کتاب دیوان عماد خراسانی

گذرگاه‌های‌ تاریخ‌ طرح‌ کلی‌ فرایندهای‌ تاریخ‌ را از دوره‌ دیرینه‌ سنگی‌ تا به‌ امروز پی‌ می‌گیرد و برداشتی‌ کلی‌، موجز، بی‌همتا و خواندنی‌ از سراسر تاریخ‌ انسان‌ و قوانین‌ حاکم‌ بر آن‌ به‌ دست‌ می‌دهد. این‌ کتاب‌ پژوهشی‌ گسترده‌ و بلندپروازانه‌ است‌ که‌ نظریه‌ تحول‌ اجتماعی‌ مارکس‌ را پایه‌ راه‌جویی‌های‌ تازه‌ خود قرار می‌دهد. اما پروفسور دیاکونف‌ پنج‌ مرحله‌ تحولی‌ مارکس‌ را به‌ هشت‌ مرحله‌ گسترش‌ داده‌ است‌. از آن‌ گذشته‌ و برخلاف‌ مارکس‌، پروفسور دیاکونف‌ نمی‌پذیرد که‌گذار ما از یک‌ مرحله‌ به‌ مرحله‌ بعدی‌ با ستیزه‌ و انقلاب‌ اجتماعی‌ مشخص‌ می‌شود و بر آن‌ است‌ که‌ این‌ گذارها گاهی‌ با مسالمت‌ و آرامش‌ انجام‌ می‌پذیرد. توجه‌ پروفسور دیاکونف‌ تنها به‌ ابعاد اقتصادی‌ و اقتصادی‌ ـ اجتماعی‌ تحول‌ محدود نمی‌ماند، بلکه‌ عوامل‌ قومی‌، فرهنگی‌، مذهبی‌ و نظامی‌ ـ فن‌آورانه‌ای‌ را نیز که‌ طی‌ قرن‌ها دوام‌ آورده‌ است‌ به‌ تفصیل‌ می‌کاود. پروفسور دیاکونف‌ همچنین‌ این‌ نظر را نمی‌پذیرد که‌ تحول‌ اجتماعی‌ حتماً و الزاماً نشانه‌ پیشرفت‌ است‌ و نشان‌ می‌دهد که‌ چگونه‌ «هر پیشرفتی‌ در عین‌ حال‌ یک‌ پسرفت‌ است‌.» سرانجام‌ کتاب‌ با ارایه‌ چشم‌اندازی‌ از آینده‌ انسان‌ پایان‌ می‌یابد و نتیجه‌گیری‌ در این‌ باره‌ را که‌ آینده‌ چه‌ در بر خواهد داشت‌ به‌ خواننده‌ وامی‌گذارد. خواننده‌ همچنان‌ که‌ همراه‌ کتاب‌ از مراحل‌ گوناگون‌ تاریخی‌ می‌گذرد، با پژوهشی‌ سترگ‌ و تأمل‌برانگیز از فرایند تاریخ‌ نوع‌ انسان‌ مواجه‌ می‌شود که‌ پس‌ از توین‌بی‌ مهم‌ترین‌ اثر تاریخی‌ هوشمندانه جهان‌ به‌ شمار می‌آید. ایگور ام‌. دیاکونف‌ استاد ممتاز موسسه‌ شرِشناسی‌ دانشگاه‌ سن‌ پترزبورگ‌ و صاحب‌ تألیفات‌ عالمانه‌ بسیاری‌ از جمله‌ تاریخ‌ ماد، دوره‌ سه‌ جلدی‌ تاریخ‌ جهان‌ باستان‌ (١٩٨٩)، که‌ او سرویراستار آن‌ بود، و اسطوره‌های‌ باستانی‌ شرِ و غرب‌ (١٩٩٣) است‌.

کتاب‌ فوِ که‌ ترجمه‌ای‌ از اثر معروف‌ موسوم‌ به‌ مطالعاتی‌ درباره‌ هیستری‌ است‌ از حیث‌ تاریخی‌ و توجیهی‌ حائز اهمیت‌ و از حیث‌ آموزشی‌ در حیطه‌ علم‌ مربوطه‌ یک‌ نقطه‌ آغاز محسوب‌ می‌گردد. این‌ کتاب‌ در اصل‌ نقطه‌ عطف‌ شروع‌ دومین‌ انقلاب‌ در تاریخ‌ روانپزشکی‌ مدرن‌ و معرفی‌کننده‌ نخستین‌ روش‌ تبیین‌ شده‌ روان‌درمانی‌، تحت‌ عنوان‌ روانکاوی‌ بود. مطالعه‌ دقیق‌ این‌ اثر جهت‌ ورود به‌ قلمرو روان‌درمانی‌، درکل‌، و روانکاوی‌، به‌طور اخص‌، گامی‌ الزامی‌ و اجتناب‌ناپذیر بوده‌ و بمنزله‌ سنگ‌ بنای‌ ابتدایی‌ در برپایی‌ تشکیلات‌ عظیم‌ و متنوع‌ روان‌درمانی‌ است‌. اثر فوِ مراحل‌ گذر از هیپنوتیزم‌ به‌ پالایش‌ روانی‌ و سپس‌ ختم‌ آن‌ به‌ روانکاوی‌ را شامل‌ می‌شود. بیماران‌ مورد بحث‌ در این‌ کتاب‌ در زمره‌ ده‌ بیمار مشهور تاریخ‌ روانکاوی‌اند که‌ مطالعه‌ سرگذشتشان‌ بر هر کارآموزی‌ در فن‌ روانکاوی‌ الزامی‌ است‌. این‌ کتاب‌ همچنین‌ زادگاه‌ اولین‌ اصطلاحات‌ رایج‌ در حوزه‌ روانکاوی‌ و نخستین‌ تقسیم‌ بندیهای‌ قراردادی‌ در تشکیلات‌ روانی‌ ـ ذهنی‌ انسان‌ می‌باشد. در این‌ کتاب‌ فاصله‌ جسم‌ و روان‌ به‌ حداقل‌ خود رسیده‌ و تجربیات‌ عینی‌ مولفین‌ خود را که‌ منجر به‌ بروز تحولی‌ اساسی‌ در فرایندهای‌ حوزه‌ علوم‌ روانی‌ ـ رفتاری‌ و کشف‌ قلمرو شگفت‌ انگیز ناخودآگاه‌ گردید در معرض‌ سنجش‌ دانش‌ پژوهان‌ و محققین‌ قرار می‌دهد.