نمایش نامه ها، داستان کوتاه، رمان ، فیلم نامه و ترجمه به یادگار گذاشته که هر یک گوشه ای از ظرفیت های عظیم آفرینش هنری او را به تصویر می کشند. هنر ساعدی در گنجاندن بزرگترین فلسفه ها در ساده ترین داستان ها بود و همین امر سبب شده تا پیوستگی و ارتباط مخاطبین با آثار او بیش از دیگر نمایش نامه نویسان هم عصرش به چشم بیاید. علاوه بر محبوبیت و مقبولیت قلم و نحوه ی نگارش ساعدی، اهل هنر نیز متوجه ی فنون منحصر به فرد او در آفرینش هنری شده و برخی از بزرگترین کارگردان های کشور خواستار همکاری با این نویسنده ی زرین قلم و به تصویر کشیدن تخیلات و نوشته های دغدغه مند او بودند. از معروف ترین این همکاری ها می توان به ساخت فیلم گاو و دایره ی مینا توسط داریوش مهرجویی اشاره کرد که به ترتیب اقتباسی از داستان های عزاداران بیل و آشغالدونی از غلامحسین ساعدی بودند. مجموعه ی هفت جلدی رو به رو که با اهتمام انتشارات نگاه به چاپ رسیده، علاوه بر دو داستان نامبرده، آثر دیگر او نظیر ترس و لرز، شب نشینی با شکوه می، آشفته حالان بیدار بخت، غریبه در شهر و عافیتگاه را شامل می شود. .