پرسش از انحطاط ایران (اندیشه های ایرانی2)

معرفی کتاب شعر زمان ما 7 سیاوش کسرایی شعر زمان ما نام عام کتاب هایی بود که آقای محمد حقوقی، به همّت انتشارات نگاه، هر فصل یکی از مجلدات آن را منتشر می کرد. شاعران بزرگ معاصر ایران که در این کتاب ها، شاخصه ها و چگونگی شعر آنان و به تقریب همه ی جوانب کار آنان را دربرگرفته بود، نیما، اخوان، شاملو، سپهری و فروغ فرخ زاد، بودند. مرگ تأثّرآور و نابهنگام آقای حقوقی، باعث توقف این مجموعه ها شد. شاید شش ماه پیش از این اتفاق غم انگیز بود که ایشان تلفنی از من خواست تا این کار را پی بگیرم. از آن جا که دکتر ایرج صف شکن از گفت وگوی نگارنده ی این واژگان با جناب حقوقی آگاهی داشت، این مطلب را با مدیریت انتشارات نگاه در میان نهادم و ایشان با توافقات و تفاهمات و تعهداتی که در قبال مجموعه های یاد شده دارند، پذیرفتند تا برای آشنایی بیشتر شاعران جوان و دانشجویان، شاعران دیگری که در ادبیات معاصر ایران تأثیر بلامنازعی داشته اند، مورد نقد و تحلیل و بررسی قرار گیرند. بر همین مبنا شاعرانی چون سیمین بهبهانی، نصرت رحمانی، نادرنادرپور، منوچهر آتشی، سیاوش کسرایی، سیدعلی صالحی و… که در پیوند با شاعران گروه اول بوده اند، در وهله ی اول در نقد و تحلیلی خطی و زمانی مورد بررسی قرار می گیرند. به معنی دیگر به جز چگونگی سرایش شعرها و زبان شعری، درون مایه، جهان بینی و تأثیرپذیری و تأثیرگذاری آنان، ساختار شعری وفضاهای ویژه و توانمندی های شاعرانه و ضعف های آنان، زمینه های سیاسی اجتماعی و تبیین و تشریح اشعار و دیدگاه شاعران و منتقدان و محققان در پایان کتاب مورد توجه قرار می گیرد. طبعا در نقد و بررسی آثار شاعران فوق الذکر، انتظار خواننده ی بیشینه خواه خلّاق آن است که نگارنده این سطور از نگره و نرم خود و نه کپی برداری از محقق قبلی، شاعر را در برابر دیدگان مخاطبان قرار دهد. بر همین مبنا، در این نوشتار، بازنمون های تصویری و بوطیقای هنجارین و وزن عروضی و موسیقی درونی شعر و سبک فرودین و میانه و فخیم و سنجه ها و سمفونی های رنگین کمانی و عقلانیت درونی و بیرونی و کرشمه سازی های هنرمندانه شاعر و همچنین کهن شیوگی، میانه میانی و مدرن گونگی شاعر هم در کانون نگاه نگارنده قرار گرفته است :بنابر همین مقدمات است که این کتاب ها به دو بخش تقسیم شده اند. . .

معرفی کتاب تاریخ ایران قبل از اسلام،بعد از اسلام، عصر پهلوی این کتاب درای سه بخش است بخش اول آن تاریخ ایران قبل از اسلام نوشته ی حسن پیرنیا است این بخش، از شکل جغرافیایی فلات ایران آغاز و با مطالبی درباره آمدن آریان ها به فلات ایران، مذهب، اخلاق، خانواده، طبقات و شکل حکومتی آنها ادامه می یابد. مختصری از تاریخ ایلام، تاریخ آریان های ایرانی، دوره و تمدن مادی، دوره اول پارسی ها، قشون کشی اسکندر به ایران و انقراض سلسله هخامنشی، دوره مقدونی و یونانی (اسکندر و سلوکی ها)، دوره پارتی ها، تمدن اشکانی، ساسانیان، نهضت عرب به طرف ایران، مذاهب دوره ساسانی از فصل های بخش اول “تاریخ ایران” یعنی دوره قبل از اسلام است. بخش دوم آن تاریخ ایران بعد اسلام نوشته ی عباس اقبال آشتیانی است. دوره بعد از اسلام از صدر اسلام تا انقراض قاجاریه را دربرمی گیرد که در بخش نخست از صدر اسلام تا مغول، شامل فصول ظهور اسلام، خلفای راشدین، خلفای اموی، خلافت بنی عباس و بخش دوم “تاریخ ایران پس از اسلام” شامل فصول طاهریان و علویان طبرستان، دیالمه آل زیار، دیالمه آل بویه، صفاریان، سامانیان، غزنویان، سلاطین غور، سلاطین سلجوقی، اتابکان و خوارزمشاهیان است. بخش بعدی را پرویز بابایی به تحریر درآورده است که از بخش “ایران بعد از اسلام” از تاریخ ایران قبل از صفویه آغاز و با فصول استیلای مغول، سیاست و آداب مغول، لشکرکشی هولاکو به ایران و انقراض خلافت عباسی، سلاطین مغول ایرانیان و سلطنت ایلخانان ادامه می یابد. اصل و نسب صفویه، سلطنت شاه عباس بزرگ، سلسله افشاریه، زندیه و قاجاریه و مشروطیت ایران از دیگر مطالب این فصل است. . . .

معرفی کتاب آشفته حالان بیدار بخت "آشفته حالان بیدار بخت" اثری است که ده داستان کوتاه از "غلامحسین ساعدی" را شامل می شود که علاوه بر داستانی به همین نام، عناوین باقی قصه ها عبارت اند از "اسکندر و سمندر در گردباد"، "پادگان خاکستری"، "میهمانی"، "شنبه شروع شد"، "واگن سیاه"، "بازی تمام شد"، "خانه باید تمیز باشد"، "ای وای تو هم !" و "صدا خونه".هر کدام از این داستان ها، قصه ی منحصر به فرد خود را دارند و در داستان "اسکندر و سمندر در گردباد"، این دو در بالکن یک خانه به حرف زدن با هم مشغول هستند تا اینکه سمندر حرفی به زبان می آورد که برایش گران تمام می شود. در داستان "بازی تمام شد"، حسنی و دوستانش فکرهایشان را روی هم گذاشته اند تا جلوی کتک خوردن حسنی از پدرش را بگیرند. "شنبه شروع شد"، قصه ی نویسنده ای جوان است که هر شنبه با اضطراب منتظر آمدن معشوقه ی خود است."خانه باید تمیز باشد"، داستان زوج جوانی است که در ماه عسلشان کنار دریا، با اتفاق عجیبی رو به رو می شوند و "صدا خونه"، قصه ی سربازی است که به دلیل ناتوانی در رژه رفتن در پادگان، مرتب تنبیه می شود. "میهمانی" داستان معلمی است که روزی دوستی قدیمی به سراغش می آید و "ای وای تو هم !" قصه ی نویسنده ای است که با نام مستعار به انتشار کتاب و مقاله مشغول است اما ایندفعه ناشر همه ی مقالاتش را با اسم اصلی منتشر کرده است. "واگن سیاه" پرونده ای است مشکوک که باید توسط یک مامور ساواک بررسی شود و "پادگان خاکستری"، داستان زوجی است که زندگی آرامشان در کویر با بنا شدن یک پادگان کنار خانه، متحول می شود. "آشفته حالان بیدار بخت" که عنوان این مجموعه هم از آن گرفته شده، قصه ی شاعری آشفته و کلافه است که در کافه به انتظار معشوقه اش نشسته است.