یک دسته گل بنفشه

کتاب‌ حاضر به‌ بررسی‌ خاندانی‌ می‌پردازد که‌ از ٥٥٠ تا ٣٣٠ قبل‌ از میلاد مسیح‌ بر کشور ایران‌ فرمان‌ می‌راندند. نویسنده‌ ابتدا از ظهور مادها و پارس‌ها می‌نویسد و سپس‌ به‌ کردارهای‌ کورش‌ ــ بنیانگذار این‌ سلسله‌ ــ می‌پردازد. او «پارسوا» را نخستین‌ جایی‌ می‌داند که‌ قوم‌ پارس‌ در آن‌جا اقامت‌ می‌کند و می‌نویسد: «پارسوا» به‌ عنوان‌ سرزمین‌ پارسیان‌ بی‌گمان‌ در جایی‌ قرار داشته‌ که‌ امروز به‌ آن‌ کردستان‌ ایران‌ می‌گویند. یعنی‌ جایی‌ در جنوب‌ دریاچه‌ ارومیه‌ و شمال‌ دره‌هایی‌ که‌ جاده‌ خراسان‌ بزرگ‌ از آن‌ها می‌گذشته‌ است‌. کوروش‌ کشورگشای‌ بزرگی‌ بود و گویا برخلاف‌ اسکندر در آغاز کار خود نیروی‌ رزمنده‌ و آموزش‌دیده‌ای‌ نداشت‌. سربازان‌ پارسی‌ کوروش‌ در آغاز سواری‌ نمی‌دانستند لذا او ناچار می‌شود به‌ آموزش‌ سواره‌نظام‌ خود بپردازد. در میان‌ فرمانروایان‌ بزرگ‌ تاریخ‌ کم‌تر کسی‌ به‌ اندازه‌ کوروش‌ در میان‌ نسل‌های‌ آینده‌ نام‌ نیک‌ از خود برجا گذاشته‌ است‌. هرودوت‌ تاریخ‌نویس‌ یونانی‌ می‌گوید خود ایرانیان‌ از او به‌ عنوان‌ پدر یاد می‌کنند که‌ هم‌ مهربان‌ بوده‌ و هم‌ همۀ چیزهای‌ خوب‌ را برایشان‌ فراهم‌ کرده‌ است‌. کتاب‌ شاهنشاهی‌ هخامنشی‌ ٤٦٤ صفحه‌ است‌ و در قطع‌ وزیری‌ توسط‌ انتشارات‌ ققنوس‌ منتشر شده‌ است‌.

ایستاده‌ بودم‌ روی‌ جدول‌ جوی‌، گِل‌های‌ بغل‌ پوتین‌ راستم‌ را مالیدم‌ به‌ لبه‌ جدول‌. سرشب‌ واکسشان‌ زده‌ بودم‌. دلم‌ می‌خواست‌ وقتی‌ بالای‌ سر جنازه‌ام‌ می‌رسند ببینند تر و تمیز، مثل‌ بچه‌ آقاها مرده‌ام‌. تقابل‌ و تناقض‌ حاصل‌ از دنیای‌ مدرن‌، سرمنشأ ماجراها و سردرگمی‌های‌ بسیاری‌ است‌ که‌ هیس‌ راوی‌ یکی‌ از آن‌هاست‌، و البته‌ نه‌ از دیدگاهی‌ قاطع‌. در هیس‌، چنان‌ که‌ لوکاچ‌ در نظریه‌ رمان‌ می‌گفت‌، ارزش‌های‌ تحقق‌ناپذیر و آرمانی‌ قهرمانان‌، به‌ شیوه‌ای‌ نو، نسبی‌ شده‌اند؛ چیزی‌ که‌ دور از دسترس‌ نویسندگان‌ پیش‌ از این‌ بوده‌ است‌. در هیس‌ نویسنده‌ ماجراها را چنان‌ که‌ دیکته‌ می‌شود نشان‌ نمی‌دهد بلکه‌ چنان‌ که‌ خود می‌خواهد نشان‌ می‌دهد و باز بر عهده‌ خواننده‌ می‌گذارد تا ماجرا را آن‌ گونه‌ که‌ می‌خواهد ببیند و رمان‌ توسط‌ راویان‌ مختلفی‌ ساخته‌ می‌شود: پاسبان‌، نظامی‌ گاه‌ دل‌رحم‌ و گاه‌ خشنی‌ که‌ آنچه‌ را می‌خواهد انجام‌ نمی‌دهد و آنچه‌ را نمی‌خواهد انجام‌ می‌دهد؛ جهانشاه‌، قاتلی‌ یا قاتل‌ نمایی‌ یا حتی‌ مقتولی‌ که‌ با لذت‌ به‌ روایت‌ هوس‌هایش‌ می‌نشیند و از کشتن‌ آدم‌ها یا کشته‌ شدن‌ خود می‌گوید؛ نویسنده‌ که‌ در نیمه‌ داستان‌ می‌میرد و به‌ پایان‌ رساندن‌ رمان‌ را به‌ میراث‌ می‌گذارد، و دیگر شخصیت‌هایی‌ که‌ این‌جا و آن‌جا رشته‌ کلام‌ را قطع‌ می‌کنند و از منظر خود به‌ روایت‌ می‌نشینند، تا سرانجام‌ رمانی‌ پدید آید که‌ با هر خوانشی‌ شکلی‌ دیگر به‌ خود می‌گیرد و به‌ تعداد مخاطبانش‌ ماجرا عوض‌ می‌کند. گرایش‌ به‌ نوآوری‌ و تجربیات‌ تازه‌ از بارزترین‌ ویژگی‌های‌ آثار محمدرضا کاتب ست‌ و در همین راستا رمان‌ هیس‌ جایزه‌ کتاب‌ سال‌ منتقدان‌ مطبوعات‌ را هم در سال ۷۹ از آن‌ خود کرده‌ است‌.