انگاره های گزافه

معرفی کتاب تاریخ فلسفه یکی از ماندگارترین تاریخ فلسفه‌های عمومی که با گذر زمان کماکان مورد استفادۀ مخاطبان ناآشنا با تاریخ فلسفه است، کتاب «تاریخ فلسفۀ» ویل دورانت، مورخ و نویسندۀ آمریکایی است. یکی از ایده‌های محوری ویل دورانت در طول زندگی علمیش همیشه این بوده است که فلسفه را از بین جوامع تخصصی و آکادمیک، به میان اکثر مردم جامعه بکشاند و عموم مردم را با موضوعات و تاریخ فکر فلسفی آشنا کند. کتاب تاریخ فلسفۀ او نیز تلاشی در جهت همین پروژۀ اوست. این کتاب، مقدمه‌ای محبوب و جذاب برای فهم تاریخ و اندیشه‌های فلاسفۀ غرب، از یونان باستان تا قرن بیستم محسوب می‌شود که سعی کرده است سیر تاریخ فلسفه را به صورت داستان‌وار، جذاب و قابل‌فهم برای خوانندگان عمومی ارائه کند. به همین دلیل دورانت از تمثیل، حکایات و طنز در نوشتار کتابش بهره برده است. دورانت در کتابش به زندگی و آثار تأثیرگذارترین فیلسوفان سنت غرب مانند افلاطون، ارسطو، بیکن، اسپینوزا، ولتر، کانت، هگل، شوپنهاور، اسپنسر، نیچه و جان دیویی می‌پردازد. این کتاب همچنین زمینه‌های تاریخی و فرهنگی هر فیلسوف را شرح داده و چگونگی ارتباط ایده‌های آن‌ها با مسائل اقتصادی، سیاسی و اجتماعی زمان خود را توضیح می‌دهد. علاوه‌بر این، دورانت به‌طور متعدد به تأثیرات ماندگار فلاسفه بر تفکر نظری و عملی امروزه نیز اشاره کرده است. با این اوصاف، این کتاب را نمی‌توان روایتی جامع و دقیق از تاریخ فلسفه خواند، بلکه گزارشی شخصی و پرشور است از سفر و بینش فلسفی دورانت در تاریخ فکر فلسفی که هم به‌منزلۀ مقدمه‌ای برای ورود به فلسفه است و هم تأملی در وضعیت انسان به هنگام جست‌وجوی خرد.

کتاب «خواجه‌ی تاجدار» به قلم ذبیح الله منصوری، یکی از پرکارترین مترجمان و نویسندگان ادبیات ایران، نگاشته شده و دربردارنده‌ی داستانی تاریخی از دوران قاجار و به‌ویژه زندگی آقا محمدخان قاجار است. این کتاب، که به نظر می‌رسد ترجمه و اقتباسی از اثری نوشته شده توسط نویسنده‌ای فرانسوی به نام ژان گور باشد، به روایت وقایع تاریخی ایران از زمان مرگ نادرشاه افشار تا پایان حیات بنیان‌گذار سلسله‌ی قاجار، آقا محمدخان قاجار، در سبکی ادبی و روایی، می‌پردازد. در واقع، در این کتاب، منصوری با بهره‌گیری از دانش تاریخی و توانایی‌های ادبی خود، تصویری جذاب و زنده از این دوران پرفراز و نشیب را به خواننده ارائه می‌دهد و با استفاده از شیوه‌ای داستان‌گونه، وقایع و شخصیت‌های تاریخی را به نحوی توصیف می‌کند که خواننده ارتباط بسیاری با ‌آن‌ها می‌گیرد، گویی که مستقیما دارد آن‌ها را مشاهده می‌کند. کتاب «خواجه‌ی تاجدار» نه تنها به عنوان یک اثر ادبی بلکه به عنوان یک منبع تاریخی نیز می‌تواند ارزشمند شمرده شود. منصوری در این اثر تلاش کرده تا با نگاهی عمیق‌تر به تاریخ، به تحلیل و بررسی شخصیت‌ها و رویدادهایی بپردازد که بر سرنوشت ایران تأثیرگذار بوده‌اند. با این حال، برخی منتقدین و مورخین بر این باورند که بسیاری از رویدادهای نگاشته شده در این کتاب بیشتر حاصل خلاقیت ذهنی و قوه‌ی خیال منصوری است تا واقعیت‌های تاریخی. این نکته ممکن است برای برخی خوانندگان اهمیت داشته باشد که تا چه اندازه می‌توانند به دقت تاریخی این داستان اعتماد کنند. با این اوصاف، این کتاب جذاب، احتمالا به عنوان یک منبع پژوهشی جدی، آنچنان کارآمد نخواهد بود اما می‌تواند برای علاقه‌مندان به رمان‌های تاریخی و البته دوران قاجار و زندگی عجیب آقا محمدخان قاجار جذاب و خواندنی باشد. مصنوری در این اثر، مانند دیگر آثارش، با ترکیبی از داستان‌پردازی و تحلیل تاریخی، خواننده را به دورانی دیگر ‌می‌برد و او را با فراز و نشیب‌های بخشی از تاریخ ایران آشنا می‌کند. . .