کتاب روشنفکران و دولت در ایران

معرفی کتاب لیبرالیسم و نارضایتی های آن کتابی کوتاه درباره چالش‌های لیبرالیسم از راست و چپ اثر نویسنده پرفروش «منشأ نظم سیاسی».لیبرالیسم کلاسیک در وضعیت بحرانی است. لیبرالیسم که در پی جنگ های اروپا بر سر مذهب و ناسیونالیسم ایجاد شد، سیستمی برای اداره جوامع مختلف است که بر اساس اصول اساسی برابری و حاکمیت قانون استوار است. این بر حقوق افراد برای پیگیری اشکال شادی خود بدون تعرض توسط دولت تأکید می کند.بر کسی پوشیده نیست که لیبرالیسم همیشه به آرمان های خود عمل نمی کند. در آمریکا، بسیاری از مردم از برابری در برابر قانون محروم بودند. افرادی که به عنوان انسان های کامل و شایسته حقوق جهانی به حساب می آیند، قرن ها مورد مناقشه قرار داشتند، و تنها اخیرا این دایره به زنان، آمریکایی های آفریقایی تبار، LGBTQ+ و دیگران گسترش یافته است. محافظه کاران شکایت دارند که لیبرالیسم زندگی مشترک را از معنا تهی می کند. همانطور که فیلسوف سیاسی مشهور فرانسیس فوکویاما در کتاب لیبرالیسم و نارضایتی‌های آن نشان می‌دهد، اصول لیبرالیسم نیز در دهه‌های اخیر از سوی راست و چپ به افراط‌های جدید کشیده شده است: نئولیبرال‌ها کیش آزادی اقتصادی ایجاد کردند و مترقی‌ها بر روی آن تمرکز کردند. هویت بر جهانی بودن انسان به عنوان محور بینش سیاسی آنها. فوکویاما استدلال می کند که نتیجه شکست جامعه مدنی ما و خطر فزاینده ای برای دموکراسی ما بوده است.در این گزارش کوتاه و روشن از نارضایتی‌های سیاسی کنونی ما، فوکویاما دفاعی اساسی از لیبرالیسم احیا شده برای قرن بیست و یکم ارائه می‌کند.

معرفی کتاب انقلاب بدون انقلابیون انقلاب‌های دهه‌ی 1970 و نتایجی که به بار آوردند، به ناامیدی عجیبی دامن زد که نتایج این ناامیدی تا همین امروز هزاره‌ی ‌سومی هم هویداست. آن انقلاب‌ها، شکست‌خورده از درون و بیرون، به چند دهه اختناق و غوغاسالاری سرمایه‌سالارانه منتهی شدند که کودتاها و ضد انقلاب‌ها در قالب پروژه‌های نولیبرالیستی، به‌خوبی عملیاتی‌شان کردند. فروپاشی شوروی نیز گویی نقطه‌ی پایانی بر همه‌ی این انقلاب‌ها و انقلابی‌گری‌ها بود و دیگر همه‌چیز و حتا تصوّر انقلاب نیز نامتصور می‌نمود، تا اینکه بهار عربی از راه رسید و شمال آفریقا و خاورمیانه را به شوری واداشت که بی‌بازگشت می‌نمود. از لحظه‌ای که «طارق طیب محمد بن بوعزیزی» در 4 ژانویه‌ی 2011 مقابل ساختمان شهرداری تونس خودش را به آتش کشید و به حکمرانی 23 ساله‌‎ی «زین‌العابدین بن علی» پایان داد تا روزی که «حسنی مبارک» و «معمر قذافی» در مصر و لیبی سقوط کردند، همه‌ی دنیا فهمیدند که انقلاب و سرشت راستین انقلابی‌گری هم‌چنان پابرجاست، حتا اگر آن‌گونه که «آصف بیات» در کتاب «انقلاب بدون انقلابیون» اذعان می‌کند، انقلاب‌هایی رخ دهد بدون «تصوّرات انقلابی»! کتاب آصف بیات اهمیتش را از امکانیت خود تصوّر انقلاب گرفته و تأکیدش بر «معنابخشی به بهار عربی» و این نکته که لحظه‌های خطیر گشودگی و فهم نسبت مردم و میلشان به آزادی هنوز پابرجاست و این انقلاب‌ها و جنبش‌های شکل‌گرفته‌ی پیرامونش موید همین نکته‌اند. انقلاب بدون انقلابیون، تحلیلی دقیق و موشکافانه از منظر جامعه‌شناسی‌ست که خودش در بطن رخدادها حضور داشته و تجربه‌ها و دیده‌ها و خوانده‌ها و شنیده‌هایش از وضعیت‌های انقلابی – از انقلاب 1979 ایران تا انقلاب‌های 2011، 2012 و 2013 کشورهای عربی – را در کتابی جامع و محل ارجاع تجمیع کرده‌است. کتاب آصف بیات، فهم چرایی ناگزیری انقلاب در زمانه‌ایست که همه‌چیز ضد انقلابی‌ست، از اقتصاد تا ذهن و زبان و اینکه چگونه مردمی دست به انقلاب زدند که خواهان رهایی بودند ولی حتا تصوّر انقلاب از آنها ستانده شده‌بود؛ مردمی که پیروز شدند بدون داشتن تصویری از پیروزی و همین نکته، نوری می‌تاباند از روزنی، برای همه‌ی آنها که ناامیدانه به رهایی امیدوارند.