روشنگری و بنیادهای فکری فرهنگ مدرن
این کتاب شرحی است بر آرای اندیشمندان دورۀ روشنگری در حوزههای گوناگون و تأثیری که بر شکلگیری فرهنگ مدرن گذاشتهاند.
روشنگری و بنیادهای فکری فرهنگ مدرن شرحی توصیفی و انتقادی بر جنبش روشنگری است که تقریباً به تمام جوانب این جنبش میپردازد و تأثیر آن را در مقولات مختلفی چون فلسفه، هنر، ادبیات، تاریخ، سیاست، اخلاق و دین مشخص میکند و نشان میدهد که چگونه مؤلفههای روشنگری بر بنیادهای فکری فرهنگ مدرن سایه افکندهاند.
لویی دوپره، استاد بازنشستۀ دپارتمان مطالعات دینی دانشگاه ییل، در حوزۀ مدرنیته آثار مهمی در کارنامۀ خود دارد. پیشینۀ مذهبی او، آثارش دربارۀ مدرنیته به معنای دقیق کلمه علمیاند و چندان اثری از پیشداوریها و جانبداریهای مذهبی در آنها دیده نمیشود.
تاریخ اندیشۀ فلسفی چین
تاریخ اندیشۀ فلسفی چین به معرفی اندیشههای فلسفی چین از دورۀ ماقبل دودمان چین تا عصر حاضر میپردازد، خط سیر این کتاب را دگرگونیهای تفکر فلسفی در چین شکل میدهد و بدینترتیب ویژگیهای مهم مکاتب فلسفی چین در هر دورۀ تاریخی معرفی میشود. مؤلف در این کتاب، با بهرهگیری از تقسیمبندیهای غربی، وجوه گوناگون فلسفۀ چین را بیان کرده، مثلاً فلسفۀ سیاسی در دورۀ ماقبل چین، مابعدالطبیعه در دوران هان و تانگ، معرفتشناسی در دوران سونگ، مینگ و غیره.
وِن هایمینگ، در این کتاب ضمن معرفی مکاتب فلسفی مختلف، به معرفی فیلسوفان هر مکتب و اندیشههای فلسفی آنان میپردازد.
راه عشق
داستان تحول روحی
مهاتما گاندی
در سال ١٨٩٢ جوانی ٢٣ ساله، خجول، کمحرف، کوچک اندام و کاملاً معمولی به نام موهانداس گاندی، با گذشتهای سرشار از شکست، از هندوستان رهسپار آفریقای جنوبی شد. ده سال بعد، همه ـ حتی مخالفانش ـ او را قدّیسی میدانستند که رهبری صد هزار نفر را در یکی از تأمل برانگیزترین تجربیات تاریخ به عهده گرفته است: مبارزه «ساتیاگراها»، جنگی بدون خشونت. وی هنگامی که به هند باز میگشت، دیگر موهانداس گاندی نبود بلکه «مهاتما» بود، «روح بزرگی» که آزادی کشورش از سلطه بیگانه به دست او، بدون شلیک گلولهای میسر میشد. اکنات ایسواران (نویسنده کتاب)، در هندِ گاندی رشد کرد. در سنین بین بیست تا سی سالگی بود که اولین دیدارش با گاندی انجام گرفت. قصد او از این دیدار، پی بردن به راز دگرگونی او بود ـ نه راز گاندی سیاستمدار، که راز «گاندی، به مثابه یک انسان.» ایسواران بعدها در گرماگرم کار حرفهایاش به عنوان نویسنده و استاد، به تمرین مدیتیشن پرداخت تا به مدد آن، همان دگرگونی روحی را در زندگی خود نیز به وجود آورد. او اول بار برای بازدید از موسسه فولبرایت به آمریکا آمد و در سال ١٩٦٠، مرکز مدیتیشنِ کوه آبی را در شهر برکلی در ایالت کالیفرنیا بنیان نهاد. ایسواران در حال حاضر مرتباً سخنرانیهایی در باره گاندی، مدیتیشن و شیوه سیر و سلوک روحی در مذاهب بزرگ جهان ایراد میکند. کتاب حاضر با بخش جدیدی به قلم تیموتی فلیندرز به نام «ساتیاگراها در عمل» و مقدمهای به قلم میشل ان. ناگلر از دانشگاه کالیفرنیا در برکلی در اختیار علاقهمندان قرار میگیرد.
دروغ ممنوع
کتاب حاضر دربارۀ دروغگویی است. البته نه دروغهای آگاهانه. منظور دروغهای ناآگاهانهای است که همه جا شاهدش هستیم. این دروغها با وجود بیقصد و غرض بودنِ گوینده و حتی حسن نیت او یا سرسری بودنشان مخرباند. این کتاب نمونههایی از دروغگویی را تشریح میکند که نویسندۀ روانشناس، بنت پولوگ در طول جلسات مشاورۀ خود با آنها مواجه شده است. نویسنده معتقد است همۀ مشکلات زندگی در پی یک دروغ ایجاد میشوند و هر دروغی دروغ دیگری را به دنبال دارد.
در اختلالاتی مانند اضطراب، وسواس، افسردگی، ترس، ناتوانی در لذت بردن از زندگی، بلاتکلیفی، احساس دوست داشته شدن یا دوست داشته نشدن، اعتیاد، خشونت خانگی و مشکلات روحی دیگر دروغ نقش مهمی ایفا میکند و همانطور که همۀ رواندرمانگرها میگویند افشاگریِ این دروغها تسکین به دنبال دارد.
جایگاه زیبایی در عالم هنر
کتابِ پیشِ رو پژوهشی فلسفی دربارۀ معنا و چیستیِ زیبایی در هنر و زندگیِ روزمره است. پژوهشی فلسفی است، اما بیآنکه خواننده را در فضای انتزاعیِ تحلیلهای فلسفیـمنطقی به این سو و آن سو بکشاند و هاج و واج بر جای بگذارد. نهاماس، نویسندۀ این کتاب، در تحلیلهای خود از فیلسوفان و نویسندگان و شاعران و نقاشانِ بزرگِ مغربزمین مدد میگیرد، اما کاری بسیار فراتر از بازگوییِ قابلِ فهمِ دیدگاههای آنها انجام میدهد: هدفِ او این نیست که با توشهای از نظریاتِ فلسفی دربارۀ زیبایی، سراغِ تحلیلِ آثاری هنری و اشیاءِ طبیعیِ زیبا برود؛ بهعکس، میکوشد با دریافتها و ادراکهای مستقیمِ خویش از زیبایی، حتی در صحت و سقمِ آن نظریهها چون و چرا کند. در این کتاب بهطرزی ملموس و خودمانی با پدیدههای آشنا و مأنوس زندگی برخورد و مراودهای عمیقتر (و میشود گفت فلسفی) پیدا میکنیم و (شاید) میآموزیم که زیبایی نه فقط در هنرها و طبیعت، بلکه در همین نزدیکیها هم رخ نشان میدهد به شرطی که چشمی برای دیدنِ آنها و گوشی برای شنیدنِ آنها داشته باشیم.
قدرت اسپینوزا از کجا میآید؟
بازیابی مکرر: قدرت اسپینوزا از کجا میآید؟ مجموعهای است از چهارده جستار به قلم فیلسوفان معاصر در خصوص فلسفۀ باروخ اسپینوزا فیلسوف هلندی سدۀ هفدهم. در این کتاب که ذیل سه بخش (الف) طراحی نقشهها؛ ب) استقرار در موضع مناسب؛ و ج) نیروها) تنظیم شده است نوشتههایی از کسانی همچون لویی آلتوسر، ژیل دلوز، آنتونیو نگری، پییر ماشری، الکساندر ماترون، آندره توزل، امیلیا جانکوتی، وارن مونتاگ و هاسانا شارپ گردآوری شده است. این متنها از بحث دربارۀ تاریخچۀ دریافتها از اسپینوزا از زمان درگذشت وی تا سالهای آغازین سدۀ حاضر شروع میشود، و در ادامه به رابطۀ اسپینوزا با ما، زمانۀ حاضر، و آینده میرسد، و سرانجام با تمرکز بر اثر گرانسنگ اسپینوزا، اخلاق، سعی در ارائۀ شرحهایی روشنگر از نیروها، تسلیحات و قدرت اسپینوزا در ساحت متافیزیک دارد. به همین دلیل از تزهای بخش نخست اخلاق در باب وجود و قدرت تا مباحث آخرین بخش آن در باب عشق جستارهایی را داریم که میتواند یاریگر خوانندۀ علاقهمند جهت ورود به دژ ستبر یکی از بزرگترین و دشوارترین آثار فلسفی تاریخ تفکر مدرن باشد. بازیابی مکرر: قدرت اسپینوزا از کجا میآید؟ میتواند مقدمۀ خوب و درخوری برای مجموعه مقالات دومی باشد که ذیل عنوان بارگذاری مجدد: اسپینوزا ما را به کجا خواهد برد؟ در آیندۀ نزدیک منتشر خواهد شد و بیشتر به آموزهها، پیامدها و تأثیراتی میپردازد که فلسفۀ اسپینوزا برای تفکر و عمل در دورۀ معاصر به بار آورده است.
فلسفۀ هنرها
«فلسفه هنرها» درزمره جامع ترین وخواندنی ترین آثاری است که درسال های اخیر درباب فلسفه هنروزیبایی شناسی منتشر شده است. این اثر ، که جایگاه کتابی درسی رایافته، برای نوآموزان فلسفه هنروزیبایی شناسی راهگشاست ودرعین حال به مباحث تخصصی جاری دراین زمینه هم نظر دارد. گوردن گراهام دراین کتاب فلسفه هنرهای خاص- موسیقی،معماری،نقاشی،ادبیات و... رابرسی می کند ونظریه های متفکرانی همچون هیوم، کانت، گادامر، کالینگوود، دریدا، هگل و کروچه رابه بحث می گذارد. علاقه مندان،دانشجویان وپژوهشگران فلسفه وهنر هر کدام می توانند بهره خویش رااز این کتاب بر گیرند.
فلسفۀ آلمانی
فلسفه آلمانی از سال ١٧٨١ آغاز و برای مدتی به فلسفه مسلط اروپا تبدیل میشود. این فلسفه توانست طی ظهور خود عملاً شیوه تلقی اروپاییها و همه جهانیان را از خودشان، طبیعت، دین، تاریخ بشر، سرشت، دانش، سیاست و به طور کلی ساختار ذهن انسان را دچار تغییرات اساسی کند. این فلسفه از آغاز فلسفهای بحث برانگیز و همواره دیر فهم بوده و تقریباً همیشه با عنوان آلمانی توصیف میشده است.
سیاستِ عشق؛ میان هنر و فلسفه
سیاست عشق عبارتی که آلن بدیو فیلسوف ساختارگرای فرانسوی آن را بی معنا می داند، درخوانشی برسازنده از هنر و فلسفه معاصر و به طور خاص در آنچه می توان "هنر و فلسفه" پس از دلوز و گتاری نامید، مواجهه ای را میان این فیلسوفان و هنرمندان معاصر ایران و جهان تدارک می بیند. کتاب حاضر حوزه های گوناگون هنری از جمله نقاشی، مجسمه، شعر و ..را از منظر چرخش فلسفی، به ویژه در پرتو نظریات فیلسوفانی چون دلوز و گتاری ارائه می دهد. این موضوع از رهگذر آنچه اریک الی یز فیلسوف مهم «سیاست احساس» و احمد غزالی عارف «سیاست عشق» می نامند، بررسی شده است. همچنین به رابطه ای جدید میان هنر و فلسفه پس از دلوز و گتاری همراه با تاملات عرفانی می پردازد این کتاب، آثار نقاشان مهم اما گمنام ایرانی را از منظری دیگر و تحت شرایط متفاوتی که جهان معاصر ایجاد کرده است بررسی می کند و رابطه امر بومی و امر جهانی را در آن برجسته می سازد.
سویهها
تئودور آدورنو در ١٤ نوامبر ١٩٥٦، به مناسبت صدوبیستوپنجمین سالمرگ هگل، در دانشگاه آزاد برلین سخنرانیای ایراد کرد که بنا بود به ابعاد و سویههای فکری هگل اختصاص داشته باشد. در همان ایام همین مباحث و دیگر مسائل و موضوعات را به نحوی مبسوطتر در قالب درسگفتاری رادیوی مطرح کرد. از آنجا که مباحث سخنرانی دانشگاهی و درسگفتار رادیویی عمیقاً به هم ارتباط داشتند، آدورنو مضامین این دو را، به علاوه «اضافاتی مهم» در قالب تکنگاریای با عنوان «سویههای فلسفه هگل» گرد هم آورد.
تئودور آدورنو در این کتاب، برحسب قرائت خاص خودش از ایدئالیسم آلمانی به طور کلی و فلسفه هگل به طور خاص، آن هم قرائتی که به اقتضای فشردگیِ فضای نوشتار هیچگاه آنقدرها بسط نمییابد و صرفاً به اشاره برگزار میشود، پارهای از تعیینکنندهترین پروبلماتیکهای فلسفه هگل ــ و نیز دیگر فلسفههای ایدئالیسم آلمانی: کانت، فیشته و شلینگ ــ را برجسته میکند، و البته بهسرعت از روی آنها میپرد، تا در نهایت گرهگاههای این فلسفه را به یکدیگر وصل کند و انسجام منطقی آن و در عین حال تنش درونیاش را نشان دهد.