گوري در گودي ابرها (جستارهايي پيرامون اروپاي ديروز و امروز)

مادر کتاب مشعشعيان (ماهيت فكري اجتماعي)می خوانیم: جنبش مشعشعيان يكى از جنبش‏هاى شيعىِ سده‏ى نهم هجرى بود كه موفق به تشكيل حكومت شد، اما اين حكومت برخلاف حكومت صفويان، حكومتى فراگير و ديرپا نبود، و از آغاز تا پايان، بيش از هفتاد سال به درازا نكشيد. در اين كتاب از سويى مشعشعيان به عنوان يك خيزش اجتماعى متأثر از شرايط سياسى، اجتماعى و فرهنگىِ سده‏ى نهم هجرى، به‏ويژه در منطقه‏ى جنوب بين‏النهرين و خوزستان معرفى شده، و از چگونگى شكل‏گيرى و رهبرىِ آن سخن به ميان آمده است. اين روند در مرحله‏ى حكومت مستقل و سپس دوران فرمان‏روايى پيرو و وابسته به حكومت صفويه نيز دنبال شده است. از سوى ديگر، به ماهيت فكرى و اعتقادىِ مشعشعيان توجه شده و در اين بُعد، به مهم‏ترين اصول بنيادىِ انديشه‏اى، و تحولات فكرى آن‏ها پرداخته شده است.

کتاب مدرنيته‌ي سياسي، نوشته‌ي موريس باربيه: حاوي بازانديشي دقيقي در مفهوم مدرنيته‌ي سياسي است و مي‌كوشد تا معيار روشني براي ارزيابيِ آن به دست دهد. نويسنده وجود آزادي‌هاي عمومي، تفكيك قوا، رأي‌گيري همگاني و كثرت‌گراييِ سياسي را براي تعريف مدرنيته‌ي سياسي بسنده نمي‌داند. از اين‌رو، نخست مي‌كوشد تا وجه تمايز دولت مدرن ودولت پيش‌مدرن را تعيين كند تا از رهگذر آن به تعريفي از مدرنيته‌ي سياسي دست يابد. باربيه در بخش اول كتاب به فرايندِ تاريخيِ گذار از دولت پيش‌مدرن به دولت مدرن اشاره مي‌كند. در اين ميان، او از دولت‌شهرهاي يوناني، دولت فئودالي و دولت مطلقه به منزله‌ي سه شكل متفاوت دولت پيش‌مدرن ياد مي‌كند و به بررسي ديدگاه‌هاي سقراط، افلاطون، مسيحيت، كالوينيسم، پروتستانيسم، هابز و روسو در مورد رابطه‌ي ميان فرد و جامعه، دولت و جامعه‌ي مدني مي‌پردازد. اين چشم‌انداز تاريخي كه وجه مشخصه‌اش «فقدان مدرنيته‌ي سياسي» است تا پايان سده‌ي هژدهم تداوم مي‌يابد. در بخش دوم كتاب، باربيه به بررسيِ زايش و بالش مدرنيته‌ي سياسي مي‌پردازد كه از انقلاب‌هاي امريكا و فرانسه آغاز مي‌شود. نويسنده در اين بخش به بررسيِ آراي مژده‌گويان مدرنيته (اسپينوزا، لاك، مونتسكيو) مي‌پردازد، از نقد منتقدان آن (توكويل، ماركس) سخن مي‌گويد، و به بررسي موانعي مي‌پردازد كه به‌ويژه در سده‌ي بيستم در راه آن پديدار شد، موانعي كه از جمله در ديدگاه‌ها و كنش سياسي هيتلر و موسوليني متجلي شد.

“فرزندان انقلاب” نوشته ی “رابرت جیلدیا” اثری است که تاریخ فرانسه را در بازه ی زمانی سال های 1799 تا 1914 مورد بررسی قرار می دهد. برای کسانی که زندگی را بعد از انقلاب فرانسه تجربه می کردند ، از فتح باستیل گرفته تا شکست نهایی ناپلئون ، پیامدهای آن، چنان زخم عمیقی برجای گذاشت که هیچ پادشاه ، امپراطور یا رئیس جمهور بعدی نمی توانست آن را التیام بخشد. “فرزندان انقلاب” از “رابرت جیلدیا” نسل هایی را دنبال می کند که پس از خسارات جبران ناپذیر 1789 بارها تلاش کردند اما موفق به ایجاد یک رژیم پایدار نشدند. این روند باعث ایجاد مخالفت های تازه و اغلب مرگبار بین موافقان و مخالفان ارزش های انقلاب شد. فرانسوی ها با داشتن زخم های مبارزات خونین کشورشان بر تن و میراث وفاداری که حالا به شدت تکه تکه شده بود ، قرن نوزدهم را در سایه ی عصر انقلابی زندگی کردند. با وجود ارواح احضار شده در این داستان حماسی ، “رابرت جیلدیا” کتابی جذاب و تحریک آمیز نوشته است. فرانسه ی او، یک فرانسه کاملا ناآشنا است؛ کشوری با شکافی غالبا طاقت فرسا بین پاریس و استان ها ، کشوری که توسط نفرت های برادر کشی و سابقه جفادیدگی فمینیسم ، محل فاجعه های سیاسی و پیروزی های هنری از هم گسیخته است و کشوری است که علیرغم علم به سقوط خود از جلال و شکوه حاضر شد تا خود را کاملا در قلب مدرنیته اثبات کند. در واقع “فرزندان انقلاب” نشان می دهد که چگونه شناخت جمعی هزینه های هنگفت انقلاب ، فرانسوی ها را برای دستیابی به اتفاق نظر در یک جمهوری جدید و ادغام گذشته پر فراز و نشیب با احساس هویت ملیشان ترغیب کرد و با همین روحیه بود که جوانان فرانسه در جنگ جهانی اول با قدرت و اعتماد به نفس ملی پا به جبهه گذاشتند.