نظریهپردازان هنر و فیلم معمولاً مخاطب مدرن را دچار انفعالی زیباییشناختی و سیاسی میبینند. در پاسخ به این مسئله، هم هنرمندان و هم متفکران درصدد برآمدهاند تا تماشاگر را به عاملی فعال و نمایش را به اجرایی مشترک تبدیل کنند. در این کتاب، رهیافت رانسیر به این تلاش نافرجام در جهت رهایی اساساً متفاوت است. او ابتدا این پرسش را پیش میکشد که دقیقاً منظورمان از هنر سیاسی یا سیاست هنر چیست و سپس به بررسی دستاوردهای سنت هنر انتقادی و آرزوی وارد کردن هنر به زندگی میپردازد. سؤال این است که آیا نقد مبارزانهی مصرف تصاویر و کالاها از قضا به تأیید غمانگیز قدرتی مطلق بدل شده است؟
رویکرد محوری فلسفهی هنر تبیین منشأ زیستشناختی هنر در مقایسه با مبدأ فرهنگی آن است. پدیدهی هنر به دستاوردهای فرهنگ غربی محدود نمیشود و از دستساختههای گوناگون چنین برمیآید که هنرِ سایر فرهنگها نیز غنای چشمگیری دارد و شایستهی تأمل فلسفی است. گرچه پیدایش مفهوم مدرن هنر به اروپای قرن هجدهم بازمیگردد، سنتهای هنری دیگری نیز در جهان وجود دارند که ارزشیابی و ارجشناسی آثار آنها مستلزم آگاهی از اندیشههای بنیادی این سنتهاست. افزون بر این، جایگاه برجستهی هنر در فلسفهی معاصر مبیّن ضرورت آشنایی با مسائل محوری فلسفهی هنر است. نویسنده در این کتاب با ایضاح پیچیدگیهای مسائلی مانند تعریف هنر، هستیشناسی هنر، شیوههای متنوع تفسیر اثر هنری، مفهوم بازنمایی، و بیانگری عاطفی میکوشد با استناد به آرای فیلسوفان برجستهی هنر، ابعاد گوناگون هریک از آنها را به بحث بگذارد. نحوهی وجودی منحصربهفرد هریک از هنرها موضوع جالب و جدیدی است که فصلی مجزا دربارهی هستیشناسی رسانههای مختلف هنری به آن اختصاص یافته است. بازنمایی و بیانگری هم از قدیمترین موضوعات فلسفهی هنرند که گرچه ریشههایشان به یونان باستان بازمیگردد، فیلسوفان معاصر همچنان به آنها توجه دارند. شرح روشن همهی این مسائل و مباحث، کتاب فلسفهی هنر را به راهنمایی مفید برای هنرمندان و هنردوستان و هنرپژوهان مبدل کرده است.
شاید کمتر فیلسوفی را در آوازه و تأثیر در تاریخ اندیشه بتوان همتای افلاطون دانست؛ و در میان آموزههای او نیز نظریهی مُثُل وی آوازه و جایگاه بیهمتایی دارد. اما، این نظریه به همان اندازه که بیشتر مشهور شده، کمتر فهمیده شده است. لذا همانطور که باید میان آموزههای خودِ افلاطون و آنچه به نام افلاطون جا افتاده است فرق گذاشت، میان نظریهی مُثُلِ مطرح در آثار او و آنچه به نام نظریهی مُثُل در محافل فلسفی و غیرفلسفی مشهور شده است باید تمیز نهاد. دیوید راس نظریهی مُثُل افلاطون را در متن آثار او در طول پنجاه سال نگارش آنها و با پیگیری تحولات آن بررسی کرده است. با مطالعهی این اثر میتوان به تصویر روشنی از نظریه آنگونه که خود افلاطون طرح کرده است دست یافت.
معرفی کتاب راهنمای انتقادی پدیدارشناسی روح هگل (اکسل هونت، رابرت پیپین، تری پینکارد و ...)ل
اغراق نیست اگر بگوییم که در پدیدارشناسی روح، درک پروژهی کلی اثر عمدتاً تحتالشعاع تفسیرهای جزءنگرانه قرار گرفته است. میتوان ادعا کرد که علیرغم تمام تفاسیر مطرح دربارهی فصول مختلف این کتاب و نیز شهرت و محبوبیت زایدالوصف این اثر در فضای فلسفی، پدیدارشناسی روح در مقام یک ایدهی کلی، هنوز مهجور مانده و کلیتِ آن تحتالشعاع استعمالهای جزئی قرار گرفته است. در فضای هگلپژوهی انگلیسیزبان، اقبالِ تفسیری تازهای، البته در پرتو فلسفهی تحلیلی، به پدیدارشناسی روح پیدا شده است. راهنمای انتقادی پدیدارشناسی روح هگل در چنین بستری قابل درک است. دین مویار و میشائیل کوانته کوشیدهاند تا در این اثر از مفسرانِ سنتهای فکری مختلف هگلپژوهی بهره بگیرند. در این فهرست علاوه بر مفسرانِ بزرگ سنتهای قارهای هگلپژوهی، تقریباً نیمی از آثار به تفاسیری از پدیدارشناسی روح اختصاص یافتهاند که میتوان، از حیث روش، آنها را تحلیلی نامید. درنتیجه، در این اثر برخی ایدهها و امکانات روششناختی، معرفتشناختی و منطقی پدیدارشناسی روح مورد توجه قرار گرفته که تاکنون مغفول بودهاند.
راهنمای انتقادی پدیدارشناسی روح هگل (اکسل هونت، رابرت پیپین، تری پینکارد و ...) - انتشارات نی
معرفی کتاب آیا قیام کردن بیفایده است؟ (گزیدهای از کوتهنوشتها، درسگفتارها و گفتوگوها)
«…اخلاقیات نظری من «پاداستراتژیک» است: احترام گذاشتن هنگامی که یک تکینگی قیام میکند و سازشناپذیربودن بهمجرد آن که قدرت امر عام و جهانشمول را زیر پا میگذارد.
انتخابی ساده اما کاری دشوار چون باید همواره اندکی در زیر تاریخ مترصد آن چیزی بود که تاریخ را برهم میزند و آن را منقلب میکند، و باید اندکی در پس سیاست هشیار آن چیزی بود که باید سیاست را بیقیدوشرط محدود کند.
رویهمرفته کار من این است؛ من نه اولین نفرم نه یگانه کسی که چنین میکند. اما من این کار را برگزیدهام». آیا قیامکردن بیفایده است؟ از دو مجموعه تشکیل شده است.
بخش نخست شامل کوتهنوشتها و گفتوگوهایی است که مستقیماً به انقلاب سال ۱۳۵۷ ایران مربوطاند و در همان بحبوحه انجام گرفتهاند.
بخش دوم شامل یک کوتهنوشت («در باب نوعی اخلاق ناخرسندی») و دو درسگفتار («روشننگری چیست؟» و «انقلاب چیست؟») است که هرچند به مسئلهی انقلاب ایران نمیپردازند اما چندان هم بیربط نیستند.
آیا قیام کردن بیفایده است؟ (گزیدهای از کوتهنوشتها، درسگفتارها و گفتوگوها) - انتشارات نی
نظریهی شهود در پدیدارشناسی هوسرل نخستین اثر امانوئل لویناس و در واقع رسالهی دکتری اوست. این نوشته نخستین کتاب مستقلی است که به زبان فرانسه در باب اندیشهی هوسرل منتشر شده است و از این حیث اهمیت تاریخی دارد. لویناس با خوانش دقیق آثار منتشرشدهی هوسرل در آن زمان و با تأکید بر جلد اول کتاب ایدهها کوشیده است، فارغ از تفاسیر رایج و بهدور از برچسبهایی چون منطقگرایی، پروژهی فلسفی هوسرل را بررسد و آفتابی کند. حضور در آخرین درسگفتارهای هوسرل در فرایبورگ و چشیدن طعم کلاسهای هایدگر به لویناس امکان داد از نص متون پدر پدیدارشنسی گام فراتر نهد و به روح اندیشهی او برسد. هرچند این اثر در درجهی اول معرفی دقیق و آموزهوار آرای هوسرل است، از نقادی خالی نیست و لویناس در جایجای کتابش غلبهی دیدگاه نظری را در آرای هوسرل به نقد کشیده و به مدد همین نقدها و نیز به یُمن همکلامی با او توانسته گامهای بعدی هوسرل را پیشبینی کند. اکنون با منتشرشدن تدریجی دستنوشتههای هوسرل، تسلط لویناس به فلسفه و دغدغههای این «مرشد» مشخص شده و روشن شده که هوسرل خود نخستین منتقد خویش بوده است. گذشته از این، رد فلسفهی خود لویناس نیز در صفحات این کتاب به چشم میخورد.
نظریه شهود در پدیدارشناسی هوسرل - انتشارات نی
پدیدارشناسیِ روحدانشِ پدیدارشونده را عرضه میکند و میبایست جایگزینِ تبیینهای روانشناسانه یا همچنین مباحث انتزاعیتر دربارهی بنیانگذاریِ دانش شود. این اثر تمهید برای علم را از نظرگاهي موردِ ملاحظه قرار میدهد که بهوسیلهی آنْ این تمهیدْ نوعی فلسفهی تازه، جالبِ توجه و نخستین علمِ فلسفه است. این اثر قالبهای مختلفِ روح را در مقام منزلگاههای یک راه دربرمیگیرد، راهي که از طریقِ آنْ این روح به دانشِ محض یا روحِ مطلق بدل میشود. از این رو، در بخشبندیهای اصلیِ این علم، بخشهایي که دوباره به چندین بخش تقسیم میشوند، آگاهی، خودآگاهی، عقلِ مشاهدهگر و کنشگر، خودِ روح، بهمنزلهی روحِ اخلاقی عرفی، فرهیخته و اخلاقی، و نهایتاً بهمنزلهی روحِ دینی در صورِ مختلفاش، موردِ ملاحظه قرار میگیرند. غنای نمودهای روح، غنایي که در نظرِ اول آشوبناک به نظر میرسد، در این اثر به قالبِ نظمي علمی درمیآید که این نمودها را بر حسبِ ضرورتشان نمایش میدهد. امورِ ناکامل خود را در این نظمِ علمی منحل میکنند و به امورِ والاتري برمیگذرند که حقیقتِ قریبشاناند. آنها حقیقتِ فرجامینشان را ابتدا در دین و سپس در علم، بهمثابهی نتیجهی کلِ این فرایند، مییابند.
برگرفته از آگهی پدیدارشناسیِ روح،
احتمالاً به قلمِ هگل، منتشرشده در روزنامهی بامبرگ، ۲۸ ژوئن ۱۸۰۷.
پدیدارشناسی روح - انتشارات نی
معرفی کتاب فلسفه برای کودکان و نوجوانان (گفتوگوهایی دربارهی تاریخ، مبانی نظری، و نحوهی اجرای برنامه)
کتاب حاضر، در باب فلسفه برای کودکان (فبک)، مجموعهای است از گفتوگوها و مصاحبههای صورتگرفته با بنیانگذاران و پیشگامان این برنامه در سطح جهان که سعی دارد به طیف وسیعی از موضوعات و مسائلِ مطرح در این حوزه، از قبیل خاستگاه و بنیانهای فلسفی و نظری آن، بپردازد. یکی از اهداف اصلی این مجموعه آشنایی با نحوهی اجرای برنامهی فبک در کشورهای مختلف است؛ از این رو، پس از ارزیابی پیشرفت برنامه و موانع پیش روی آن، به بررسی گسترش بینالمللی آن در بیش از شصت کشور جهان میپردازد. جامعیت و تنوع دیدگاههای مطرحشده در این کتاب، آن را به منبعی غنی هم برای فعالان حوزهی فبک و هم برای علاقهمندان آن تبدیل کرده است.
فلسفه برای کودکان و نوجوانان (گفتوگوهایی دربارهی تاریخ، مبانی نظری، و نحوهی اجرای برنامه) - انتشارات نی