کتاب قفقاز در تاریخ معاصر

معرفی کتاب مادر (گورکی) گورکی رمان نویس ، نمایشنامه نویس و مقاله نویس اتحاد جماهیر شوروی از بنیانگذاران رئالیسم اجتماعی بود. او با دوره انقلابی کشور خود ارتباط نزدیکی داشت. مادر ، یکی از مشهورترین آثار او ، داستان رادیکال شدن یک زن بی سواد است که بعدا به عنوان الگویی برای رمان رئالیست سوسیالیستی برگزیده شد. رمان مادر در روسیه قبل از انقلاب بدون شک شاهکار ماکسیم گورکی به حساب می آید. در این کتاب پرشور و شگفت آور ، روح مبارزات وحشتناک علیه استبداد تزار گردآوری شده است. شاهکار گورکی با الهام از وقایع واقعی و بامحوریت چهره پلاژیا ولاسوا – مادر – و پسرش پاول ، زندگی وحشتناک کارگران عادی کارخانه های روسی را در سالهای منتهی به انقلاب 1905 توصیف می کند و به بررسی ظهور طبقه ی پرولتاریا و نقش زنان در جامعه و مبارزات طبقات پایین می پردازد. کتابی که از نظر لنین بسیار مهم است و نقطه عطفی در ادبیات روسی به حساب می آید. این کتاب همه به دلیل اهمیت تاریخی و هم ارزش ذاتی آن به عنوان یک اثر هنری خوانندگان مدرن را مسحور خود می کند.

معرفی کتاب اقتصاد سیاسی توسعه این کتاب به‌تدریج نوشته شد. بیشتر به‌صورت مقاله‌هایی برای ماهنامه فرهنگ توسعه، برای طرح درسهایی تاحدی پراکنده امّا متوجه مسایل اساسی در باب اقتصاد سیاسی کم‌توسعگی.شماری از بخشهای این کتاب تاکنون چاپ و منتشر نشده‌اند، امّا آنها که قبلا در نشریات به چاپ رسیده بودند یا در سخنرانی‌ها ایراد شدند، قطعآ مورد تجدیدنظر و بازنگری قرار گرفتند. بخش‌هایی نیز به‌هنگام تدوین نهایی کتاب نوشته شدند، که خود بر مطالعات و یادداشت‌های پیشین استوار بودند. آمارها تا حد ممکن به‌هنگام شدند، زیرنویس‌هایی را اضافه کردم، فهرست منابع دقیق تنظیم شدند و در آخر هر فصل آمدند و مهم‌تر این که نادرستی‌های نوشتاری چاپی تصحیح شدند. البته بحث و اظهارنظر و انتقادهایی که به سلسله مقاله‌های این کتاب وارد شدند مورد توجه قرار گرفتند و این خاصیت این‌گونه کتاب‌نویسی است. به‌هر تقدیر، این کتاب همه بحث‌های اقتصاد سیاسی کم‌توسعگی، یعنی مباحث مربوط به تولید، توزیع، طبقاتی و فعالیت بخش خصوصی، سلطه کشورهای پیشرفته مسائل امپریالیزم، روابط بین‌الملل، قدرت سیاسی مربوط به شرایط اقتصادی، سیاسی دولت و جز آن را دربر نمی‌گیرد. این کتاب آموزش منظم روش‌شناسی و اصول و مبانی اقتصاد سیاسی کم توسعگی را نیز برعهده ندارد. امّا ادعای کتاب این است که بحث‌هایی را در زمینه عمده‌ترین مسایل کم توسعگی و اقتصاد سیاسی کشورهای کم توسعه مطرح می‌کند و به انتظار پاسخ و واکنش علاقمندان می‌ماند.تا زمانی که ستم‌گری، عقب‌ماندگی و سلطه در جهان وجود دارد، بحث‌هایی از این دست، هرچند پراکنده یا نارسا و گاه نادرست، می‌تواند برای نشان دادن راه رهایی بشر مفید باشد.