کتاب تسخیر شدگان

معرفی کتاب عربستان از درون نوشته ی رابرت لیسی‏‫ همه چیز اینجاست-اسلام، شجره خانواده، دریایی از نفت و پول مناسب، دسیسه کاخ... این یک درام عالی و یک داستان حماسی است.»-تام بروکاواگرچه عربستان سعودی در یکی از غنی ترین ذخایر نفتی در جهان قرار دارد، اما پانزده نفر از 19 هواپیماربای 11 سپتامبر را نیز تولید کرد. در این کتاب بسیار مهم، روزنامه‌نگار رابرت لیسی از سال‌ها دسترسی به همه حلقه‌های جامعه سعودی استفاده می‌کند و به خوانندگان کامل‌ترین تصویری را که تاکنون از سرزمینی که در میان جهان‌های قرون وسطایی و مدرنیته است، می‌دهد. با حرکت از تصرف خونین مسجد جامع مکه در سال 1979، از طریق جنگ خلیج فارس، به روابط ظریف ایالات متحده و عربستان در جهان پس از 11 سپتامبر، این کتاب تاریخ اخیر را زنده می کند و داستانی قدرتمند از یک کشور ارائه می دهد. کشوری که یاد بگیرد که چگونه با خودش در جنگ نباشد.رابرت لیسی روزنامه‌نگار بریتانیایی و نویسنده کتاب‌های پرفروش پادشاهی، عظمت و فورد: مردان و ماشین است. در سه سال گذشته او زمان خود را بین عربستان سعودی و لندن برای تحقیق در مورد این کتاب تقسیم کرده است. او بینش‌های نافذی درباره کشور پیچیده عربستان سعودی ارائه می‌کند. با در نظر گرفتن خواننده از تصرف دراماتیک مسجد الحرام در جده در سال 1979 تا تعمیق روابط ایالات متحده و عربستان در طول جنگ خلیج فارس و بیگانگی فزاینده بنیادگرایان رادیکال مانند اسامه بن لادن، لیسی تصویری بی رنگ از کشوری ارائه می دهد که در آن سرکوب وجود دارد. بومی است و دین بر همه چیز حاکم است. از طریق گفتگو با طیف وسیعی از سعودی‌ها، از شاهزادگان و سفیران گرفته تا مردان و زنان در خیابان، داستان «عربستان از درون » داستان مردمی است که سعی می‌کنند جدایی‌طلبی مذهبی گذشته را با دنیایی که به سرعت در حال تغییر هستند، آشتی دهند.

هنوز که هنوز است روان‌شناسان جوابی قطعی به این سوالِ قدیمی نداده‌اند: استعداد مهم‌تر است یا تمرین؟ جان واتسون، بنیان‌گذار مکتب رفتارگرایی، در یکی از کتاب‌های خود، در ردّ نظریۀ استعداد ذاتی نوشت: "یک‌دوجین نوزاد سالم، خوش‌نقش و دنیایی را که خودم تعیین کرده‌ام به من بدهید تا بزرگشان کنم؛ من تضمین خواهم کرد که هر کدام را به طور تصادفی انتخاب کنم و به او آموزش بدهم تا صرف‌نظر از استعدادها، علایق، تمایلات و قابلیت‌هایش، و شغل و نژاد اجدادش، تبدیلش کنم به هر قِسم متخصصی که بخواهم اعم از پزشک، وکیل، هنرمند، تاجر عمده، و، بله، حتی دزد و گدا.

" روان‌شناسان به خیلی از سوالات دیگر هم هنوز جواب قطعی نداده‌اند؛ مثلا این‌که چرا مردان در ریاضیات،‌ علوم محض، و حتی شطرنج نسبت به زنان عملکرد بهتری دارند. و آیا اصلا عملکرد مردان بهتر است؟ از نظر بابی فیشر "همۀ زن‌ها ضعیف‌اند، همه‌شان. آن‌ها در قیاس با مردها احمق‌اند. راستش، نباید شطرنج بازی کنند." کاسپاروف هم در مصاحبه‌ای گفته بود: "یک شطرنج واقعی داریم و یک شطرنج زنان. شطرنج مناسب زنان نیست. این جنگ است. یک جنگ بزرگ. به درد زن‌ها نمی‌خورد."

وقتی روان‌شناسی دست می‌گذارد روی ورزشی شبیه شطرنج، یقین داشته باشید بحث‌هایی که در مطالبش مطرح می‌کند، جدا از این‌که خواندنی‌ست، خواننده را ساعت‌ها به فکر فرو می‌برد. نویسنده در این کتاب از تبعیض‌های جنسیتی سخن گفته تا روان‌شناسیِ چشم‌بسته بازی کردن. از سقف شیشه‌ای گفته که مانع نامرئیِ پیشرویِ زنان است تا زیباییِ شطرنج به دلیل تعداد زیادِ احتمالاتِ پیش رو. کتاب روان‌شناسیِ شطرنج فقط به شطرنج ربط ندارد، کتابی جامع است دربارۀ جامعه، تمرین، استعداد و تبعیض.

معرفی کتاب آواز کشتگان محمود شریفی استاد دانشگاهی است که به دلیل نوشته هایش علیه حکومت به زندان افتاده است. بعد از آزاد شدن سمت استادی اش از او گرفته می شود و او به عنوان یک کارمند اداری در دانشگاه مشغول می شود. محمود سعی می کند دور سیاست را خط بکشد، مطلب تحریک کننده ننویسد و فقط به همسر خود سهیلا و دخترش گلناز فکر کند. ولی زندگی عادی برای او ممکن نیست، ساواک همه جا او را زیر نظر دارد، دانشجویان به او عنوان یک رهبر نگاه می کنند، همکاران و دوستانش از کوچکترین معاشرت با او هراسانند. رمان فضایی بحرانی و در جدال دارد. بازگشت به گذشته بسیار به موقع و در جای خودش اتفاق می افتد. و البته نگاه و گذری است بر قسمتی از تاریخ سرزمین مان. آواز کشتگان در سه فصل نوشته شده و در هر فصل نویسنده با شگردهای خاص خود داستان را به گونه ای روایت می کند که مخاطب با داستان درگیر شود. نثر براهنی در این رمان می تواند به شکل یک کارگاه آموزشی عمل کند و خواننده پیگیر و علاقه مند را با زیرو بم های نوشتن آشنا کند. رمان آواز کشتگان با ساختاری آشفته، بیان گر وقایع دانشگاه تهران، نحوه تعامل یا تعارض استادان با دانشجویان روشنفکر و هم چنین عملکرد ماموران ساواک در مسائل مختلف فرهنگی، عقیدتی و سیاسی دانشگاه در دوران قبل از انقلاب اسلامی است. این رمان را می توان از نوع رمان های تاریخی به حساب آورد؛ زیرا براهنی در خلق این رمان، علاوه بر توصیف موقعیت های شغلی، مقامی، خلقی و روانی شخصیت ها، به صورت جسته و گریخته به پاره ای از حوادث تاریخی قبل از انقلاب پرداخته است. خوش پرداختی تیپ های شخصیتی، استیلای عنصر جدال بر فضای کلی رمان، تلفیقی بودن شیوه روایت (دانای کل و من روایتی)، بهره گیری از شیوه رجعت به گذشته، لحن طنزآمیز و طعنه گونه رمان، ناشاد و بحرانی بودن فضای کلی آن و… ارزش هنری این اثر را اعتلا بخشیده است.