کارآگاه کرگدن در باغ‌وحش مرموز 5/ در جستجوی طوطی‌پلیسه

معرفی کتاب زیر سقف دنیا: جستارهایی درباره‌ی شهرها و آدم‌ها

کتاب زیر سقف دنیا هم یک سفرنامه است، و هم روایتی خواندنی در قالب ناداستان. محمد طلوعی در این اثر دست خواننده را می‌گیرد و او را در کوچه و خیابان‌های شهرهایی که به آن‌ها سفر کرده، می‌گرداند؛ از رشت گرفته تا تهران، از استانبول گرفته تا دمشق...

درباره کتاب زیر سقف دنیا

ایتالو کالوینو، نویسنده‌ی مشهور و فقید اهل ایتالیا، کتابی خواندنی دارد با نام شهرهای نامرئی (یا شهرهای ناپیدا). در این کتاب، با مارکو پولو، جهان‌گرد مشهور ونیزی همراه می‌شویم، و پای صحبت او در باب شهرهای بزرگ و کوچکی که به چشم دیده، می‌نشینیم. در شهرهای نامرئی، مارکو پولو در واقع خاطرات خود از سفرهایش را برای قوبلای خان تعریف می‌کند؛ حاکم قدرقدرتی که آن‌قدر وقت ندارد که مثل مارکو، برای دیدن اقصی نقاط جهان راه بیفتد و دور عالم بگردد. محمد طلوعی در مقدمه‌ی کتاب پیش رو، گفته که قصد داشته کتابی نظیر شهرهای نامرئیِ ایتالو کالوینو به رشته‌ی تحریر دربیاورد. کتاب زیر سقف دنیا در واقع یک سفرنامه است، منتها سفرنامه‌ای با مایه‌های پررنگِ داستانی. طلوعی در این اثر، مثل مارکو پولویِ کالوینو، چنان با ظرافت و دقت به توصیف مشاهداتش از شهرهای گوناگون پرداخته، که مخاطب این شهرها را به‌عینه پیش چشم می‌بیند، و گویی در کوچه‌ها و خیابان‌های آن‌‌ها قدم می‌زند. طلوعی می‌پرسد «راز شناختن یک شهر در کجا نهفته؟». به عبارتی، ما کی می‌توانیم بگوییم که یک شهر را مثل کف دستمان می‌شناسیم؟ آیا صرف دیدن یک شهر، برای این‌که بتوانیم چنین ادعایی بکنیم، کافی‌ست؟ به زعم طلوعی، نه. او در این باره حرف بامزه و جالبی می‌زند: «فکر کردم مقیاس من برای این‌که شهری را شناخته فرض کنم چیست. به این نتیجه رسیدم که آن‌جا که آشپزی کرده باشم مال من است: کسی که جایی آشپزی می‌کند، باید رفته باشد بازار مصالح خریده باشد، با زن‌های محل احوال‌پرسی کرده باشد، سر قیمت چیزها چانه زده باشد. این چیزها انگار به آدم اهلیت می‌دهد، شهر را در ید آدم می‌آورد.» با این حساب، کتاب زیر سقف دنیا گزارشی‌ست در باب شهرهایی که مؤلف در آن‌ها آشپزی کرده است! از رشت گرفته تا تهران، از استانبول و دمشق تا پاریس و پالرمو. با خواندن کتاب زیر سقف دنیا، نقاط گوناگون جهان را از چشم بیننده‌ای می‌نگریم که توجه خاصی به جزئیات دارد؛ نویسنده‌ای اهلِ زندگی، که ابایی از استعمال علف در خیابان‌های آمستردام و چرخ زدن در کوچه‌های جنگ‌زده‌ی دمشق ندارد؛ مردی که زندگی در قامت یک مسافر را خوب آموخته، و حال در پی انتقال این آموخته به مخاطبین آثارش برآمده...

لیودمیلا اولیستکایا زاده‌ی روسیه است و از سرشناس‌ترین نویسندگان این کشور در قرن بیتم. او جوایز متعددی از جمله پن، جایزه‌ی بزرگ روسیه و رمان سال این کشور را از آنِ خود کرده و آثارش مانند فقط یک طاعون ساده، سونیچکا، مربای روسی و تدفین‌پارتی به بیش از هفتاد زبان ترجمه شده است. او با تمرکز بر زندگی مردمان روس در عصر جدید می‌کوشد تا چون بزرگان ادبیات این کشور به دنبال کشف حقایق پنهان به زیر آوار زندگی باشد. داستان «بی‌بی‌پیک» آشکارا اشاره به داستان معروف پوشکین دارد. در داستان پوشکین جنون سرانجام مهندس آلمانی است که گرفتار حرص و طمع شده و پیوسته به دنبال منفعت شخصی خود به گرد دنیای کوچک می‌گردد. اما در داستان اولیستکایا ما با زنانی مواجه‌ایم که از دوران‌های گوناگون آمده و پس از پشت سر گذاشتن سفری به درازای عمر آدمی، در خانه‌ی پیرزنی نودساله ساکن شده‌اند و حدیث این سفر سخت در سرمنزل مقصود نیز دست از سر ایشان برنمی دارد تا مخاطب پیوسته با احوالات و اعمال این اشخاص آشنا شود . حاصل این‌همه، اول حضور ناپیدای پوشکین و دوم وجود نمایندگان گوناگون زنان روس و سپس مرور مختصر سرگذشت این خاندان نیمه‌آلمانی و نیمه‌روس، کشف حقیقتی پنهان از آینده‌ی این خاندان است. لیودمیلا اولیستکایا در فضای عادی و معمولی آثارش حقایق کوچک و خرد از حیات و زندگی را می‌کاود تا حاصل این عمل دریافتن معنایی دیگر باشد.