سيصد و بيست و پنج
«325» روایتي حمیدرضا صدر از از سیصد و بیست و روز نخستوزیری حسنعلی منصور. صدر بعد نوشتنِ ناداستانِ موفقِ «تو در قاهراه خواهی مُرد» دربارهی محمدرضا پهلوی این روایت را نوشته است.
کتاب با زاویهدید دوم شخص روایت شده و در آن از مردی گفته میشود که یکی از خاصترین و مرموزترین چهرههای تاریخِ سیات در دورانِ پهلوی اول بود.
منصور در یک ترورِ ژر حرف و حدیث و در حالیکه هنوز یک سال کامل هم نخستوزیر نبود مقابل مجلس شورای ملی به دستي گروه فداییان اسلام ترور شد و چند روز بهد در بیمارستان از دین ارفت.
منصور در زمانِ مرگ چهل و یک سال داشت. حمیدرضا صدر در این روایت نفسگیر و جذاب روزگار و ذهنِ منصور را گره زده با اتفاقها و ماجراهایی که او در سالهای کوتاهِ زندگیاش درک کرد.
روایتی که در عینِ وفاداری به تاریخ و باورهایاش خلاقانه است و قرار است مردی را برای ما تصویر کند که علاوه بر هویتی تاریخی، وجوهي شخصی مخصوصي خودش را داشت.
برای همین «325» از مردی و روزگاری میگوید که آغشته است به صدها ماجرای مکشوف و نامکشوف و دستِ آخر این سوال که چه کسی حسنعلی منصور را کشت؟
و این قلبِ ماجرای حمیدرضا صدر است که ریتمِ رمان را تپنده میکند.
سيرکي که مي گذرد
معرفی کتاب سیرکی که می گذرد
کتاب سیرکی که میگذرد اثر دیگری از پاتریک مودیانو، نویسنده معاصر فرانسوی است. این اثر با ترجمهٔ نسیم موسوی پاک در نشر چشمه چاپ شده است. عنوانِ کتاب نمادین است و به این مضمون اشاره میکند که زندگی مانند سیرکی است که میگذرد.
فضای حاکم بر این داستان، مانند دیگر آثار مودیانو، مرموز و اسرارآمیز است و خواننده را به دنبال کردن داستان ترغیب میکند. مودیانو در اغلب آثارش زندگی روزمرهٔ افراد عادی را به تصویر میکشد و با نگاهی تازه به واقعیات زندگی، آثاری بدیع میآفریند. آنچه موجب متمایز شدن داستانهای او میشود، لذت همراهی خواننده با قهرمان داستان است که گاه بیهیچ هدف مشخصی صفحات زندگی را ورق میزند.
درباره کتاب سیرکی که میگذرد
سیرکی که میگذرد که در سال ۱۹۹۲ منتشر شد، زندگی نوجوانی ۱۸ ساله را روایت میکند که بعد از آشنایی با دختری جوان، زندگیاش دستخوش حوادث گوناگونی میشود و قدم به دنیایی پر از رمزوراز میگذارد. پدر پسرک او را ترک کرده و با زنی که از خودش بیست سال جوانتر است ازدواج کرده است، درست مانند پدر نویسنده. مادرش هم بازیگر تئاتر است و او هم فرزندش را ترک کرده است و در این میان دختری جوان همچون فرشتهای است که سرمیرسد. با اینکه شخصیتهای این رمان در پردهٔ ابهام باقی میمانند، خواننده نسبت به تکتک آنها احساس نزدیکی میکند، زیرا شخصیتهای مودیانو متعلق به دنیای واقعیاند. مودیانو در این رمان گاه گذشته را با زمان حال میآمیزد و در این سفر به خاطرات، خواننده را با خودش همسفر میکند و با چنان تبحری او را به این سفر اسرارآمیز میبرد که خواننده میپندارد تمام حوادث را از دریچهٔ چشمان خود دیده است. مودیانو در این داستان به شش روز از زندگی جوانی میپردازد که لذت حضور را به کندوکاو در زندگی گذشتهٔ افراد ترجیح میدهد و فارغ از دنیای منطقی، به دنبال به تصویر کشیدن یک زندگی رویایی، دور از هیاهو و دغدغه، است. با اینکه خواننده احساس میکند شخصیتهای اصلی داستان را از سالها پیش میشناسد، در حقیقت دربارهٔ گذشته و زندگی آنها چیز زیادی درنمییابد و این هنر نویسندگی مودیانو است که تضادها را بههم میآمیزد و خواننده را مسحور داستان میکند. مودیانو نویسندهای است که دنیای خاص خود را میآفریند، دنیایی مملو از خاطرات. او به بازآفرینی گذشته نمیپردازد، بلکه با دمیدن به غبار ناشی از گذر زمان، ماجراهای گذشته را جلوهگر میکند. شخصیتهای داستانی مودیانو اغلب در خاطراتشان زندگی میکنند و در پی یافتن پاسخی برای آنچه در گذشته رخ داده، سرگرداناند. در بیشتر آثار او میتوان ردپای زندگی واقعیاش را مشاهده کرد و بیشتر آثار او جنبهٔ زندگینامهای دارند.سوکورو تازاکی بیرنگ و سالهای زیارتش
« سوکورو به خودش آمد و دید به این فکر میکند که شاید سرنوشتم این است که همیشه تنها بمانم.
آدمها سراغش میآمدند ولی همیشه آخرش میرفتند. به جستوجوی چیزی میآمدند ولی یا پیدایش نمیکردند یا چیزی که پیدا میکردند خوشحالشان نمیکرد (شاید هم توی ذوقشان میخورد یا حرصشان میگرفت) و بعد میگذاشتند و میرفتند.
یک روز، بیاینکه خبر بدهند، گموگور میشدند – بیهیچ توضیحی، بیخداحافظی. انگار تبری بیصدا پیوندشان را ببُرد، پیوندی که هنوز میانش خون گرم جاری بود و نبضش هنوز میزد – آرامآرام.
حتما چیزی درونش بود، چیزی بنیادی، که توی ذوق آدمها میزد. بلندبلند گفت: «سوکورو تازاکیِ بیرنگ.» من کلا هیچچیزی ندارم که به بقیه بدهم. فکرش را که میکنم حتی به خودم هم چیزی ندارم بدهم.»
سونات کرويتسر و چند داستان ديگر
معرفی کتاب سونات کرویستر اثر لئو تولستوی
کتاب سونات کرویستر، رمانی نوشته ی لئو تولستوی است که نخستین بار در سال 1889 انتشار یافت. زمانی که پوژدینشف، یکی از مقامات دولت محلی، شک می کند که همسرش رابطه ای مخفیانه با یکی از دوستان و همکاران خود دارد، این تردید و احساس حسادت، تمام فکرش را به خود مشغول می کند و او را به سوی ارتکاب قتل می کشاند.
این کتاب جذاب که از همان بدو انتشار در سال 1889، نام خود را به عنوان اثری جنجال برانگیز مطرح نمود، آرمان های مسیحی پرشور تولستوی در آن زمان، مواجهات او با مسئله ی عشق و شهوت، و اندیشه های این نویسنده ی بزرگ درباره ی نقش هنر و موسیقی در جامعه را در قالب داستانی جذاب و به یاد ماندنی به تصویر می کشد.
سومين پليس
در بخشی از کتاب سومین پلیس میخوانیم:
اتاقی که در آن بودم با لایهی ضخیمی از گردوخاک پوشیده شده بود و بوی نا میداد و هیچ اسبابواثاثیهای هم نداشت. عنکبوتها تارهای عظیمی جلو شومینه تنیده بودند. سریع رفتم داخل راهرو و درِ اتاقی را که جعبه در آن قرار داشت باز کردم و در آستانهی در ایستادم.
صبحِ تاریکی بود و رطوبت چنان پنجرهها را با ردهای خاکستری پوشانده بود که قویترین اشعههای آن نور ضعیف هم توان ورود نداشتند. گوشهی تهِ اتاق در سایه گم شده بود. ناگهان این نیاز در من جوشید که کارم را سریع تمام کنم و دیگر هرگز به آن خانه بازنگردم.
روی تختههای لخت پیش رفتم، گوشهی اتاق زانو زدم و دستهایم را به جستوجوی تختهی لق روی زمین کشیدم. در کمال تعجب راحت پیدایش کردم. حدود یک متر طولش بود و زیر دستم تکان میخورد و از صدایش معلوم بود که زیرش خالی است. تخته را برداشتم و گذاشتمش کنار و یک کبریت روشن کردم.
جعبهی پول سیاهرنگ را دیدم که در ظلمت سوراخ جای گرفته بود. دستم را پایین بردم و انگشتم را به دستگیرهی خوابیدهی جعبه قلاب کردم، ولی ناگهان کبریت پِرپِر کرد و خاموش شد و جعبه که چهارپنج سانتی بالا آمده بود از دستم سُر خورد و به سنگینی افتاد. اینبار بدون نور کبریت دستم را در حفره فرو بردم و درست در لحظهای که قاعدتاً باید به جعبه میرسید اتفاقی افتاد.
امیدی ندارم که بتوانم اتفاقی را که افتاد درست شرح دهم. تغییراتی در من یا اتاق پیش آمد، نامحسوس ولی با این حال بسیار غریب و وصفناشدنی.
انگار نور روز با فوریتی غیرطبیعی دگرگون شد، انگار دمای هوا ناگهان تغییر کرد، انگار در چشمبههمزدنی هوا دو برابر رقیقتر یا دو برابر متراکمتر شد؛ شاید هم تمام اینها به همراه چیزهای دیگر باهم پیش آمد. نمیدانم.
چون تمام حواسم چنان سردرگم شده بود که دیگر توانی برای ارائهی توضیح به من نداشت. انگشتان دست راستم که داخل سوراخ بودند بیاراده بسته شدند، ولی چیزی نیافتند و خالی بیرون آمدند. جعبهای در کار نبود.
سوز سفيد
معرفی کتاب سوز سفید اثر علی چنگیزی
کودکی ما با رمان بزرگ ملویل گذشته است؛ با نسخههای تلخیص شده، اقتباسهای سینمایی، تلویزیونی و کارتونیاش. ماجرای آنکه میخواست اسماعیل صدایش کنیم و کاپیتان ایهب که سرنوشت را میساخت.
اینها با نسلهای بسیاری مانده و نهنگ سفید از اذهانشان دور نشده و برابر چشمانشان در حرکت است.
علی چنگیزی با «سوز سفید» دریای آبی موبیدیک را به سفیدی برفهای کوهستان پیوند داده و شخصیتهایش در جستوجویی که گویی تمامنشدنیست، فقط میخواهند با آن موجودیتی روبرو شوند که نمیدانند چیست ولی میدانند که مهیب است و درندهخو.
سوز سفید حکایت همهی ترسها و افسونهای برآمده از دل اعصار است که با اسطوره و افسانه به گونهای عجین است که گویی واقعیت هیچ نیست جز تاریخ اسطوره، دروغ و عصیان، هراس و خون.
رمان کوتاه چنگیزی، جستوجوییست میان زندهها و مردهها که انگار معلوم نیست چه کسانی در پی چه کسانی هستند و فقط خون و قرمزی مانده بر سفیدیست که پاسخ است و همهی اینها در سوزی سفید در دل طبیعتی قهار و بیرحم گرد هم آمدهاند.
سوروسات در سوراخ موش
در بخشی از کتاب سور و سات در سوراخ موش میخوانیم:
امروز اخبار تلویزیون میگفت: ببرها در باغوحش گوآدالاخارا یک زن را کامل خوردهاند، غیر از پای چپش. شاید پای چپش خیلی خوشمزه نبوده. یا شاید ببرها دیگر سیر شده بودهاند. من هیچوقت باغوحش گوآدالاخارا نرفتهام. یکبار از یولکائوت خواهش کردم من را ببرد، ولی عوض آنکه ببرد حیوانهای بیشتری به قصر آورد. همان موقع بود که برایم شیر آورد. برایم از مردی گفت که نمیتوانسته به کوه برود و برای همین کوه پیش او رفته است. زنِ خوردهشده، سرنگهبان باغوحش بوده و دوتا بچه و یک شوهر و پرستیژ بینالمللی داشته. پرستیژ؛ چه لغت قشنگی. میگویند شاید قتل یا خودکُشی بوده باشد، چون زن هیچوقت توی قفس ببر نمیرفته است. ما هیچوقت از ببرهایمان برای خودکُشی یا قتل استفاده نمیکنیم. میستلی و چیچیلکوآلی با سوراخهای گلولهها قتلها را انجام میدهند. نمیدانم ما چهطور خودکُشی میکنیم، ولی بههرحال از ببر استفاده نمیکنیم. از ببرها برای خوردن جنازهها استفاده میکنیم. از شیرمان هم استفاده میکنیم. ولی بیشتر از آنها برای تماشا کردنشان استفاده میکنیم، به خاطر اینکه حیوانهای قوی و واقعاً خوشهیکلی هستند و تماشایشان خیلی کیف میدهد. من قرار نیست این چیزها را بفهمم، چون این کارها را میستلی و چیچیلکوآلی مخفیانه شبها انجام میدهند. ولی فکر میکنم در این زمینه تیزهوشم، در زمینهی کشف کارهای مخفی. آخرِ گزارش، مردِ توی اخبار خیلی غمگین به نظر میرسید و گفت امیدوار است روح سرنگهبان قرین آرامش شود. چه احمقانه. چون سرنگهبان آن موقع دیگر به حالت جویدهجویده توی شکم ببر بوده است. سرنگهبان فقط میتوانسته همان جا بماند تا ببر هضمش کند، و آخرش هم به تپالهی ببر تبدیل شود. زکی، قرین آرامش. تهِ تهش فقط پای چپش قرین آرامش میشود.سودازدگان سرزمین موسیقی و شعر: آشنایی با نویسندگان و شاعران امروز اتریش
معرفی کتاب سودازدگان سرزمین موسیقی و شعر اثر تورج رهنما
رهنما در این کتاب به بررسی آثار شاعران و نویسندگان اتریشی قرن بیستم می پردازد و نمونه ای از آثارشان را به زبان فارسی در اختیار مخاطب خود قرار می دهد، او که سال های کمی را در این کشور سپری کرده است، بیش از هرچیز شیفته هنرمندان اهل قلم این سرزمین شده و پس از مطالعات فراوان در زمینه ادبیات معاصر اتریش به نوشتن درباره آن روی آورده است.
سوت زدن درتاريکي
معرفی کتاب سوت زدن در تاریکی
«سوت زدن در تاریکی» مجموعهٔ اشعار عاشقانه از شهاب مقربین، شاعر توانای معاصر است. موضوع بیشتر شعرهای مقربین در این مجموعه، تنهایی انسان معاصر، کشش و گریز او به عشق و از عشق است.
انسان معاصر هم از عشق میهراسد و هم به سمت آن کشش دارد. به گفته خود مقربین شعرهای «سوت زدن در تاریکی» با رفتن، رسیدن و دوباره دور شدن و به نوعی با جذب و دفع همراهاند:
تو برگ گلی نسیمی آرام آرامشت را بههم میریزد آمدهای در قلبم چه کنم اینجا طوفانها برپاست
سوءقصد به ذات همایونی
معرفی کتاب سوء قصد به ذات همایونی اثر رضا جولایی
"سوء قصد به ذات همایونی" اثر "رضا جولایی"، داستانی است جذاب و خواندنی که در اواخر دوران مشروطه رخ می دهد. "رضا جولایی"، داستان را با ترور "محمدعلی شاه" آغاز نموده و سپس روایت زندگی یکایک افراد دخیل در ترور را به همراه نحوه ی آشنایی شان با همدیگر، از کودکی تا حال به تصویر می کشد.
به این ترتیب هر یک از فصول کتاب "سوء قصد به ذات همایونی" مختص به یکی از این افراد بوده و "رضا جولایی" در لا به لای این فصل ها، نقش سایر افراد مرتبط به ترور را نیز بیان می کند. در انتهای داستان "سوء قصد به ذات همایونی" سرنوشت و سرانجام این افراد را پس از اتفاق اقتادن ترور در می یابیم.
این اثر موفق شده تصویر قابل توجهی را از شرایط فرهنگی و اجتماعی در دهه ی بیست تهران در اختیار مخاطب قرار دهد.
شخصیت پردازی درخشان و قابل باور "رضا جولایی" در تلفیق با چندین شخصیت حقیقی، جنبه ی پویایی به داستان داده است و با وجود اینکه رمان "سوء قصد به ذات همایونی" به طور غالب از دریچه نگاه سوم شخص روایت می شود، لحن کنایی و طعنه های نویسنده به عملکرد و افکار شخصیت ها، فضایی مفرح و جذاب را در خواندن آن به وجود می آورد.
این داستان گیرا و پرحادثه که حاصل تسلط نویسنده بر فضای اجتماعی و سیاسی حاکم بر آن دوره ی تاریخی است، آن چنان در گره زدن اتفاقات حقیقی با تخیل و قصه پردازی موفق بوده که خواننده را به هیچ وجه دچار دوگانگی نخواهد کرد و قصه ای یکپارچه و جذاب را پیش روی او خواهد گذاشت.