کهنه‌های همیشه نو

نیم‌طبقه داستان کارمندی را روایت می‌کند که در وقت ناهار و خصوصاً هنگام بالا رفتن از یک پله‌برقی‌، در جریان سیال ذهنش غوطه‌ور می‌شود و در همان زمان کم، به گوشه و کنار زندگی خود و همعصرانش سرک می‌کشد و قصه انسان‌ها، اشیا و مفاهیمی را روایت می‌کند که شاید تا به حال هیچ نویسنده‌ای همچون او این‌چنین موی جذابیت را از ماست روزمرگی‌شان بیرون نکشیده باشد. نیم‌طبقه اولین رمان نیکُلسن بِیکر است که در سال ١٩٨٨ در آمریکا به چاپ رسید و پس از آن بارها در ایالت متحده و بریتانیا تجدید چاپ و به زبان‌های فرانسوی، آلمانی، ایتالیایی، اسپانیایی و دانمارکی ترجمه شد. منتقدان ادبی نیم‌طبقه را یکی از مهم‌ترین آثار ادبیات پست‌مدرن آمریکا می‌دانند و نثر منحصربه‌فرد و روایت جزئی‌نگر بِیکر را می‌ستایند. سبک خاص بیکر در استفاده از کلمات و، مهم‌تر از آن، توجه افراطی‌اش به جزئیات باعث تمایزش از دیگر نویسندگان دهه‌های اخیر است. کتاب حاضر اولین ترجمه از آثار بِیکر به زبان فارسی و قدمی برای معرفی یکی از شاخص‌ترین نویسندگان پست‌مدرن آمریکا در قرن بیستم است.

در مرکز کشور هورنر خارجی، کشوری کوچک قرار دارد به نام هورنر داخلی؛ کشوری با جمعیتی کمتر از ده نفر که مساحتش جوابگوی این تعداد هم نیست و ساکنانش مجبورند در هورنر خارجی بایستند و به نوبت به کشورشان بروند. پس از چند سال، روزی یکی از اهالی هورنر خارجی پیشنهاد می‌دهد که هموطنانش از اهالی هورنر داخلی مالیات بگیرند و این، ابتدای یک حکومت کوتاه و رعب‌آور است. جورج ساندرز نویسنده ٥٧ ساله آمریکایی، مدرس نویسندگی خلاق و خالق کتاب پاستورالیا، که به فهرست هزار و یک کتابی که پیش از مرگ باید خواند راه یافته است. کتاب‌های دیگر او نیز جوایز بسیاری چون جایزه اُ. هنری و پن همینگوی را برایش به ارمغان آورده است. ساندرز پنج سال زمان صرف نوشتن یک حکومت کوتاه و رعب‌آور کرده است که با تحسین منتقدان مواجه شد. ساندرز اگر محبوب‌ترین نویسنده داستان کوتاه در ایالات متحده نباشد، یکی از محبوب‌ترین هاست و هر آنچه به قلم او آراسته باشد با نقد و بررسی معتبرترین منتقدان کتاب در سرتاسر ایالات متحده و دیگر کشورها مواجه می‌شود.

داستان‌های عامیانه فارسی گنجینه‌هایی از مضمون، تمثیل، ضرب‌المثل‌ها و آداب و رسوم فارسی زبانان به شمار می‌روند. توجه به چنین گنجینه‌هایی، در اصل، پاسداشت فرهنگ و ادب کهن سرزمینی است به وسعت زبان فارسی. داستان امیرحمزه صاحبقران یکی از قصه‌های معروف عامیانه است که روایت‌های مختلفی از آن وجود دارد. اصل داستان‌ها به زبان عربی بوده و ماجراهای آن به زمان سلطنت انوشیروان باز می‌گردد. قصه مربوط به جوانمردی‌های پهلوانی نامدار به نام «امیرحمزه» است. حمزه در هشت سالگی پهلوان نام‌آوری را در میدان شهر شکست می‌دهد. آنگاه با دوست وفادارش- نسیم- به مکتب‌خانه می‌روند و درآنجا دوست امیرحمزه- نسیم- معلم را به ستوه به می‌آورد. امیرحمزه به تدریج بزرگ می‌شود و نسیم برای یافتن اسبی تنومند که بتواند او را سواری دهد به سرزمینی دور می‌رود و عاقبت پس از ماجراهایی اسب مناسبی پیدا می‌کند. یکی از کارهای امیرحمزه صاحبقران پس گرفتن مالیات مکه از دست گروهی راهزن است. قصه‌های امیرحمزه آنقدر شیرین است که هر کسی دو صفحه از آن را بخواند کتاب را به زمین نمی‌گذارد مگر آنکه تا آخر آن را بخواند. انتشارات ققنوس در چاپ جدید این داستان‌ها که چند جلد آن تحت عنوان ملک جمشید، حسین‌کرد شبستری، شیرویه‌نامدار، مختارنامه و برزونامه از سری کتاب‌های «مجموعه ادبیات عامه» سال‌ها پیش از این منتشر شده بود با بهره بردن از نسخه‌های متعدد و با به کارگیری رسم‌الخط جدید، سعی نموده حتی‌المقدور نسخه‌ای به دور از لغزش‌ها و خوشخوان ارائه کند. چه بسیار کسان که با خواندن این داستان‌ها به جرگه کتابخوانان پیوستند، زیرا این داستان‌ها که اغلب روایت پهلوانی و مردانگی و عشقند با نثری شیرین و با افسانه‌سازی و خیالپردازی خواننده را بر سر شوق می‌آورند و به خواندن بیشتر ترغیبش می‌کنند.