دفتر و دفترچه
تراول ماگ و فلاسک
حقیقت عاشورا (از عاشورای حسین (ع) تا تحریفات عاشورا)
معرفی کتاب حقیقت عاشورا (از عاشورای حسین (ع) تا تحریفات عاشورا)
کتاب حاضر عهده‌دار بررسی نهضت امام حسین ـ علیه‌السلام ـ است: از حماسه‌ی آن حضرت تا کوشش او برای جلوگیری از جنگ؛ از ستم‌ستیزبودن امام حسین تا عقلانی بودنش و پرهیزش از افراط‌گرایی؛ از درس‌هایی که از امام حسین می‌توان آموخت تا عبرت‌هایی که از مخالفانش باید فراگرفت؛ از اینکه امام حسین چه می‌گفت، تا اینکه مخالفانش چه می‌گفتند؛ و عاشورا نزاع چه با چه بود.
نهضت عاشورا دو ویژگی برجسته داشت؛ نخست اینکه حماسی (ظلم‌ستیزانه) بود، و دوم اینکه عقلانی بود؛ یعنی همان دو ویژگی‌ای که عده‌ای در جمع آنها توفیق نمی‌یابند. اما در بعد، پنج تحریف سهمگین دامنگیر آن شد: ۱. تقلیل یافتن آن به عزاداری (با غفلت از ظلم‌ستیزی)؛ ۲. تفسیرهای غیرعقلانی از آن؛ ۳. تفسیرهای فوق واقعی؛ ۴. تفسیرهای افراطی و خشونت‌آمیز و ۵. تفسیرهای عامیانه.
بنیادهای علم سیاست
معرفی کتاب بنیادهای علم سیاست
ماهیت فعالیت‌های سیاسی، چگونگی پیدایش نهادهای سیاسی و جایگاه سیاست در زمینه‌ی گسترده‌ی زندگی اجتماعی در این کتاب بررسی شده است. مباحث کتاب به دانشجویان کمک می‌کند تا محتوای دروس تخصصی علم سیاست را فراچنگ آورند و از مطالعات سیاسی، بیشتر و بهتر بهره ببرند. تعریف محتوا و ماهیت علم سیاست، روش‌های علم سیاست و مفاهیم جدید این علم، نظریه‌های منشأ و خاستگاه دولت، طبقه‌بندی حکومت‌ها، دموکراسی، احزاب سیاسی و گروه‌های فشار و دولت رفاه از جمله مباحث اصلی کتاب است.
شکلک (۴۶)
معرفی کتاب شکلک (۴۶)
اعتراف می‌کنم هنوز آن خانه‌ی ویران در ذهنم زنده است و هنوز حسن و عالیه در حوضش خفته‌اند و هر از گاهی بیدار می‌شوند، معرکه می‌گیرند، خسته می‌شوند و باز می‌خوابند؛ «خواب دبش کلفت‌کُش». هنوز خانه‌ی ویران سرپناهِ نرگس و شریف است و آن دو چاره‌ای ندارند جز آشتی با گذشته؛ آشتی با تاریخ.ـ از یادداشت نویسنده
"شکلک" از دو زمان تاریخی مختلف در این منطقه الهام گرفته است؛ شخصیت‌های آن از لحاظ طبقه‌بندی تقریبا در نزدیکی هم قرار دارند و از لحاظ فرهنگی در دو سر طیفی متمایز قرار دارند. از دیدگاه روایی، نویسنده و کارگردان یکی از این دو زمان را به عنوان زمان اصلی (که مکان آن ثابت است) نمی‌پذیرند. با این حال، از منظر روانشناسی، تماشاگر زمان زوج جوان در نمایش و زمان کنونی را به عنوان زمان اصلی‌تر و نزدیک به خود ترجیح می‌دهد. این ترکیب دو زمان به شکل فلاش‌بک و بازگشت به حالت گذشته نیست، بلکه با تطبیق رئالیسم جادویی که ثمینی به کار برده، تشریح بهتری انجام می‌دهد.در بخش "نمایشی"، زوجی قدیمی مشابه "اینترکات" مسئول اجرای کار هستند. آنها تا حدودی سر داستان را بر عهده دارند و یا ان را به پایان می‌برند یا نشانه‌ای از مصیبت می‌دهند. از نظر محتوایی، "شکلک" یک نمایش جسورانه است.اگرچه از زوایای گوناگونی می‌توان به این نمایش نگاه کرد، اما در جهت خلاصه کردن این توضیحات، می‌توان به مفهوم اصلی آن اشاره کرد که تکرار تاریخی است؛ این تکرار تاریخی در واقعیت به تعبیر آشنای مارکس (تراژیک و کمدی) اشاره دارد. با این حال، اینجا این تعبیر چندان مناسب نیست و از تکرار فراتر می‌رود. در این نمایش، هر دو زمان به نوعی یک‌بار است! و عنصر مهم در این یگانگی رویداد و معنا، شخصیت نقره/ نرگس است. اگرچه حسن شکلکی و عالیه به وضوح به دهه 1330 میلادی تعلق دارند و شریف جوانی نماینده امروز است، اما نقره/ نرگس به هر دو دوره (لباس‌هایش نمایانگر تغییر از دیروز به امروز می‌شوند) و هر دو سطح فرهنگی/ اجتماعی در نمایش، او را به خود اختصاص می‌دهند.
سیاست، جامعه‌شناسی و نظریه اجتماعی
معرفی کتاب سیاست، جامعه‌شناسی و نظریه اجتماعی
به گفتهٔ گیدنز جامعه‌شناسی نقشی کلیدی در فرهنگ فکری امروز بازی می‌کند و جایگاهی مرکزی در علوم اجتماعی دارد. همچنین تفکر جامعه‌شناسانه بیش از هر چیز به خودشناسی کمک می‌کند که به‌نوبهٔ خود به شناخت بهتر ما از دنیای روابط اجتماعی یاری می‌رساند. جامعه‌شناسی نیروی اندیشه و تخیل ما را گسترش می‌دهد، چشم‌اندازهای جدیدی را پیرامون سرچشمه‌های رفتارمان در برابر ما می‌گشاید و زمینهٔ درک فرهنگ‌های گوناگون و متفاوت با فرهنگ ما را فراهم می‌سازد. مطالعهٔ جامعه‌شناسی ما را به اندیشیدن وامی‌دارد و جامعه‌شناسی تا آن‌جا که با تفکر جزمی مبارزه می‌کند و آگاهی و بینش ژرف‌تری برای انسان فراهم می‌سازد امکانات آزادی انسان را افزایش می‌دهد.
انتشارات نی
جنگ‌ها و بدن‌ها (نشانه تن در فرهنگ و سینمای پساجنگ ژاپن ۱۹۴۵ـ۱۹۶۵)
معرفی کتاب جنگ‌ها و بدن‌ها (نشانه تن در فرهنگ و سینمای پساجنگ ژاپن ۱۹۴۵ـ۱۹۶۵)
جنگ‌ها سخت‌ترین انتقام خود را از بدن‌ها گرفته‌اند. خانه‌ها خراب شده‌اند، شهرها ویران شده‌اند، اما خانه و شهر و آجر و سنگ و چوب، به نحوی عینی و «غیرشاعرانه»، رنج نمی‌کشند. در پوست و استخوان و عضله‌ی شهر دردی نمی‌خزد. این بدن‌ها هستند که در جنگ‌ها رنج و درد را لمس می‌کنند. بدن‌ها بازسازی‌ناپذیرند، نه معماری و بناها و شهرها. تصاویر بدن‌هایِ تکه‌پاره شده، دست‌ها و پاهایِ قطع‌شده، چشمانِ از جای درآمده و بیمارستان‌هایِ شلوغ و پرزخم و عفونت نمود عینی رنج بدن‌ها در طوفان جنگ‌هاست. بدن‌ها بازتاب‌دهنده‌ی حقیقی تجربه‌ی جنگ‌اند؛ چه آن‌جا که به عنوانِ بدنِ فیزیولوژیک و فردی، واقعیت فراموش‌شده‌ی درد و معلولیت را حمل می‌کنند و چه آن‌جا که در بازی قدرت به نماد تبدیل می‌شوند. از منظرِ هر آن که در قدرت است، بدنِ سرباز مقدس شمرده می‌شود و بدنِ دشمن به حیوانیت و توده‌بودگی تقلیل پیدا می‌کند.
جنگ‌ها و بدن‌ها (نشانه تن در فرهنگ و سینمای پساجنگ ژاپن ۱۹۴۵ـ۱۹۶۵)
توصیف فلسفی علم (خوانش ویتگنشتاینی از ساختار انقلاب‌های علمی)
معرفی کتاب توصیف فلسفی علم (خوانش ویتگنشتاینی از ساختار انقلاب‌های علمی)
فیلسوفان متعددی شباهت میان آموزه‌های فلسفی کتاب ساختار انقلاب‌های علمی تامس کوهن با فلسفه‌ی ویتگنشتاین متأخر را نشان داده‌اند؛ اما باید توجه کرد که حاصل تأثیر بنیادینی که کوهن از ویتگنشتاین گرفت نه صرفاً مجموعه‌ای از آموزه‌های فلسفی، بلکه شیوه‌ی فلسفه‌ورزی او بود. از نظر ویتگنشتاین، اندیشه‌ی فلسفی رایج ــ متأثر از علوم طبیعی ــ به‌دنبال «تبیین» امور است و، از این رو، در میان انبوهی از نظریه‌ها سرگشته و حیران است، در حالی‌که کار فلسفه صرفاً «توصیف» است و باید از هر نوع تبیینی در فلسفه پرهیز کرد. در واقع، آن‌چه کوهن از ویتگشنتاین وام گرفت همین شیوه‌ی فلسفه‌ورزی بود که آن را برای فهم تحول و تطور «علم» به کار بست. همه‌ی شباهت‌های بعدی میان آموزه‌های فلسفی کوهن با ویتگشنتاین پیامد همین شیوه‌ی فلسفه‌ورزی است. کتاب توصیف فلسفی علم می‌کوشد تا پس از ایضاح شیوه‌ی فلسفه‌ورزی ویتگنشتاین متأخر، خوانشی جدید از کتاب ساختار انقلاب‌های علمی تامس کوهن عرضه کند تا بسیاری از ابهام‌های مطرح‌شده در خصوص آن رفع شوند.
توصیف فلسفی علم (خوانش ویتگنشتاینی از ساختار انقلاب‌های علمی) - انتشارات نی
حق و مصلحت (۱) (مقالاتی در فلسفه حقوق، فلسفه حق و فلسفه ارزش)
معرفی کتاب حق و مصلحت (۱) (مقالاتی در فلسفه حقوق، فلسفه حق و فلسفه ارزش)
از نخستین چاپ اول حق و مصلحت شانزده سال می‌گذرد، حال آن‌که مضامین اصلی این کتاب همچنان موضوعات رایج و مهم نظری در حیات فردی و جمعی آدمیان، به‌ویژه ما ایرانیان، هستند.
جامعه‌ی معاصر ایرانی از لحاظ دارابودن نهادهای مدنی، نظام‌های عقلانی تمشیت امور اجتماعی، صنعت، تجارت، بانکداری، آموزش و حتی زیرساخت‌های علوم جدید، هنوز به سطح جوامع نسبتاً پیشرفته‌ی عالم نرسیده، اما گفتمان حقوقی، سیاسی و اجتماعی رایج در آن پر از مفاهیم مطرح در آن جوامع است. حقوق فردی و مصالح جمعی از این نوع مفاهیم‌اند. روشنی، عمق و پیچیدگی نظری می‌تواند بنیادی باشد برای کاستن اقدامات عملی متضادی که زیر نام حق‌های فردی و منافع جمعی انجام و پی‌گیری می‌شوند. مطالبی که در این کتاب آمده‌اند پرسش‌هایی نظری پیرامون «حق» و «مصلحت» و نیز «ارزش»، به‌منزله‌ی اساسِ دو قلمرو یادشده، را مطرح و بررسی می‌کنند.
امیدوارم و به آینده‌ای چشم دوخته‌ام که نسل نظریه‌پرداز حقوقی، در قلمرو عام «نظریه‌ی ارزش» و به موازاتِ پردازش نظری «امر سیاسی»، به شکل‌دهی به فهم و نظریه‌ی مستقل حقوقی نائل می‌آید.
محمد راسخ استاد حقوق و فلسفه در دانشگاه شهید بهشتی است.
ذهن و زمان
معرفی کتاب ذهن و زمان
خواب چیست و رؤیا کدام است؟ آیا چنین پرسشی می‌تواند ما را از خواب غفلت بیدار کرده به‌جای اینکه تصوری وهم‌آلود و خودشیفته از ما به‌دست دهد، ما را نابهنگام در دل امر واقع به‌خود رها سازد تا خوف و رجاء را به‌عینه بیازماییم. براساس چنین رویداد منحصربه‌فردی است که کتاب حاضر با اتکاء بر آخرین کشفیات علمی و دیرین‌ترین پرسش‌های فلسفی، بر آن می‌شود تا ما را عجالتاً از دنیای شتاب‌زده‌ی دیجیتال، که محور اصلی جوامع مصرفی کنونی است، برکنده به‌خود آورد.
