پژوهشهای فلسفی

کتاب «آفریقای قدیم» نوشته‌ی لوئیس مینکس، در سال ۱۹۹۵ منتشر‌شده است و به بررسی جامعه، فرهنگ و سنت‌های غنی و متنوع قاره آفریقا می‌پردازد. نویسنده در فصل ابتدایی، ضمن اشاره به تنوع اقوام و زبان‌های بومی آفریقا، تعریفی از «آفریقای قدیم» ارائه می‌دهد. او استدلال می‌کند که علی‌رغم ورود اسلام و مسیحیت، همچنان بسیاری از باورها و سنت‌های بومی و قبیله‌ای در آفریقا وجود دارند. سپس در فصل‌های بعدی به موضوعاتی مانند ساختارهای قدرت سنتی، نظام‌های قضایی عرفی، مراسم آیینی، اسطوره‌شناسی، هنرهای نمایشی، معماری بومی آفریقا و نقش حکایت‌گویان و افسانه‌ها در انتقال فرهنگی، می‌پردازد. مینکس در فصلی از کتاب به بررسی عمیق مذهب «وودو» در غرب آفریقا می‌پردازد. در این فصل، نویسنده مناسک، باورها و آداب مرتبط با این آیین را توضیح داده و نقش آن را در درمان‌های سنتی و رفع نفرین و باطل‌کردن سحر و جادو، تشریح می‌کند. همچنین، فصلی از کتاب به تاریخچه و ویژگی‌های معماری سنتی در آفریقا اختصاص دارد. مینکس با ذکر نمونه‌ها و تصاویری، انواع سبک‌های معماری بومی در نقاط مختلف این قاره را مورد بررسی قرار می‌دهد. از دیگر جنبه‌های مهم کتاب، توضیح چگونگی دگرگونی‌های اجتماعی و فرهنگی ناشی از استعمار و پس از آن استقلال کشورهای آفریقایی است. مینکس معتقد است این دگرگونی‌ها، تنش‌ها و تعارض‌هایی را بین «سنت و مدرنیته» به‌وجود آورده‌اند. در مجموع، این کتاب از دیدگاهی جامع‌نگر و با ذکر جزئیات و شواهد دقیق، خواننده را با وجوه گوناگون تمدن و فرهنگ غنی آفریقای سنتی آشنا می‌سازد. بنابراین، کتاب «آفریقای قدیم» می‌تواند برای درک عمیق‌تر تاریخ، ساختارهای اجتماعی و سنت‌های فرهنگی این قاره، منبعی مهم و جامع به‌شمار آید.

معرفی کتاب بانو در آینه ویرجینیا وولف از تاثیرگذارترین نویسندگان قرن بیستم است. او علاوه بر رمان، داستان کوتاه، مقاله و نقد هم نوشته است. از نظر وولف هر نسلی دلبستگی‌ها و پیچیدگی‌های خاص خودش را دارد؛ از این رو، او به دنبال زبانی بود که با آن بتواند انسان پیچیده‌ی دوران مدرن را توصیف کند. ادبیاتی که از قید و بند قواعد قدیم رها شود و درونی‌تر باشد. این نگرش، او را به این سمت سوق داد که از شیوه‌ی جریان سیال ذهن برای روایت رمان‌هایش بهره ببرد؛ وولف از پیشگامان شیوه‌ی روایت جریان سیال ذهن است. کتاب‌های مهم ویرجینیا وولف به فارسی ترجمه شده‌اند و خوانندگان با شیوه‌ و نگاه او، هم در رمان‌نویسی و هم مقاله‌نویسی و نقد آشنا هستند. برخی از داستان‌های کوتاه او هم پیش‌تر ترجمه شده‌اند، اما کتاب «بانو در آینه» تمام داستان‌های کوتاه ویرجینیا وولف را در برمی‌گیرد. برخی از این داستان‌ها در زمان حیات او در مجموعه‌ای به نام دوشنبه یا سه‌شنبه چاپ شده‌اند. بقیه‌ی داستان‌های او هم پس از مرگش چاپ شده‌اند؛ «بانو در آینه» شامل ۲۲ داستان کوتاه است که برای علاقه‌مندان به سبک وولف غنیمت است، چرا که از طریق این داستان‌ها می‌توان به جهان پیچیده‌ی وولف نزدیک‌تر شد. برخی از رمان‌های مهم وولف از دل همین داستان‌ها بیرون آمده‌اند، مثلا در سه داستان از این مجموعه می‌توان ردپای خانم دالووی را دید که یکی از مهم‌ترین رمان‌های ویرجینا وولف است. وولف داستان‌های کوتاهش را در وقفه‌های بین رمان‌هایش می‌نوشت و یا آن‌طور که خودش گفته است وقتی هنگام نوشتن رمان ذهنش خسته می‌شد سعی می‌کرد با اندیشیدن به چیزی دیگر به ذهنش استراحت بدهد. بنابراین به سراغ نوشتن داستان کوتاه و یا نقد می‌رفت. او هر ایده‌ای را که به نظرش می‌رسید بلافاصله می‌نوشت، بنابراین برخی از نوشته‌های کوتاه او بیشتر طرح بودند تا داستان کوتاه. کتاب بانو در آینه خواننده را از طریق داستان‌های کوتاه وولف با تفکر خلاق، ذهن پیچیده‌ و زبان شاعرانه‌ی او آشنا می‌کند و علاوه بر این، به سرچشمه‌ی برخی از رمان‌های او نیز دسترسی پیدا می‌کند.

چگونه هویت ملت‌ها شکل گرفت؟ تاریخ ساخته و پرداخته دولت‌ها نیست، بلکه حضوری فراگیر دارد. حضور تاریخ را می‌توان در شهرهایی که زندگی می‌کنیم و در چشم‌اندازهایی که سیر می‌کنیم به وضوح مشاهده کنیم. مردم در خانه با داستان‌هایی که اعضای خانواده نقل می‌کنند و از طریق رسانه‌ها، قصه‌های عامیانه و تلویزیون، از تندیس‌های خیابانی و یادمان‌های جنگ از آثار برجسته معماری و از موزه‌ها و نگارخانه‌ها با تاریخ خودشان آشنا می‌شوند. تاریخی که آبشخورش چنین منابعی است به ندرت مورد چون و چرا قرار می‌گیرد و گاهی در همین حد پذیرفته می‌شود. البته این‌گونه تاریخ با تاریخی که در دانشکده‌های غربی مورد کندوکاو قرار می‌گیرد بسیار متفاوت است. در آن‌جا ذهن آزاداندیش، آموزه‌های پذیرفته شده را مورد تردید قرار می‌دهد، در اصالت منابع چون و چرا می‌کند، دانسته‌ها را در متن و بستری گسترده به کار می‌گیرد و در پی تفسیر و برداشتی تازه بر می‌آید. تاریخ «آکادمیک» جهان بارها و بارها نوشته شده است، به ویژه در پنجاه سال اخیر که پیدایش اقتصاد جهانی و درگیری‌های ایدئولوژیک پی‌کاوی تاریخ یگانه جهان را به تلاش واقع‌نگرانه تبدیل کرده است. کتاب حاضر به نوعی بازتاب‌دهنده دلمشغولی‌های زمان کنونی است. نمی‌توان آن را تاریخ جهان نامید، بلکه گزیده‌ای است از تاریخ ملل با این هدف که کندوکاوی از دریافت همگانی از تاریخ در گوشه و کنار دنیا و از تاریخ دانان برجسته ارائه دهد.